SARA a. (ital. serrare'den). Denize. Sara etmek, bir yelkeni seren üstüne çevire çevire sıkıca sarmak. || Sara flok etme, yelken...
SARA a. (ital. serrare'den). Denize. Sara etmek, bir yelkeni seren üstüne çevire çevire sıkıca sarmak. || Sara flok etme, yelkenli bir teknede, flok yelkenini çekilmiş olduğu istiralya üstüne sararak toplama.
SARA a
1 .Beyindeki sinir hücrelerinin eşzamanlı olarak ani elektrik boşaltımından ileri gelen ve kesintili şuur kaybının yanı sıra çırpınma nöbetleriyle belirginleşen ruhsal, devinsel hastalık. (Eşanl. EPİLEPSİ; bölgesel olarak halk içinde tutarak, tutarık, tutarga, yilbik de denir.)
2. Sara etmeni, sara nöbetine yol açan etmen. (Beyin lezyonlarından başka daha birçok patolojik durum sara nöbetine niçin olabilir: mesela, bazı metabolizma bozuklukları [hipoglisemi, hipokaliemi], alkolizm şeklinde zehirlenmeler, yüksek ateş, uykusuzluk ve ensülin, pentametilentetrazol şeklinde ilaçlar.) || Sara odağı, sara nöbetlerini doğuran uyartıların başlangıç yeri olan beyin kodeksinin azca ya da çok sınırı olan bölgesi. (Burada eski bir lezyonun [travma, nedbe] ya da gelişmekte olan bir lezyonun [ur] niçin olduğu anormal elektrik etkinliği ortaya çıkar.) || Büyük sara, iskelet kaslarının tümünü saran tonus-klonus nöbetleriyle odaya çıkan genelleşmiş iki büyük sara çeşidinden biri. || Minik sara, bilhassa geçici şuur kayıplarını, miyok- lonili ve akinetik nöbetleri içeren, genelleşmiş saranın iki büyük çeşidinden biri. || Devamlı sara, ad arda gelen ve çok kısa aralarla hastanın düzgüsel hale dönmesine olanak vermeyen sara nöbetleri dizisi.
*ANSİKL. Nörol. Eşzamanlı, bakışımlı ve iki yanlı olarak beyinden ani elektrik boşalması genel sara nöbetlerinin nedenidir; beyindeki belirli bir bölgeden eşzamanlı elektrik boşalımı ise kısmi sara nöbetlerinin nedenidir.
*Saranın klinik emareleri. Genelleşmiş nöbetlerde iki çeşit sara görülür:
1. Büyük sara, herhangi bir ön belidi göstermeden aniden süregelen genel çırpınmalarla belirgindir. Hasta kimi zaman bir feryat atarak düşer. Nöbet üç evre gösterir: tonus evresi hastanın bedeni kaskatı kesilir; gözler kayar, çeneler kilitlenir); klonus evresi (tüm vücut ve baş her yönde şiddetle çırpınır); gevşeme evresi (çeyrek saat ya da daha uzun bir süre sonrasında odadan kalkan derin koma). Hasta hiçbir şey anımsamaz. Nöbet esnasında dilin ısırılması ve altına kaçırma sık görülen olgulardır;
2. Minik sara, birçok şekilde odaya çıkar:
a) kendini yitirme (en fazla beş, on saniye ya da birazcık daha çok sürer; bu çeşit sara, küçüklere özgüdür; erişkinlik çağına gelindiğinde odadan kalkar ya da yerini büyük saraya bırakır);
b) miyokloniler (istemsiz, fakat bilgili, çoğu zaman iki taraflı ve bakışımlı olarak kasların sarsılması);
c) akinetik nöbet (duruş bilincinin ve kas gücünün ani yitiminden dolayı aniden düşüp yıkılma).
Kısmi nöbetler, bari başlangıçta, beynin belirli bir bölgesiyle ilgili etkinliklere bağlı belidilerle belirgindir. Başlıca örneği “Bravais-Jackson sarası" denilen kısmi devimsel saradır; parmaklarda ve ellerde kas titreşimleriyle adım atar, ihtilaç belidileri ve titremeler kola, aynı taraftaki yanağa ve bacağa yayılır. O vakit nöbet genelleşebilir ve hasta kendini kaybeder. Kısmi nöbetlerin semiolojisi, sara sürecinin başlama noktasına bağlı olduğundan çok değişiktir. Mesela duyum, görme, işitme, koklama, vb. nöbetleri olabilir. Bazı nöbetler ruhsal etkinliği baskı altına alarak halüsinasyonlara niçin olur, şuur değişimleri ve otomatik etkinlik odaya çıkar. Bu “psikomotor" nöbetlere, çıkış noktası şakak bölgesinde olduğu vakit rastlanır. Bundan başka bir de “şakak sarası†vardır ki, bunda yukarıda sayılan belirti- lerin yanı sıra koklama bozuklukları ve ilgili beyin yarımküresi etkilendiği takdirde ek olarak konuşma bozuklukları görülür.
•Saranın elektroansefalografideki emareleri. Dinlenme halinde, kısaca düzgüsel durumda beyin hücrelerinin zarı periyodik olarak kutupsuzlaşır, fakat bu kııtupsuzlaş- ma eşzamansız gerçekleşir. Sara nöbetinde, bunun aksine elektrik boşalmaları bir grup nöronda eşzamanlı olarak odaya çıkar ve elektroansefalogramdaki dalgalar anormal şekilde derin, kısa ve sivri olur. Büyük ve ufak sara esnasında beynin tümüne ilişkin iki taraflı, bakışımlı, eşzamanlı anormal dalgalar kaydedilir: büyük sarada sivri dalgalar; ufak sarada çok tertipli şekilde saniyede 3-3,5 dönem sıklığı ile bir süratli sivri dalga, arkasından bir yavaş dalga (diken-dalga). Kısmi sara nöbetleri esnasında kimi zaman mahalli anormal bir elektrik etkinliği, kimi zaman de yaygın tek taraflı ya da iki taraflı elektrik etkinlikleri kaydedilir. Nöbetler içinde elektroansefalografide, sara tipi ya da saradan görevli lez- yona bağlı tipte anomaliler görülür; EEG çok vakit da normaldir.
* Saranın sebepleri. Belirtisel sara, büyük sara, ufak sara ya da kısmi sara olarak ortaya çıkar. Beynin organik bir hastalığıyla ilintilidir; kafatası-beyin travmaları ve bilhassa doğum esnasında olan travmalar, beyin urları, beyin' ve beyinzarı damar hastalıkları, beyin-beyinzarı akut ya da süreğen enfeksiyonları.
Sebebi saptanamamış saralar, büyük ya da ufak sara biçiminde, kimi zaman de ikisi bir arada olarak görülür. Klinik ve laboratuvaıiarda meydana getirilen araştırmalarda, beyinde hastalığa niçin olabilecek herhangi bir lezyon saptanamazsa da doğum sırasındaki travma, dolaşım vakaları, oksijensizlik halleri çok vakit görevli tutulabilir.
•Saranın tedavisi. Belirtisel saranın tedavisi ilk olarak sinir cerrahisi (nöroşirürji) kapsamına girer ve sebebi ortadan kaldırmayı amaçlar. Sebebi bilinmeyen saraların tedavisi ilaçlarla yapılır. (antIe- PİLEFTİKLER.) istisnai olarak nöroşirürjiye başvurulabilir.
*Vet. Saraya bir tek köpeklerde rastlanır. O da birkaç türlü olur: sanrıların ön planda olduğu psikomotor nöbetler, aniden başlamalarıyla, kasılmalarıyla çok vakit koma ve ölüm öncüsü olan devamlı sara, insan için tavsiye edilen tedaviler köpeğe de uygulanabilir.
SARA a
1 .Beyindeki sinir hücrelerinin eşzamanlı olarak ani elektrik boşaltımından ileri gelen ve kesintili şuur kaybının yanı sıra çırpınma nöbetleriyle belirginleşen ruhsal, devinsel hastalık. (Eşanl. EPİLEPSİ; bölgesel olarak halk içinde tutarak, tutarık, tutarga, yilbik de denir.)
2. Sara etmeni, sara nöbetine yol açan etmen. (Beyin lezyonlarından başka daha birçok patolojik durum sara nöbetine niçin olabilir: mesela, bazı metabolizma bozuklukları [hipoglisemi, hipokaliemi], alkolizm şeklinde zehirlenmeler, yüksek ateş, uykusuzluk ve ensülin, pentametilentetrazol şeklinde ilaçlar.) || Sara odağı, sara nöbetlerini doğuran uyartıların başlangıç yeri olan beyin kodeksinin azca ya da çok sınırı olan bölgesi. (Burada eski bir lezyonun [travma, nedbe] ya da gelişmekte olan bir lezyonun [ur] niçin olduğu anormal elektrik etkinliği ortaya çıkar.) || Büyük sara, iskelet kaslarının tümünü saran tonus-klonus nöbetleriyle odaya çıkan genelleşmiş iki büyük sara çeşidinden biri. || Minik sara, bilhassa geçici şuur kayıplarını, miyok- lonili ve akinetik nöbetleri içeren, genelleşmiş saranın iki büyük çeşidinden biri. || Devamlı sara, ad arda gelen ve çok kısa aralarla hastanın düzgüsel hale dönmesine olanak vermeyen sara nöbetleri dizisi.
*ANSİKL. Nörol. Eşzamanlı, bakışımlı ve iki yanlı olarak beyinden ani elektrik boşalması genel sara nöbetlerinin nedenidir; beyindeki belirli bir bölgeden eşzamanlı elektrik boşalımı ise kısmi sara nöbetlerinin nedenidir.
*Saranın klinik emareleri. Genelleşmiş nöbetlerde iki çeşit sara görülür:
1. Büyük sara, herhangi bir ön belidi göstermeden aniden süregelen genel çırpınmalarla belirgindir. Hasta kimi zaman bir feryat atarak düşer. Nöbet üç evre gösterir: tonus evresi hastanın bedeni kaskatı kesilir; gözler kayar, çeneler kilitlenir); klonus evresi (tüm vücut ve baş her yönde şiddetle çırpınır); gevşeme evresi (çeyrek saat ya da daha uzun bir süre sonrasında odadan kalkan derin koma). Hasta hiçbir şey anımsamaz. Nöbet esnasında dilin ısırılması ve altına kaçırma sık görülen olgulardır;
2. Minik sara, birçok şekilde odaya çıkar:
a) kendini yitirme (en fazla beş, on saniye ya da birazcık daha çok sürer; bu çeşit sara, küçüklere özgüdür; erişkinlik çağına gelindiğinde odadan kalkar ya da yerini büyük saraya bırakır);
b) miyokloniler (istemsiz, fakat bilgili, çoğu zaman iki taraflı ve bakışımlı olarak kasların sarsılması);
c) akinetik nöbet (duruş bilincinin ve kas gücünün ani yitiminden dolayı aniden düşüp yıkılma).
Kısmi nöbetler, bari başlangıçta, beynin belirli bir bölgesiyle ilgili etkinliklere bağlı belidilerle belirgindir. Başlıca örneği “Bravais-Jackson sarası" denilen kısmi devimsel saradır; parmaklarda ve ellerde kas titreşimleriyle adım atar, ihtilaç belidileri ve titremeler kola, aynı taraftaki yanağa ve bacağa yayılır. O vakit nöbet genelleşebilir ve hasta kendini kaybeder. Kısmi nöbetlerin semiolojisi, sara sürecinin başlama noktasına bağlı olduğundan çok değişiktir. Mesela duyum, görme, işitme, koklama, vb. nöbetleri olabilir. Bazı nöbetler ruhsal etkinliği baskı altına alarak halüsinasyonlara niçin olur, şuur değişimleri ve otomatik etkinlik odaya çıkar. Bu “psikomotor" nöbetlere, çıkış noktası şakak bölgesinde olduğu vakit rastlanır. Bundan başka bir de “şakak sarası†vardır ki, bunda yukarıda sayılan belirti- lerin yanı sıra koklama bozuklukları ve ilgili beyin yarımküresi etkilendiği takdirde ek olarak konuşma bozuklukları görülür.
•Saranın elektroansefalografideki emareleri. Dinlenme halinde, kısaca düzgüsel durumda beyin hücrelerinin zarı periyodik olarak kutupsuzlaşır, fakat bu kııtupsuzlaş- ma eşzamansız gerçekleşir. Sara nöbetinde, bunun aksine elektrik boşalmaları bir grup nöronda eşzamanlı olarak odaya çıkar ve elektroansefalogramdaki dalgalar anormal şekilde derin, kısa ve sivri olur. Büyük ve ufak sara esnasında beynin tümüne ilişkin iki taraflı, bakışımlı, eşzamanlı anormal dalgalar kaydedilir: büyük sarada sivri dalgalar; ufak sarada çok tertipli şekilde saniyede 3-3,5 dönem sıklığı ile bir süratli sivri dalga, arkasından bir yavaş dalga (diken-dalga). Kısmi sara nöbetleri esnasında kimi zaman mahalli anormal bir elektrik etkinliği, kimi zaman de yaygın tek taraflı ya da iki taraflı elektrik etkinlikleri kaydedilir. Nöbetler içinde elektroansefalografide, sara tipi ya da saradan görevli lez- yona bağlı tipte anomaliler görülür; EEG çok vakit da normaldir.
* Saranın sebepleri. Belirtisel sara, büyük sara, ufak sara ya da kısmi sara olarak ortaya çıkar. Beynin organik bir hastalığıyla ilintilidir; kafatası-beyin travmaları ve bilhassa doğum esnasında olan travmalar, beyin urları, beyin' ve beyinzarı damar hastalıkları, beyin-beyinzarı akut ya da süreğen enfeksiyonları.
Sebebi saptanamamış saralar, büyük ya da ufak sara biçiminde, kimi zaman de ikisi bir arada olarak görülür. Klinik ve laboratuvaıiarda meydana getirilen araştırmalarda, beyinde hastalığa niçin olabilecek herhangi bir lezyon saptanamazsa da doğum sırasındaki travma, dolaşım vakaları, oksijensizlik halleri çok vakit görevli tutulabilir.
•Saranın tedavisi. Belirtisel saranın tedavisi ilk olarak sinir cerrahisi (nöroşirürji) kapsamına girer ve sebebi ortadan kaldırmayı amaçlar. Sebebi bilinmeyen saraların tedavisi ilaçlarla yapılır. (antIe- PİLEFTİKLER.) istisnai olarak nöroşirürjiye başvurulabilir.
*Vet. Saraya bir tek köpeklerde rastlanır. O da birkaç türlü olur: sanrıların ön planda olduğu psikomotor nöbetler, aniden başlamalarıyla, kasılmalarıyla çok vakit koma ve ölüm öncüsü olan devamlı sara, insan için tavsiye edilen tedaviler köpeğe de uygulanabilir.
Kaynak: Büyük Larousse
Sara Rue
Sara Sampaio
Sara Allgood
YORUMLAR