SAPIKLIK a. 1. Zekâ ve hayalgücünü kullanarak kasten fenalık yapma eğilimi. (Bk. ansikl. böl. Psikan.) 2. Sapık bir etkiyle, belirti...
SAPIKLIK a.
1. Zekâ ve hayalgücünü kullanarak kasten fenalık yapma eğilimi. (Bk. ansikl. böl. Psikan.)
2. Sapık bir etkiyle, belirtilmiş niyetlere ters düşen ve ga nellikle zararı dokunan neticeleri olan şeyin ayırta dici özelliği.
*Psikan. ve Psik. Dürtüleri, karşı cinsten ve denk yaşta bir eş ile cinsel ilişkide bulunma haricinde doyuma ulaşan kişinin cinsel davranışı. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL F'sikan. "Sapıklık" terimi ahlaksal bir yargı ihtiva eder ve "sapık" terimi kişinin iradesinden ve vicdanından bağımsız olgulara uygulanamaz.
Sapıklık bazen ve yalnızca belirli bir girişime ilişkin olabilir ya da bazı varlıklar üstünde kutuplaşır; devamlı ve ne olursa olsun patolojik olmayabilir. Nitekim, düzgüsel sayılan bireylerin, herhangi birtutkunun tesirinde sapıklık yaptıkları görülebilir. Patolojik olarak tanımlanan yapısal sapıklık, ahlakdışılık, duygusuzluk, utanmazlık, tepkisellik, gaddarlık ve uyumsuzlukla belirginleşir.
*Psikan. ve Psik. Sapıklıklar, eskiden, yalnızca ahlaksal ve dinsel görüş açısından ele alınırdı. XIX. yy.'da, psikiyatrların katliam davalarında bilirkişilik yapması kanalıyla, sapıklıklar marazi bir vaka niteliği kazanmıştır. P Pinel 1802'de, hezeyansız bir delilik saptayarak manevi delilik sorununu ortaya attı. Esquirol, içgüdüsel monomanileri tanımladı. XIX. yy. süresince Krafft -Ebing ve Havelock Ellis, biyolojik öneğilim bakımından titizlikle betimledikleri çok sayıda olgu saptadılar. E. Duprâ'de (1912), içgüdüsel sapıklıkları betimlemede aynı yolu izledi. üreme içgüdüsü (cinsel sapıklık), topluluk içgüdüsü (cemiyet karşıtı davranışlar) ya da korunma içgüdüsü (intihar, hasislik, müsriflik, koleksiyonculuk) bozukluklarını bir arada ele almış olduğu için, sapıklığı çok geniş bir kategori olarak ortaya koydu. Duprâ'ye gore bu gruba belirli bir birlik veren, toplumsal ve ahlaksal etkinliğin bozulmasıydı. Sapıklıkların toplumsal yükümlülüklerin ve kuralların reddedilmesi ile beraber ortaya çıktığını söyleyen H. Ey de , ahlaksal etkenlerin önemini belirtmişti. Psikanalizle beraber, sapıklıkların incelenmesi, cinsel değişimlerle olan ilişkileri üstünde yoğunlaştı ve günümüzde, sapıklık terimi, cinsel sapıklıklarla sınırlandırıldı. Hakikaten de, "sapıklık" adı altında, fetişizm, röntgencilik, teşhircilik, sado- mazoşizm, eşcinsellik, ölüsevicilik, çocuk- sevicilik, hayvansevicilik, yaşlısevicilik vb. anlaşılmaktadır. Dolayısıyla sapıklığın tanımı, cinsel normalliğin ne olduğuna dayanmaktadır. Bu da, taşımış olduğu organik erek dolayısıyla haklı çıkarılan, değişik cinsler arası cinsel birleşmedir. Ne var ki, psikanalizin gün ışığına çıkardığı görüş, doğrusu cinsel içgüdü diye bir şey olmadığı görüşü, bu tanımı çürütmektedir.
Bununla beraber 1905'te S. Freud, çocuk cinselliğinin gelişmesi kuramını ortaya koyduğunda, genetik görüş açısından, bireyi karşı cinsten bir cinsellik nesnesi seçmeye götürmüş olan üremsel bir evrenin, Oidipus kompleksinin çözülmesinden sonrasında gerçekleştiği ileri sürülüyor gibiydi. Buna gore, çeşitli erojen bölgelere ve onlara özgü nesnelere denk düşen parçasal dürtüler, çocuğa, "çok şekilli bir sapıklık eğilimi†yüklüyordu ve üremselliğin öncelik kazanarak cinselliği birleştirmediği seviyede çocuk, bir çokşekilli sapıktı. Gene aynı bakımdan, libidonun çakılması ile, daha önceki evrelerden herhangi birine her dönüş, bir sapıklık olarak betimleniyordu. Bu durum, fetişistlerde görülen, hadım edilmenin yadsınması şeklinde tek başına bir marazi belirli olarak görülüyor ya da daha mühim bir nevrozlu yapıyla ilinti içine giriyordu: histeriklerde oburluk ya da iştahsızlık ya da saplantılı hastalarda sadomazoşist bileşim şeklinde. Gene psikanalize gore, sapıklık, cinsel dürtüyü hususi bir nesne (çocuk, hayvan, eşya) seçimiyle doyuma ulaştırdığı vakit, nevroza karşıt olarak, bastıran diye bir şey sözkonusu olmuyordu.
Kaynak: Büyük Larousse
1. Zekâ ve hayalgücünü kullanarak kasten fenalık yapma eğilimi. (Bk. ansikl. böl. Psikan.)
2. Sapık bir etkiyle, belirtilmiş niyetlere ters düşen ve ga nellikle zararı dokunan neticeleri olan şeyin ayırta dici özelliği.
*Psikan. ve Psik. Dürtüleri, karşı cinsten ve denk yaşta bir eş ile cinsel ilişkide bulunma haricinde doyuma ulaşan kişinin cinsel davranışı. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL F'sikan. "Sapıklık" terimi ahlaksal bir yargı ihtiva eder ve "sapık" terimi kişinin iradesinden ve vicdanından bağımsız olgulara uygulanamaz.
Sapıklık bazen ve yalnızca belirli bir girişime ilişkin olabilir ya da bazı varlıklar üstünde kutuplaşır; devamlı ve ne olursa olsun patolojik olmayabilir. Nitekim, düzgüsel sayılan bireylerin, herhangi birtutkunun tesirinde sapıklık yaptıkları görülebilir. Patolojik olarak tanımlanan yapısal sapıklık, ahlakdışılık, duygusuzluk, utanmazlık, tepkisellik, gaddarlık ve uyumsuzlukla belirginleşir.
*Psikan. ve Psik. Sapıklıklar, eskiden, yalnızca ahlaksal ve dinsel görüş açısından ele alınırdı. XIX. yy.'da, psikiyatrların katliam davalarında bilirkişilik yapması kanalıyla, sapıklıklar marazi bir vaka niteliği kazanmıştır. P Pinel 1802'de, hezeyansız bir delilik saptayarak manevi delilik sorununu ortaya attı. Esquirol, içgüdüsel monomanileri tanımladı. XIX. yy. süresince Krafft -Ebing ve Havelock Ellis, biyolojik öneğilim bakımından titizlikle betimledikleri çok sayıda olgu saptadılar. E. Duprâ'de (1912), içgüdüsel sapıklıkları betimlemede aynı yolu izledi. üreme içgüdüsü (cinsel sapıklık), topluluk içgüdüsü (cemiyet karşıtı davranışlar) ya da korunma içgüdüsü (intihar, hasislik, müsriflik, koleksiyonculuk) bozukluklarını bir arada ele almış olduğu için, sapıklığı çok geniş bir kategori olarak ortaya koydu. Duprâ'ye gore bu gruba belirli bir birlik veren, toplumsal ve ahlaksal etkinliğin bozulmasıydı. Sapıklıkların toplumsal yükümlülüklerin ve kuralların reddedilmesi ile beraber ortaya çıktığını söyleyen H. Ey de , ahlaksal etkenlerin önemini belirtmişti. Psikanalizle beraber, sapıklıkların incelenmesi, cinsel değişimlerle olan ilişkileri üstünde yoğunlaştı ve günümüzde, sapıklık terimi, cinsel sapıklıklarla sınırlandırıldı. Hakikaten de, "sapıklık" adı altında, fetişizm, röntgencilik, teşhircilik, sado- mazoşizm, eşcinsellik, ölüsevicilik, çocuk- sevicilik, hayvansevicilik, yaşlısevicilik vb. anlaşılmaktadır. Dolayısıyla sapıklığın tanımı, cinsel normalliğin ne olduğuna dayanmaktadır. Bu da, taşımış olduğu organik erek dolayısıyla haklı çıkarılan, değişik cinsler arası cinsel birleşmedir. Ne var ki, psikanalizin gün ışığına çıkardığı görüş, doğrusu cinsel içgüdü diye bir şey olmadığı görüşü, bu tanımı çürütmektedir.
Bununla beraber 1905'te S. Freud, çocuk cinselliğinin gelişmesi kuramını ortaya koyduğunda, genetik görüş açısından, bireyi karşı cinsten bir cinsellik nesnesi seçmeye götürmüş olan üremsel bir evrenin, Oidipus kompleksinin çözülmesinden sonrasında gerçekleştiği ileri sürülüyor gibiydi. Buna gore, çeşitli erojen bölgelere ve onlara özgü nesnelere denk düşen parçasal dürtüler, çocuğa, "çok şekilli bir sapıklık eğilimi†yüklüyordu ve üremselliğin öncelik kazanarak cinselliği birleştirmediği seviyede çocuk, bir çokşekilli sapıktı. Gene aynı bakımdan, libidonun çakılması ile, daha önceki evrelerden herhangi birine her dönüş, bir sapıklık olarak betimleniyordu. Bu durum, fetişistlerde görülen, hadım edilmenin yadsınması şeklinde tek başına bir marazi belirli olarak görülüyor ya da daha mühim bir nevrozlu yapıyla ilinti içine giriyordu: histeriklerde oburluk ya da iştahsızlık ya da saplantılı hastalarda sadomazoşist bileşim şeklinde. Gene psikanalize gore, sapıklık, cinsel dürtüyü hususi bir nesne (çocuk, hayvan, eşya) seçimiyle doyuma ulaştırdığı vakit, nevroza karşıt olarak, bastıran diye bir şey sözkonusu olmuyordu.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR