SENDİKA a. (fr. syndicat). 1. üyelerinin ortak mesleki çıkarlarını korumak için çaba sarfetmek için kurulmuş teşkilat. 2. işçi send...
SENDİKA a. (fr. syndicat).
1. üyelerinin ortak mesleki çıkarlarını korumak için çaba sarfetmek için kurulmuş teşkilat.
2. işçi sendikası, işçilerin ortak mesleki çıkarlarını korumak için çaba sarfetmek için kurulmuş teşkilat. (Bk. ansikl. böl.) || işveren sendikası, işverenlerin ortak çıkarlarını korumak suretiyle kurulmuş teşkilat. || Sarı sendika, işçilerin çıkarlarıyla işverenlerin çıkarlarını uzlaştırmaya ve işçilerin işverenlerden bağımsız bir politika izlemelerine engel olmaya çalışan sendikalara verilen ad.
*Tar. Fransa'da, Ancien Rögime döneminde, köylerin yönetim düzeni. (Köy toplulukları, "syndic" adında olan temsilciler tarafınca temsil edilen aile reislerinin düzensiz aralıklarla toplanmasıyla oluşan köy genel meclisince yönetilmekteydi.)
*ANSİKL. iş huk. Doğuşu ve tarihsel gelişimi açısından, birer işçi kuruluşu olan sendikalar, endüstri devrimiyle ortaya çıktı. Fabrikaların kurulmasına paralel olarak sayıları gittikçe artan işçiler, ortak çıkarlarını korumak için çaba sarfetmek için "sendika†denen örgütlerde bir araya geldiler.
Sendikaların Türkiye'deki gelişmesi de, sanayileşmeyle beraber oldu. Sendikalarla ilgili yasa kurallarının devamlı siyasal bir ağırlığı vardır. Bu yüzden sendikalarla ilgili kurallara anayasalarda da yer verilir. Türkiye'de sendika ve sendika kurma hakkı Anayasa ve Sendikalar kanunu ile düzenlenmiştir. Anayasa'ya bakılırsa işçiler ve işverenler, üyelerinin emek harcama ilişkilerinde, ekonomik ve toplumsal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için, evvelde izin almaksızın, sendikalar kurma hakkına sahiptirler (md. 52). Sendikalarla ilgili daha detaylı düzenlemeler, 5 mayıs 1983 tarih ve 2821 sayılı Sendikalar ka- nunu'nda yer alır.
Sendikalar kanunu, işçi sendikalarının, işkolu esasına bakılırsa bir işkolunda ve Türkiye çapında faaliyette bulunmak amacıyla bu işkolundaki işyerlerinde çalışan işçiler tarafınca kurulacağını öngörür (md. 3). Değişik işkollarında minimum beş sendika bir araya gelmiş olarak “konfederasyon†denen üst kuruluşları meydana getirirler. Sendika ve konfederasyonlar, tüzel kişiliğe haiz kuruluşlardır. Sendikaların ve konfederasyonların mecburi organları: genel kurul, yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kuruludur (md. 9). Sendikalara üye olmak ya da üyelikten çıkmak serbesttir; asla kimse sendikaya üye olmaya ya da olmamaya zorlanamaz, işçiler sendikaya ödenti öderler, işçi sendikasına işçinin ödeyeceği aylık üyelik ödenti tutarı, bir günlük çıplak ücretini geçemez (md. 23).
Sendikaların emek harcama hayatına ilişkin faaliyetleri şunlardır;
1. toplu iş sözleşmesi yapmak;
2. toplu iş uyuşmazlıklarında, ilgili makama, arabulucuya, yargıcı kurullarına, iş mahkemelerine ve diğeri yargı organlarına başvurmak;
3. üyelerinin haklarını temsil etmek;
4. greve karar vermek ve onu yönetmek. Sendikalar siyasal amaç güdemezler, siyasal çalışmalarda bulunamazlar; siyasal partilerle ilişki kuramaz ve ortaklaşa iş yapamazlar (md. 37). işçiler ve işçi sendika ve konfederasyonları işveren kuruluşlarına, işverenler ve işveren kuruluşları da işçi sendika ve konfederasyonlarına üye olamazlar (md. 38).
Sendikaların başlıca gelir ları şunlardır:
1. üyelerinden aldıkları ödenti;
2 konser vb. eğlencelerden elde edilmiş gelir;
3. bağışlar;
4. mal varlığı gelirleri (md. 40). Sendikalar, devlet ve diğeri kamu kuruluşlarıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından, vakıf ya da siyasal partilerden bağış ve yardım alamazlar. Sendika ve konfederasyonlar, kendilerinin ya da Türkiye Cumhuriyeti'nin üyesi olduğu internasyonal kuruluşlardan başka dış lardan, Bakanlar kurulu'ndan izin almadıkça, yardım ve bağış kabul edemezler. Sendikalar gelir larını amaçları haricinde kullanamazlar. Devlet, sendika ve konfederasyonları yönetimsel ve mali bakımdan denetler. Konfederasyonlar da, üye sendikaların gelir ve giderlerini denetleyebilirler.
1. üyelerinin ortak mesleki çıkarlarını korumak için çaba sarfetmek için kurulmuş teşkilat.
2. işçi sendikası, işçilerin ortak mesleki çıkarlarını korumak için çaba sarfetmek için kurulmuş teşkilat. (Bk. ansikl. böl.) || işveren sendikası, işverenlerin ortak çıkarlarını korumak suretiyle kurulmuş teşkilat. || Sarı sendika, işçilerin çıkarlarıyla işverenlerin çıkarlarını uzlaştırmaya ve işçilerin işverenlerden bağımsız bir politika izlemelerine engel olmaya çalışan sendikalara verilen ad.
*Tar. Fransa'da, Ancien Rögime döneminde, köylerin yönetim düzeni. (Köy toplulukları, "syndic" adında olan temsilciler tarafınca temsil edilen aile reislerinin düzensiz aralıklarla toplanmasıyla oluşan köy genel meclisince yönetilmekteydi.)
*ANSİKL. iş huk. Doğuşu ve tarihsel gelişimi açısından, birer işçi kuruluşu olan sendikalar, endüstri devrimiyle ortaya çıktı. Fabrikaların kurulmasına paralel olarak sayıları gittikçe artan işçiler, ortak çıkarlarını korumak için çaba sarfetmek için "sendika†denen örgütlerde bir araya geldiler.
Sendikaların Türkiye'deki gelişmesi de, sanayileşmeyle beraber oldu. Sendikalarla ilgili yasa kurallarının devamlı siyasal bir ağırlığı vardır. Bu yüzden sendikalarla ilgili kurallara anayasalarda da yer verilir. Türkiye'de sendika ve sendika kurma hakkı Anayasa ve Sendikalar kanunu ile düzenlenmiştir. Anayasa'ya bakılırsa işçiler ve işverenler, üyelerinin emek harcama ilişkilerinde, ekonomik ve toplumsal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için, evvelde izin almaksızın, sendikalar kurma hakkına sahiptirler (md. 52). Sendikalarla ilgili daha detaylı düzenlemeler, 5 mayıs 1983 tarih ve 2821 sayılı Sendikalar ka- nunu'nda yer alır.
Sendikalar kanunu, işçi sendikalarının, işkolu esasına bakılırsa bir işkolunda ve Türkiye çapında faaliyette bulunmak amacıyla bu işkolundaki işyerlerinde çalışan işçiler tarafınca kurulacağını öngörür (md. 3). Değişik işkollarında minimum beş sendika bir araya gelmiş olarak “konfederasyon†denen üst kuruluşları meydana getirirler. Sendika ve konfederasyonlar, tüzel kişiliğe haiz kuruluşlardır. Sendikaların ve konfederasyonların mecburi organları: genel kurul, yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kuruludur (md. 9). Sendikalara üye olmak ya da üyelikten çıkmak serbesttir; asla kimse sendikaya üye olmaya ya da olmamaya zorlanamaz, işçiler sendikaya ödenti öderler, işçi sendikasına işçinin ödeyeceği aylık üyelik ödenti tutarı, bir günlük çıplak ücretini geçemez (md. 23).
Sendikaların emek harcama hayatına ilişkin faaliyetleri şunlardır;
1. toplu iş sözleşmesi yapmak;
2. toplu iş uyuşmazlıklarında, ilgili makama, arabulucuya, yargıcı kurullarına, iş mahkemelerine ve diğeri yargı organlarına başvurmak;
3. üyelerinin haklarını temsil etmek;
4. greve karar vermek ve onu yönetmek. Sendikalar siyasal amaç güdemezler, siyasal çalışmalarda bulunamazlar; siyasal partilerle ilişki kuramaz ve ortaklaşa iş yapamazlar (md. 37). işçiler ve işçi sendika ve konfederasyonları işveren kuruluşlarına, işverenler ve işveren kuruluşları da işçi sendika ve konfederasyonlarına üye olamazlar (md. 38).
Sendikaların başlıca gelir ları şunlardır:
1. üyelerinden aldıkları ödenti;
2 konser vb. eğlencelerden elde edilmiş gelir;
3. bağışlar;
4. mal varlığı gelirleri (md. 40). Sendikalar, devlet ve diğeri kamu kuruluşlarıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından, vakıf ya da siyasal partilerden bağış ve yardım alamazlar. Sendika ve konfederasyonlar, kendilerinin ya da Türkiye Cumhuriyeti'nin üyesi olduğu internasyonal kuruluşlardan başka dış lardan, Bakanlar kurulu'ndan izin almadıkça, yardım ve bağış kabul edemezler. Sendikalar gelir larını amaçları haricinde kullanamazlar. Devlet, sendika ve konfederasyonları yönetimsel ve mali bakımdan denetler. Konfederasyonlar da, üye sendikaların gelir ve giderlerini denetleyebilirler.
Kaynak: Büyük Larousse
Sendika Nedir? Sendika ve Sendikacılık Hakkında Genel Bilgiler
Sarı Sendika Nedir?
Yapınak çalışanları iyi mi sendika kurabilirler?
YORUMLAR