salgın ödat 1 . Kısa zamanda çevredeki insan, hayvan ya da bitkilerin büyük bir kısmına bulaşan, müstevli: "Salgın hastalı...
salgın
ödat
1 . Kısa zamanda çevredeki insan, hayvan ya da bitkilerin büyük bir kısmına bulaşan, müstevli:
2 . isim Bir hastalığın ya da başka bir durumun yaygınlaşması ve birçok hiç kimseye birden bulaşması:
"Tifo salgını. Kumar salgını."- .
3 . isim, eskimiş Gereğinde herkesten para ya da mal olarak toplanan geçici vergi.
4 . isim Bir şeyin bir yere girip her yanı kaplaması, salgın:
"Çekirge salgını."- .
5 . isim, mecaz Belli bir hareketin, davranışın, sözün toplumda yaygınlaşması.
Salgın Hastalıklar
SALGIN sıf. Kısa sürede çevredeki insanların, hayvanların ya da bitkilerin büyük kısmına bulaşan hastalık için kullanılır.
* a.
1. Bu şekilde yayılan hastalık: Veba salgını. (Bk. ansikl. böl.)
2. Kısa sürede yaygınlaşan bir davranış biçimi, bir alışkanlık: O yıllarda çarliston salgını vardı.
*Ikt. tar. Muhteşem durumlarda halka yüklenen nakdi, ayni ve bedeni yükümlü lüklere (Avarızı divaniye) halk tarafınca verilen ad.
*Patol. Tek lı salgın, bazı bulaşıcı hastalıklarda, birçok kişinin aynı tan hastalığı alması. (Esas salgınlarda olduğu şeklinde, hastalık hasta kişiden sağlam kişiye geçmez, sözkonusu tan geçer.)
*ANSİKL. Bir taraftan endemi ve pandemi içinde, öte taraftan bunlarla salgın içinde kati bir fark yapmak çok güçtür mesela, her yerleşik hastalık (endemi), kendine özgü odağın dışına taktığında, başka bir bölgede yayılmakla salgına dönüşebilir. Fakat bu yeni noktada, bilhassa hastalığın mikrobu kendine uygun ortamı bulur da salgın yerleşip kalırsa, tekrardan yerleşik hastalığa dönüşmüş olur. Durum ne olursa olsun daima bir enfeksiyon ve bulaşıcı hastalık sözkonusudur; hastalığın geçişi ise ya direkt doğruya (gripte olduğu şeklinde) ya da taşıyıcı bir böcekle dolaylı olur (sarıhumma, sivrisinek şeklinde). Salgın ile yerleşik hastalık arasındaki en mühim fark, süre içindeki süredir: yerleşik hastalık süreğendir, salgın ise ya yaşayanlara bağışıklık sağlayarak, ya mikroplar için uygun yuvalanma koşullarının bulunmayışı ve son zamanlarda uygulanmaya başlanan koruyucu ve iyileştirici önlemler yardımıyla daima kısa bir süre sonrasında kaybolur gider. Alınan çeşitli önlemler (aşı, dezenfeksiyon, soyutlama vb.) büyük salgınların her geçen gün azalması ve daha kısa süre içinde yavaşlayıp sönmesinin başlıca nedenidir.
Sık sık ortaya çıkan salgınlar grip salgınlarıdır. Virüslerden ileri gelen bu hastalığa karşı tedavi edici hiçbir araca haiz değiliz.
*Huk. Salgın hastalıklara karşı koruyucu önlemler almak, salgın ve bulaşıcı hastalıklarla savaşmak ve tedavi etmek Sıhhat ve toplumsal yardım bakanlığı, il hususi idareleri ve belediyelerin görevidir. Salgın ve bulaşıcı hastalıklar Umumi hıfzıssıhha kanunu'nda sayılmıştır (md. 57). Bu tür bulaşıcı ve salgın hastalıkların görülmesi ya da bunlardan birinden ölüm meydana gelmesi durumunda bundan haberi olan tabip, ebe vb. sıhhat mensubu ile okul, yapınak otel vb. yerlerin yöneticileri ya da işletenleri ilgili makamlara bildirmekle yükümlüdürler. Bir salgın ya da bulaşıcı hastalık olduğundan haberdar olan hükümet ya da belediye doktoru lüzumlu incelemeyi yapar ve hastalığın çıkış nedenlerini belirler. Bu mevzuda kendilerine hükümet kuvvetleri destek sunar. Bulaşıcı ve salgın hastalık görüldüğünde, ilgili sıhhat yetkililerinin alacakları önlemlere tüm yönetimsel makamlar uymak ve bu tarz şeyleri uygulamak zorundadırlar.
*Uluslarar. huk 1851 senesinde Paris'te meydana getirilen ilk konferanstan sonrasında, görüşmeler 1852 senesinde sağlıkla ilgili bir sözleşmenin imzalanması ve Akdeniz limanlarında karantinaların kurulmasıyla sonuçlandı. Bu önlemler yetersiz görüldü ve 1903'te gene Paris'te yeni bir sözleşme imzalandı. Bu sözleşme, 1907'de halk sağlığı mevzusunda internasyonal bir yazıhane kurulmasını sağlamış oldu. Kızılhaç topluluklarının etkisiyle başka ülkelerde de konferanslar düzenlendi. Fakat, Dünya sıhhat örgütü sadece ikinci Dünya savaşı'ndan sonrasında kurulabildi.
* a.
1. Bu şekilde yayılan hastalık: Veba salgını. (Bk. ansikl. böl.)
2. Kısa sürede yaygınlaşan bir davranış biçimi, bir alışkanlık: O yıllarda çarliston salgını vardı.
*Ikt. tar. Muhteşem durumlarda halka yüklenen nakdi, ayni ve bedeni yükümlü lüklere (Avarızı divaniye) halk tarafınca verilen ad.
*Patol. Tek lı salgın, bazı bulaşıcı hastalıklarda, birçok kişinin aynı tan hastalığı alması. (Esas salgınlarda olduğu şeklinde, hastalık hasta kişiden sağlam kişiye geçmez, sözkonusu tan geçer.)
*ANSİKL. Bir taraftan endemi ve pandemi içinde, öte taraftan bunlarla salgın içinde kati bir fark yapmak çok güçtür mesela, her yerleşik hastalık (endemi), kendine özgü odağın dışına taktığında, başka bir bölgede yayılmakla salgına dönüşebilir. Fakat bu yeni noktada, bilhassa hastalığın mikrobu kendine uygun ortamı bulur da salgın yerleşip kalırsa, tekrardan yerleşik hastalığa dönüşmüş olur. Durum ne olursa olsun daima bir enfeksiyon ve bulaşıcı hastalık sözkonusudur; hastalığın geçişi ise ya direkt doğruya (gripte olduğu şeklinde) ya da taşıyıcı bir böcekle dolaylı olur (sarıhumma, sivrisinek şeklinde). Salgın ile yerleşik hastalık arasındaki en mühim fark, süre içindeki süredir: yerleşik hastalık süreğendir, salgın ise ya yaşayanlara bağışıklık sağlayarak, ya mikroplar için uygun yuvalanma koşullarının bulunmayışı ve son zamanlarda uygulanmaya başlanan koruyucu ve iyileştirici önlemler yardımıyla daima kısa bir süre sonrasında kaybolur gider. Alınan çeşitli önlemler (aşı, dezenfeksiyon, soyutlama vb.) büyük salgınların her geçen gün azalması ve daha kısa süre içinde yavaşlayıp sönmesinin başlıca nedenidir.
Sık sık ortaya çıkan salgınlar grip salgınlarıdır. Virüslerden ileri gelen bu hastalığa karşı tedavi edici hiçbir araca haiz değiliz.
*Huk. Salgın hastalıklara karşı koruyucu önlemler almak, salgın ve bulaşıcı hastalıklarla savaşmak ve tedavi etmek Sıhhat ve toplumsal yardım bakanlığı, il hususi idareleri ve belediyelerin görevidir. Salgın ve bulaşıcı hastalıklar Umumi hıfzıssıhha kanunu'nda sayılmıştır (md. 57). Bu tür bulaşıcı ve salgın hastalıkların görülmesi ya da bunlardan birinden ölüm meydana gelmesi durumunda bundan haberi olan tabip, ebe vb. sıhhat mensubu ile okul, yapınak otel vb. yerlerin yöneticileri ya da işletenleri ilgili makamlara bildirmekle yükümlüdürler. Bir salgın ya da bulaşıcı hastalık olduğundan haberdar olan hükümet ya da belediye doktoru lüzumlu incelemeyi yapar ve hastalığın çıkış nedenlerini belirler. Bu mevzuda kendilerine hükümet kuvvetleri destek sunar. Bulaşıcı ve salgın hastalık görüldüğünde, ilgili sıhhat yetkililerinin alacakları önlemlere tüm yönetimsel makamlar uymak ve bu tarz şeyleri uygulamak zorundadırlar.
*Uluslarar. huk 1851 senesinde Paris'te meydana getirilen ilk konferanstan sonrasında, görüşmeler 1852 senesinde sağlıkla ilgili bir sözleşmenin imzalanması ve Akdeniz limanlarında karantinaların kurulmasıyla sonuçlandı. Bu önlemler yetersiz görüldü ve 1903'te gene Paris'te yeni bir sözleşme imzalandı. Bu sözleşme, 1907'de halk sağlığı mevzusunda internasyonal bir yazıhane kurulmasını sağlamış oldu. Kızılhaç topluluklarının etkisiyle başka ülkelerde de konferanslar düzenlendi. Fakat, Dünya sıhhat örgütü sadece ikinci Dünya savaşı'ndan sonrasında kurulabildi.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR