Sayaç Nedir?

Sayaç -cı TDK, Türk Dil Kurumu isim Hava gazı, elektrik, su vb.nin kullanılan miktarını ya da mekanik etkilenmeleri ölçen alet, s...

Sayaç -cı
TDK, Türk Dil Kurumu




isim

Hava gazı, elektrik, su vb.nin kullanılan miktarını ya da mekanik etkilenmeleri ölçen alet, saat.



Birleşik Sözler

  • sayaç ekibi
  • ana sayaç
  • organik gaz sayacı
  • elektrik sayacı
  • gaz sayacı
  • hava gazı sayacı
  • park sayacı
  • su sayacı

  • tüketici sayacı







  • Rüyada Sayaç Görmek


  • Sayac - Bilgisayar Vakit Denetim Programı





SAYAÇ a. Ölçbil.

1. Darbeleri saymaya ya da kimi büyüklükleri (katedilen uzaklık, tüketilen enerji vb.) ölçmeye yarayan aygıt. (Bk. ansikl. böl.)

2. Ayarlı sayaç, üstündeki sayı evvel saptanmış bir değere ulaştığında bir makineyi durduran ya da bir işaret veren darbe sayacı. (Evvelde bu değere ayarlanan sayaç, her darbede bir birim atar ve sıfır olunca durur.) || Devir sayacı - DEVİR.





*Bilş. Sıra sayacı, bir bilgisayarın merkezi birimindeki hususi kütük; bu kütük, komutlar belleğe sıralı olarak yerleştirilmişse, otomatikman bir sonraki komutun adresini içeren bir sayaç görevi yapar. (Sıra sayacının içinde ne olduğu dallanma komutlarıyla değiştirilir; bu komutlar kullanılmıyorsa, sayacın içinde ne olduğu, her komuttan sonrasında bir birim artar.)


*Denizbil. ve Hidrol. Tanecik sayacı, tortulların tanecik ölçümü incelemesinde kulevferde kullanılan gaz sayacılanılan aygıt; bir sıvıda asıltı halindeki taneciklerin sayılmasını sağlar.


*Teknol. Kısmi sayaç, bir donanımın bir bölümünü besleyen kollardan biri üstüne yerleştirilen ve bu kol üstündeki aygıtların tüketimini gösteren sayaç.


*Tem. parç. içinden geçen parçacıkları saymaya ve kimi durumlarda bunların hızlarını ya da enerjilerini ölçmeye yarayan algılayıcı. (Bk. ansikl. böl.)


*ANSİKL. Ölçbil.

*Isı sayaçları. Isı sayaçları sıcak sulu ısıtma tesislerinde tüketilen enerji miktarını ölçmeye yarar. Klasik tipte bir ısı sayacında bulunan başlıca öğeler şunlardır: bir sıcak su sayacı; ucu kapalı hazneleri, tesisin sırayla giriş ve çıkışına yerleştirilen ve alıcı öğelere kılcal borularla bağlanan sıvı genleşmeli iki termometre; ölçülen sıcaklıkların farkını veren bir mekanizma; ısı farkıyla su hacminin çarpımını çevrimsel olarak gerçekleştiren bir çarpma mekanizması; tüketilen ısı 'miktarını termi cinsinden direkt kaydeden bir toplayıcı. Maliyeti düşürmek amacıyla evlerde kullanılmak suretiyle değişik sayaç tipleri geliştirilmiştir. Daha azca kırılgan olan bu sayaçlar, çoğunlukla tüketicilerin harcama paylarını hesaplamada kullanılır. Buğu sayaçları, kazan dairelerinde, kazanların üstüne yerleştirilir; bunlar, debiyi göstererek çeşitli birimlerin çalışmasını ayarlama kolaylığı sağlar. Bu sayaçların emek harcama ilkesi çoğu zaman boru donanımına yerleştirilen bir diyaframın ya da bir lülenin iki yüzü arasındaki tazyik düşmesini ölçmeye dayanır. Bu diferansiyel manometrelerin verilerini toplamak ve neticelerini uzağa iletmek için mekanik olarak ya da elektrikle çalışan düzenekler tasarlanmıştır.


*Su sayaçları. Başlıca tipleri şunlardır: vo- lümetrik sayaçlar'da tazyik etkisiyle hareket eden bir piston, suyu çıkış ağzına iter. Bu piston almaşık hareketli ya da devamlı hareketli (döner piston) olabilir. Pistonun her gidiş gelişi ya da her dönme hareketi belirli bir su miktarına denk düşer. Daha azca yer kaplayan ve ölü noktaları bulunmayan döner pistonlu sayaçlar daha çok kullanılır;


•hız sayaçları'nda su, minik bir türbine hızı kendi hızıyla, dolayısıyla debiyle orantılı bir dönme hareketi verir. olümetrik sayaçlardan daha azca kırılgan olmalarına karşılık hız sayaçları hem daha ucuzdur, hem de daha azca yer kaplar;


•manyetik sayaçlar, çoğu zaman, büyük debiler sözkonusu olduğunda ya da suyun içinde yabancı maddeler bulunduğunda kullanılır: suyun debisi çaplanmış bir borunun içinden geçen suyun hızından yararlanılarak hesaplanır; suyun hızıysa suyun geçişiyle indüklenen bir manyetik alanın ya da elektrik alanının değişmesinden hareketle saptanır.


Yukarıda söz edilen ilk iki sayaç tipinde, hareketli parçalara bağlı değişik ibreler bulunur. Aygıt tümüyle sıvı içindeyse ıslak sayaçlar'dan, ibreler sıvıdan yalıtılmışsa kuru sayaçlar'dan söz edilir. Daha kırılgan olan ıslak sayaçlar yalnız duru sıvılarda kullanılabilir. Manyetik sayaçlar darbeleri kaydederler Büyük hacimler ya da içinde çok oranda yabancı madde bulunan sular (kanalizasyon boruları) sözkonusu olduğunda debi, çaplanmış bir borudan geçen su katmanının yüksekliğini ölçerek belirlenir; bu işlem elektrikli yoklayıcılarla, sesöteli debiölçerlerle, tazyik ölçümüyle vb. gerçekleştirilir.


* Elektrik sayaçları. Bunlar bir elektriksel büyüklüğün zamana nazaran integralinin sonucunu veren aygıtlardır En fazlaca kullanılan elektrik sayaçları bir P etkin gücünün sözkonusu olduğu bir devredeki w. = j pdr

etkin enerji miktarını ölçen etkin enerji sayaçlarıdır (vvattsaatölçerler); bunların yanı sıra, bir i akımının geçmiş olduğu bir devreden

geçen g = f i dr elektrik miktarını ölçen sayaçlar (ampersaatölçerler) ile bir Q reaktif gücünün sözkonusu olduğu bir devreninv,= f Qd-rreaktif enerjisini ölçen sayaçlar (varsaatölçerler) ayırt edilir. Çoğu zaman alternatif akım devrelerinde kullanılan bu aygıtların bir çok, rotoru bir disk biçiminde olan minik asenkron motorlardan oluşur; bu motorların stator sargılarının birinden dönem akımı, diğerinden de kullanılan gerilimle orantılı bir akım geçer; böylece Santimetre kuvvet çifti integrali alınacak P gücüyle orantılı olur. Ek olarak, devamlı bir mıknatısın kutupları içinde hareket eden diskte indüklenen Foucault akımları yardımıyla dönme hızıyla orantılı bir C, karşı-kuvvet çifti oluşturulur. Bu durumda, diskin Santimetre=C, eşitliğine denk düşen dönme hızı P gücüyle, gerçekleştirdiği devir sayısı ise aygıtın kadranı üstünde direkt okunabilen etkin enerjiyle orantılıdır.

Çok büyük tesislere elektrik enerjisi vermek için ya da şebekeler içinde alınıp verilen enerji miktarını ölçmek için daha pahalı sadece daha kırılgan sayaçlar kullanılır.


• Gaz sayaçları. Gaz hacimlerini ölçen sayaçlar, körüklü kuru sayaçlar, döner pistonlu sayaçlar ve hız sayaçları olmak suretiyle üçe ayrılır. Körüklü kuru sayaçlar evlerde kullanılan gazları, döner pistonlu sayaçlar ve hız sayaçları ise büyük miktarlardaki gazları ölçmede kullanılır.

Körüklü kuru sayaçlarda, temel ölçüm organı olarak gaz sızdırmaz bir körükle iki bölmeye ya da ölçme odasına ayrılmış, şekil değiştirmez bir kasa bulunur. Bir dağıtım çekmecesi, bölmelerden birim sayaca giren gaz borusuna, öbürünü çıkış borusuna bağlar. Gaz basıncının etkisiyle, ölçme odalarından biri boşalırken öbürü dolacak şekilde körük yer değiştirir; kursun sonunda dağıtım çekmecesinin etkisiyle hareket evirtilir.

Hız sayaçları daha çok akıntıölçerlı sayaçlar isminde olan kanatlı, pervaneli, türbinli vb. sayaçlardan oluşur. Bu tip sayaçlar, temelde, içinde bir pervane bulunan bir boru parçasından oluşur; üstünde döndüğü yataklar yardımıyla ekseni borunun merkezinde tutulan pervanenin dönme hızı, gazın hızıyla, dolayısıyla sayaçtan geçen gazın hacmiyle orantılıdır.

Döner pistonlu sayaçlar'da iki palalı iki piston bulunur. Bu pistonlar hem birbirlerine, hem de ekseni pistonlarla aynı olan aynı çaplı iki yarım silindirden oluşan zarfa teğet duracak şekilde dönerler. Palalardan birinin her tam dönüşünde piston, merkezi konumundan iki kez geçerek belli miktardaki bir hacmi iki kez pompalar. Böylece, devir sayısından hareketle, kullanılan gazın hacmi ölçülebilir. Ek olarak, tazyik düşürücü bir sistem kullanarak gaz hacimlerini ölçen sayaçlar da vardır. (VOLüDEPRİMOMETRE)


* Kilometre sayaçları. Bu aygıtlar, bir taşıtın katettiği yolu kilometre ve hektometre cinsinden gösterirler ve taşıtın transmisyon miline bağlı olarak çalışırlar. Kilometre sayaçlarının üstüne taşıtın hızını gösteren bir "takimetre" yerleştirilir.


* Turnike sayaçları. Bu sayaçlar, sergi salonlarında, fuarlarda vb. çok sık kullanılır. Turnike sayaçları bir defada sadece bir kişiyi geçiren ve böylece ziyaretçileri sayan bir tetik düzeniyle donatılmıştır.


*Tem. parç. Parıldamalı sayaçlar ve Çetenken sayaçları. Bu iki sayaç tipinde parçacıkların geçişi ışık kısaca foton yayımına niçin olur. Işılçoğaltıcriarın kullanımı bu fotonlardan yola çıkarak birkaç nanosani- yede, elektronik devrelerce sayılabilen ve çözümlenebilen elektrik darbeleri elde etmeye olanak verir.

Bir parıldayıcıda, bir parçacık geçişinde uyarılma ya da iyonlaşmayla enerji alan atom ya da moleküller bunu parıldamalar biçiminde geri yayımlar. Bunun için uygun malzemeler, bir sıvı ya da saydam plastik madde içinde dağıtılmış antrasen şeklinde organik maddeler ya da sodyum iyodür şeklinde iyonsal kristallerdir. Ek olarak sayaçta ışığı sızdırmaz bir zarf ve gerektiğinde, tam yansıma ile fotonları ışılçoğaltıcının giriş penceresine doğru kılavuzlayan bir ışık yönelticisi bulunur. İyonsal kristaller ya da almaşmalı şekilde yerleştirilmiş parıldayıcı ve kurşun levhaları bir kalorimetre oluşturarak, soğurma yöntemiyle parçacıkların enerjisini ölçmeye yarar.

Plastik parıldayıcı levhaları (kalınlıkları birkaç milimetre olan ve yanal boyutları milimetreden bir metreye kadar değişebilen), içlerinden geçen parçacıkların geçişini uzay ve süre içinde saptamaya çok uygundur.

Çerenkov sayaçlarında ışık aynı adı taşıyan etkiyle oluşur. Uyarısızlaşma ya da iyonlaşma süreçlerindekilerden çok daha düşük enerjiler, kısaca foton üretimleri kullanılır. Eşikli sayaç en kolay uyarlamadır: bu sistem sadece hızı Çerenkov etkisiyle ışık üretimi eşiğinden yüksek olan parçacıkları algılar. Kullanılan ortamlar, kırılma indislerine nazaran seçilmiş katilar, sıvılar ya da gazlardır. Daha geliştirilmiş sayaçlar belli hız aralığındaki parçacıkları seçmeye olanak verir. Hareket miktarları biliniyorsa kütleleri ortaya çıkarılabilir, kısaca tanınmaları mümkün olur. Bu tip sayaçların en mühim kullanım alanı budur.


* Geiger-Müller sayacı. Bu ilk gazlı sayaç fikri 1908 e dayanır. Emek verme ilkesi orantılı sayacınkiyle aynıdır. (ODA.) Bu sayaç tipi ff ışımasını algılamaya çok elverişlidir.


Kaynak: Büyük Larousse








 

YORUMLAR

Ad

Anlamı Nedir?,22,Biyoloji Konu Anlatımı,25,Cilt Bakımı,82,Coğrafya Ders Anlatımı,978,Genel,46,Güzel Sözler,16075,Music,1,Ne Nedir?,32164,Resimli Sözler,4111,Saç Sağlığı,119,Sağlık Bilgileri,1596,Soru-Cevap,10236,Sports,1,Tarih Konu Anlatımı,5,Teknoloji,36,Türk Dili ve Edebiyatı Konu Anlatımı,2,
ltr
item
Ders Kitapları Konu Anlatımı: Sayaç Nedir?
Sayaç Nedir?
Ders Kitapları Konu Anlatımı
https://ders-kitabi.blogspot.com/2017/05/sayac-nedir_17.html
https://ders-kitabi.blogspot.com/
http://ders-kitabi.blogspot.com/
http://ders-kitabi.blogspot.com/2017/05/sayac-nedir_17.html
true
5083728687963487478
UTF-8
Tüm Yazılar Yüklendi hiçbir mesaj bulunamadı HEPSİNİ GÖR Devamı Cevap Cevabı iptal Silmek Cevabı iptal Home SAYFALARI POST Hepsini gör SİZİN İÇİN ÖNERİLEN ETİKET ARŞİV SEARCH Tüm Mesajlar İsteğinizle eşleşme bulunamadı Ana Sayfaya Dön Pazar Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Şu anda... 1 dakika önce $$1$$ minutes ago 1 saat önce $$1$$ hours ago Dün $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago İzleyiciler Takip et THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Tüm Kodunu Kopyala Tüm Kodunu Seç Tüm kodlar panonuza kopyalanmıştır. Kodları / metinleri kopyalayamıyor, kopyalamak için lütfen [CTRL] + [C] tuşlarına (veya Mac ile CMD + C'ye) basınız Table of Content