SANSKRİT a. (Tamlayan olarak). Sanskritçe ile ilgili; sanskritçe yazılmış. *ANSİKL. Ed. Sanskrit edebiyat birkaç döneme, birkaç kol...
SANSKRİT a. (Tamlayan olarak). Sanskritçe ile ilgili; sanskritçe yazılmış.
*ANSİKL. Ed. Sanskrit edebiyat birkaç döneme, birkaç kol ve ideolojik akıma ayrılır. Vfeda periyodu İ.Û. II. binyıl'a kadar uzanır. Veda (bilgi), sözlü gelenekle (şruti) aktarılan metinleri bir araya getirir ve Rigveda (temel metin), Samaveda ya da Ezgiler vedası, Yacurveda ve sonradan bu üçüne eklenen Atharvaveda adlarını taşıyan dört kitap (samhita) ihtiva eder. Düzyazı yorumlardan oluşan Brahmanaar, bu temel metinlerle ilgilidir. Aranyaka'ar ya da "ormanda okunacak metinler", içrek bir özellik taşır ve İ.Ö. VI.-IV. yy.'lar içinde yazılan Upanişad'lar, eşdeğerlilerle ilgili felsefe kitaplarından oluşur. Upanişad'iarda yaratıcı brabman ve evrensel ruh, arkasından bireysel ruh (atman) arasındaki ilişkiler incelenir. Belleğe (smriti) emanet edilen anane, Vedanga ve sutra'larda dile getiriliyordu. Ayinleri tüm ayrıntılarıyla betimleyen bu yapıtlar, özlü cümlelerle yazılmıştır Tarihsel vakalarla halk efsanelerinin birbirine karıştığı destanlar, İ.S. I. yy. başına doğru ortaya'çıkmaya başladı. Bu destanlar, hindu kültürün dharma (terbiye ve cemiyet düzeni) benzer biçimde temel değerlerini ihtiva eder. 18 kitaba bölünen Mahabharata'üa, Pandavalar ve Kauravalar arasındaki savaşım anlatılır. Hinduculuğun tüm temel inançlarını özetleyen meşhur Bhagavad-Gita metni, Mahabharata'nn VI. kitabında yer alıyordu. Valmiki'ye atfedilen ve 24 000 distikostan oluşan Ramayana ya da Rama destanı'nda, Rama ile Sita'nın hikâyesinin yanı sıra, gelecek dönemlerin incelmiş edebiyatının da ilk örnekleri vardır. Pura- na'lar ya da "eski hikâyeler" ortalama X. yy.'a kadar yavaş yavaş ortaya çıkarak hinduculuğun daha sonraki gelişmesinde mühim bir rol oynadılar. Gupta imparatorların etkisiyle yavaş yavaş, çok süslü bir saray şiiri (mahakavya) ve en meşhur temsilcileri içinde Bhasa, Kalidasa, Sudraka, Bhavabhuti ve Bharavi'nin bulunmuş olduğu klasik tiyatro gelişmeye başladı. Teknik edebiyat, bilhassa IV. ya da V. yy.'da yazıldığı sanılan Panini'nin (Artadhyayi) ve Patancali'nin (Maha Bhasya) yapıtları benzer biçimde dilbilgisiyle, Bharata'nın Natyaşastra'sı benzer biçimde dramaturjiyle ya da şiir sanatıyla (Alam- kara şastra) ilgili metinler, mühim bir yer meblağ. Buddhacılık ve caynacılık'ın da sanskritçe, arkasından prakrit ve apabhramsa dillerinde (sanskritten türeyen gündelik diller) yazılan ve kral Hala'nın Sattasai şiiri (700 kıta) benzer biçimde lirik şiirler, Aşvaghosa' nın Sariputraprakarana'sı benzer biçimde tiyatro oyunları ya da Vakpatiraca'nın (VIII. yy.) Gaüdavaha'sı ve Racaşekhara'nın (X. yy. dolayları) şiirsel ve trajik yapıtları benzer biçimde kavya'ların özentili üslubuyla yazılmış şiirsel metinler içeren kendi edebiyatları vardı.
*ANSİKL. Ed. Sanskrit edebiyat birkaç döneme, birkaç kol ve ideolojik akıma ayrılır. Vfeda periyodu İ.Û. II. binyıl'a kadar uzanır. Veda (bilgi), sözlü gelenekle (şruti) aktarılan metinleri bir araya getirir ve Rigveda (temel metin), Samaveda ya da Ezgiler vedası, Yacurveda ve sonradan bu üçüne eklenen Atharvaveda adlarını taşıyan dört kitap (samhita) ihtiva eder. Düzyazı yorumlardan oluşan Brahmanaar, bu temel metinlerle ilgilidir. Aranyaka'ar ya da "ormanda okunacak metinler", içrek bir özellik taşır ve İ.Ö. VI.-IV. yy.'lar içinde yazılan Upanişad'lar, eşdeğerlilerle ilgili felsefe kitaplarından oluşur. Upanişad'iarda yaratıcı brabman ve evrensel ruh, arkasından bireysel ruh (atman) arasındaki ilişkiler incelenir. Belleğe (smriti) emanet edilen anane, Vedanga ve sutra'larda dile getiriliyordu. Ayinleri tüm ayrıntılarıyla betimleyen bu yapıtlar, özlü cümlelerle yazılmıştır Tarihsel vakalarla halk efsanelerinin birbirine karıştığı destanlar, İ.S. I. yy. başına doğru ortaya'çıkmaya başladı. Bu destanlar, hindu kültürün dharma (terbiye ve cemiyet düzeni) benzer biçimde temel değerlerini ihtiva eder. 18 kitaba bölünen Mahabharata'üa, Pandavalar ve Kauravalar arasındaki savaşım anlatılır. Hinduculuğun tüm temel inançlarını özetleyen meşhur Bhagavad-Gita metni, Mahabharata'nn VI. kitabında yer alıyordu. Valmiki'ye atfedilen ve 24 000 distikostan oluşan Ramayana ya da Rama destanı'nda, Rama ile Sita'nın hikâyesinin yanı sıra, gelecek dönemlerin incelmiş edebiyatının da ilk örnekleri vardır. Pura- na'lar ya da "eski hikâyeler" ortalama X. yy.'a kadar yavaş yavaş ortaya çıkarak hinduculuğun daha sonraki gelişmesinde mühim bir rol oynadılar. Gupta imparatorların etkisiyle yavaş yavaş, çok süslü bir saray şiiri (mahakavya) ve en meşhur temsilcileri içinde Bhasa, Kalidasa, Sudraka, Bhavabhuti ve Bharavi'nin bulunmuş olduğu klasik tiyatro gelişmeye başladı. Teknik edebiyat, bilhassa IV. ya da V. yy.'da yazıldığı sanılan Panini'nin (Artadhyayi) ve Patancali'nin (Maha Bhasya) yapıtları benzer biçimde dilbilgisiyle, Bharata'nın Natyaşastra'sı benzer biçimde dramaturjiyle ya da şiir sanatıyla (Alam- kara şastra) ilgili metinler, mühim bir yer meblağ. Buddhacılık ve caynacılık'ın da sanskritçe, arkasından prakrit ve apabhramsa dillerinde (sanskritten türeyen gündelik diller) yazılan ve kral Hala'nın Sattasai şiiri (700 kıta) benzer biçimde lirik şiirler, Aşvaghosa' nın Sariputraprakarana'sı benzer biçimde tiyatro oyunları ya da Vakpatiraca'nın (VIII. yy.) Gaüdavaha'sı ve Racaşekhara'nın (X. yy. dolayları) şiirsel ve trajik yapıtları benzer biçimde kavya'ların özentili üslubuyla yazılmış şiirsel metinler içeren kendi edebiyatları vardı.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR