Sıcaklık değişimi canlılar üzerinde nasıl etki yapar? Uyum (Adaptasyon) Uyum ya da adaptasyon sözcüğü yaşam bilimlerinde üç ayrı ...
Sıcaklık değişimi canlılar üzerinde nasıl etki yapar?
Uyum (Adaptasyon)
Uyum ya da adaptasyon sözcüğü yaşam bilimlerinde üç ayrı uyarlanma mekanizması için kullanılır. İlkinde canlılardaki her orgaÂnın belirli işlevlere uyarlanmış olması, ikinciÂsinde her türün özel bir ortama ya da belirli bir yaşam biçimine uyum sağlama yeteneği, üçüncüsünde de değişen çevre koşullarına ayak uydurabilmeleri için canlılarda ortaya çıkan geçici değişiklikler söz konusudur.
Yeni bir ortama geçen canlının, yaşamını sürdürmek için, kalıtsal olmayan morfolojik ve fizyolojik değişiklikler kazanması, adaptasyon.
Uyum, yaşam koşulları değişikliğe uğrayan bir canlının yaşamını ve soyunu sürdürebilmesine olanak sağlayan değişiklikler olarak da tanımlanabilir. Bireysel bir süreç olan uyum, kalıtımsal bir yan taşımamakla birlikte, kazanılan özelliklerin zamanla genlere geçmesi de büsbütün olanaksız değildir. Kuramsal olarak uyum özelliklerinin genetik karakter kazanması binlerce yıl ister. Ne var ki günümüzde bazı canlıların şaşılacak bir hızla yeni şartlara karşı genetik özellikler kazandığı da gözlenmektedir.
- Çöl ikliminde yaşayan develerin (susuzluğa karşı) uzun kirpiklerinin olması (kirpikleri birbirine geçer ve kum, toz ve kirin girmesini önler), hörgüçlerinde yağ depolaması ve kulaklarının kıllı olması.
- Sıcak bölgelerde yaşayan memeli ve kuşların, soğuk bölgelerde yaşayan türlerine göre daha iri vücutlu olmaları.
- Sıcak bölgelerde yaşayan tilki, fare ve tavşanların ısı kaybını arttırarak vücut sıcaklığını koruması için kulak ve kuyrukların uzun, vücut yüzeylerinin geniş olması.
- Kurak ve sıcak bölgelerde yaşayan bitkilerin (kaktüsün) su kaybını azaltmak için yapraklarının diken şeklini alması, kıvrık ve tüylü olması ve gövdelerinin kalınlaşıp su depo eder hale gelmesi.
- Develer hörgüçlerinde yağ depolar.Develerin hörgüçlerinde yağ depolamasının nedeni kurak çöl iklimine uyum sağlamış olmalarıdır. Çölde sürekli su bulamayan develer hörgüçlerindeki yağı suya dönüştürerek ihtiyaçlarını karşılarlar. Bu sayede 3 hafta susuz yaşayabilirler.
Radyasyonun etki süresi ve canlılar üzerindeki etkisi nedir?
Parça değişimi nedir? Kromozomdaki parça değişimi nasıl olur?
Hücre içinde parça değişimi nasıl gerçekleşir?
HAVA VE İKLİMİN İNSAN SAĞLIĞI üZERİNDEKİ ETKİLERİ
Sık kullanılan bir deyimle, hava gün be gün ne yaşadığımızdır. İklimin anlamı ise hava olaylarının ortalamasıdır ki ay, mevsim, yıl veya yıllar olarak uzun dönemde değişebilirliğe sahiptir.
Genelde biz hava olaylarının ya çok soğuk, ya çok sıcak veya çok nemli ya da çok kuru olduğu zamanda farkına varırız. Bu durumlar uç değerlerdir ve insan sağlığı üzerindeki etkileri diğer zamanlardan fazladır. Her yıl, fırtınalar, tropik siklonlar ve seller binlerce insanın ölümüne neden olur. Fazla kuvvetli olmayan hava olaylarının insan sağlığı üzerindeki etkisi ise çok belirgin değildir. Örneğin; hava koşulları nedeniyle bir yerde hava kirliliği artabilir veya yağış sıtma sivrisineklerinin yerel sayısını bir anda artmasına neden olabilir.
Hava durumu ve hastalıklar arasındaki bağ, birçok hastalığın mevsimsel olarak ortaya çıkmasıyla kolayca anlaşılabilinir. Bu yüzyılın başlarına kadar, Avrupa'da çocuk ishali çocuk ölümlerinde temel nedendi. Şimdi ise, mikrobik ishalden ölümler yalnız fakir ülkelerde kalmıştır. Tropik bölgelerdeki bazı toplumların tarımı, üretimi, gıda elde etmesi tamamen mevsimlere ve mevsimsel yağışlara bağlıdır. Yağışlı mevsim “aç mevsimâ€dir çünkü hasat yapılamaz. Yağışlı mevsim aynı zamanda “hastalık mevsimiâ€dir çünkü eksik veya zayıf beslenme başta tropikal hastalıklar olmak üzere birçok hastalığa davetiye demektir.
Günümüzde epidemiyolojik araştırmalar -toplumlarda hastalıkların oluşum ve dağılım çalışmaları- hava ve iklim ile hastalıkların nasıl ilişkili olduğunla ilgilenen temel disiplindir. Halbuki, bu ilişkinin varlığı yıllar öncesinden kanıtlanmıştır. Roma döneminde, Vitruvius Pollio, mimar olarak, yeni yerleşim yerlerinin seçimi, hayvanların nerede yerleştirileceği konusunda hava durumu referans almıştır. Bir başka ölçüde, eğer o yörede yaşayan hayvanların ciğerleri yeşilimsi sarı ise o yöre yerleşime uygundur, ölçeği kullanılmıştır. Günümüzde bu tür ölçülere yer verilmemektedir.
Sık kullanılan bir deyimle, hava gün be gün ne yaşadığımızdır. İklimin anlamı ise hava olaylarının ortalamasıdır ki ay, mevsim, yıl veya yıllar olarak uzun dönemde değişebilirliğe sahiptir.
Genelde biz hava olaylarının ya çok soğuk, ya çok sıcak veya çok nemli ya da çok kuru olduğu zamanda farkına varırız. Bu durumlar uç değerlerdir ve insan sağlığı üzerindeki etkileri diğer zamanlardan fazladır. Her yıl, fırtınalar, tropik siklonlar ve seller binlerce insanın ölümüne neden olur. Fazla kuvvetli olmayan hava olaylarının insan sağlığı üzerindeki etkisi ise çok belirgin değildir. Örneğin; hava koşulları nedeniyle bir yerde hava kirliliği artabilir veya yağış sıtma sivrisineklerinin yerel sayısını bir anda artmasına neden olabilir.
Hava durumu ve hastalıklar arasındaki bağ, birçok hastalığın mevsimsel olarak ortaya çıkmasıyla kolayca anlaşılabilinir. Bu yüzyılın başlarına kadar, Avrupa'da çocuk ishali çocuk ölümlerinde temel nedendi. Şimdi ise, mikrobik ishalden ölümler yalnız fakir ülkelerde kalmıştır. Tropik bölgelerdeki bazı toplumların tarımı, üretimi, gıda elde etmesi tamamen mevsimlere ve mevsimsel yağışlara bağlıdır. Yağışlı mevsim “aç mevsimâ€dir çünkü hasat yapılamaz. Yağışlı mevsim aynı zamanda “hastalık mevsimiâ€dir çünkü eksik veya zayıf beslenme başta tropikal hastalıklar olmak üzere birçok hastalığa davetiye demektir.
Günümüzde epidemiyolojik araştırmalar -toplumlarda hastalıkların oluşum ve dağılım çalışmaları- hava ve iklim ile hastalıkların nasıl ilişkili olduğunla ilgilenen temel disiplindir. Halbuki, bu ilişkinin varlığı yıllar öncesinden kanıtlanmıştır. Roma döneminde, Vitruvius Pollio, mimar olarak, yeni yerleşim yerlerinin seçimi, hayvanların nerede yerleştirileceği konusunda hava durumu referans almıştır. Bir başka ölçüde, eğer o yörede yaşayan hayvanların ciğerleri yeşilimsi sarı ise o yöre yerleşime uygundur, ölçeği kullanılmıştır. Günümüzde bu tür ölçülere yer verilmemektedir.
Her canlının yapısının kaldırabileceği belli bir ortamı vardır.örneğin normal bir insanın kutuplarda yaşama olanağı olmamasına rağmen, bir eskimonun ya da kutup ayısının o şartlarda yaşayabilmesi canlıların bulundukları ortama adaptasyonudur.(sıcaklık şartlarından dolayı,aynı zamanda bulunulan ortam fiziksel yapıyıda etkiliyordur.)
Aynı türe ait olsa bile bazı canlılarda yaşam alanlarına göre farklılıklar olabilir.
*Soğuk bölgelerde yaşayan tilkilerin kulak ve burunları soğuktan etkilenmemek için sıcak bölgede yaşayanlara göre daha küçük olması.
*Kutuplarda yaşayan ayıların yağ oranı ekvatorda yaşayanlara göre çok fazladır.
*Kutuplarda yaşayan ayıların burun ve kulakları daha küçüktür.
*Kutuplarda yaşayan ayıların beyaz , ekvatordakilerin siyah tüylü olması.
*Çöl farelerinin uzun kuyruklu ve geniş vücutlu olmaları.
*Kaktüslerin yapraklarının zamanla diken şeklini alması.
*Bukalemun ve ahtapotun kendini korumak için renk değiştiriyor olması.
*Çölde yaşayan develerin kum fırtınalarından etkilenmemek için kulak ve burunlarının kıllı olması.
Canlılar kural olarak yaşadığı ortamın koşullarına uyum yapabilecek yeteneğe sahiptir. Bu durum homeostatik tepki olarak bilinir. Değişik koşulların bulunduğu ortamda en uygun yeri seçmeye çalışır; şayet tam anlamıyla uygun ortam bulamazsa yapısal değişikliklerle (mutasyonların yardımıyla) bu uyum sağlanmaya çalışılır. Günlük uyumlardan binlercesini farkında olmadan yaparız. Örneğin gözün karanlığa ve aydınlığa uyum yapması gibi. Çevre koşullarının değişmesi canlı bünyesine en az etki bırakacak şekilde iletilmeye çalışılır (özellikle sıcakkanlılarda); örneğin çölde ve kutuplarda insan kanı her zaman aynı sıcaklıktadır. Canlı uyum yapabildiği oranda hayatta kalma şansına sahiptir. Bu oran ise kalıtsal yapı ile saptanmıştır. Bu sınırların dışındaki uyumlar ancak mutasyonlarla sağlanabilir.
yukarıda cvp verilmiş zati;Adaptasyon uyum demektir; Kutup bölgesinde yaşayan canlılar o bölgeye uygun bir fiziksel yapıda yaratılmışlardır.ya da diğer alanlar... herneyse hepsinde kendilerine özel bir yaşama ortamı ve bu ortama uyum sağlayan canlılar bulunuyordur
*Soğuk bölgelerde yaşayan tilkilerin kulak ve burunları soğuktan etkilenmemek için sıcak bölgede yaşayanlara göre daha küçüktür.mesela bunun gibi.
*Soğuk bölgelerde yaşayan tilkilerin kulak ve burunları soğuktan etkilenmemek için sıcak bölgede yaşayanlara göre daha küçüktür.mesela bunun gibi.
ne yapaasam ne yapsam. yardımcı olun please Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.
Uyum ya da adaptasyon sözcüğü yaşam bilimlerinde üç ayrı uyarlanma mekanizması için kullanılır. İlkinde canlılardaki her orgaÂnın belirli işlevlere uyarlanmış olması, ikinciÂsinde her türün özel bir ortama ya da belirli bir yaşam biçimine uyum sağlama yeteneği, üçüncüsünde de değişen çevre koşullarına ayak uydurabilmeleri için canlılarda ortaya çıkan geçici değişiklikler söz konusudur.
Yeni bir ortama geçen canlının, yaşamını sürdürmek için, kalıtsal olmayan morfolojik ve fizyolojik değişiklikler kazanması, adaptasyon.
Uyum, yaşam koşulları değişikliğe uğrayan bir canlının yaşamını ve soyunu sürdürebilmesine olanak sağlayan değişiklikler olarak da tanımlanabilir. Bireysel bir süreç olan uyum, kalıtımsal bir yan taşımamakla birlikte, kazanılan özelliklerin zamanla genlere geçmesi de büsbütün olanaksız değildir. Kuramsal olarak uyum özelliklerinin genetik karakter kazanması binlerce yıl ister. Ne var ki günümüzde bazı canlıların şaşılacak bir hızla yeni şartlara karşı genetik özellikler kazandığı da gözlenmektedir.
- Çöl ikliminde yaşayan develerin (susuzluğa karşı) uzun kirpiklerinin olması (kirpikleri birbirine geçer ve kum, toz ve kirin girmesini önler), hörgüçlerinde yağ depolaması ve kulaklarının kıllı olması.
- Sıcak bölgelerde yaşayan memeli ve kuşların, soğuk bölgelerde yaşayan türlerine göre daha iri vücutlu olmaları.
- Sıcak bölgelerde yaşayan tilki, fare ve tavşanların ısı kaybını arttırarak vücut sıcaklığını koruması için kulak ve kuyrukların uzun, vücut yüzeylerinin geniş olması.
- Kurak ve sıcak bölgelerde yaşayan bitkilerin (kaktüsün) su kaybını azaltmak için yapraklarının diken şeklini alması, kıvrık ve tüylü olması ve gövdelerinin kalınlaşıp su depo eder hale gelmesi.
- Develer hörgüçlerinde yağ depolar.Develerin hörgüçlerinde yağ depolamasının nedeni kurak çöl iklimine uyum sağlamış olmalarıdır. Çölde sürekli su bulamayan develer hörgüçlerindeki yağı suya dönüştürerek ihtiyaçlarını karşılarlar. Bu sayede 3 hafta susuz yaşayabilirler.
Radyasyonun etki süresi ve canlılar üzerindeki etkisi nedir?
Parça değişimi nedir? Kromozomdaki parça değişimi nasıl olur?
Hücre içinde parça değişimi nasıl gerçekleşir?
YORUMLAR