SİLAJ a. (ing. s/age'dan). Ziraat. Taze bitkileri kıydıktan sonrasında laktik mayalanmadan yararlanmak suretiyle bir siloya dold...
SİLAJ a. (ing. s/age'dan). Ziraat. Taze bitkileri kıydıktan sonrasında laktik mayalanmadan yararlanmak suretiyle bir siloya doldurarak ya da yığın haline getirerek veya sıkıştırarak koruma ve gizleme yöntemi.
*Ziraat mak. Silaj makinesi. Yembitkileri- nin silajında kullanılan durağan(durgun) makine.
* Yeşil yembitkilerini ya da yembitkisi olarak kullanılacak yeşil mısırı biçen, kıyan ve yükleyen yürür makine. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİkl. Ziraat. Yeşil bitkileri kapalı kaplarda saklamak için laktik mayalanmanın kullanılması çok eskiden beri uygulanan bir yöntemdir. Slav vatanlarında ve Almanya'da öteden beri uygulanmakta olan şukrut ilkesi bu yöntemin örneğidir. Bununla beraber yembitkileri silajının kökeni farklıdır. Kurutulması güç olan yoncanın ya da başka yembitkilerinin saklanması için meydana getirilen girişimler 1840'larda adım atar. Bu devirde silajda kaba yembitkilerinin sindirimini kolaylaştırma ve hayvanların iştahını açma amacı da güdülüyordu. Silaj, 1880 yıllarında ABD'nin süt üretim bölgelerinde yaygınlaştı. Fakat Batı Avrupa'da silajın yaygınlaşması için 1950 yıllarını ve mısır yetiştiriciliğinin kuzeye doğru yayılmasını beklemek gerekti. Türkiye'deyse silaj hemen hemen başlangıç halindedir. Yeşilken biçilen bitkiler, bazı önlemler almadan saklanamaz; zira ölmek suretiyle olan dokular, solunumla ve çeşitli mayalanmalarla yararlı öğelerinin birçoğunu yitirir; çürür ve küflenir. Bununla birlikte bu zararı dokunan değişimler bazı koşullarda önlenebilir. Mesela, nebat hacminin ileri derecede asit- leşmesi (pH 4'ün altır da) bu koşullardan biridir. Havadan kert.. ımuş, parçalanmış ve yığılmış yeşil bitkiler, atmosferdeki mikroplar yardımıyla laktik mayalanmaya uğrar, bitkide bulunan kolay şekerler, ortamı asitleştiren laktik aside dönüşür.
Yembitkilerinin besleyici nitliklerini en yüksek düzeyde koruyabilmeleri için, kısa bir süre içinde kafi asitlik derecesine erişmeleri gerekir. Bunun gerçekleşebilmesi için de mayalanabilecek kafi oranda şekerin bulunması, nebat hacminin parçalanması, yığılması ve silo iyice kapatılarak oksijenden yoksun bırakılması gerekir. Silajı meydana getirilen yembitkisi, şeker bakımından fukara ise pH'yi 4'e indirmek için dışardan asit katılabilir (klorhidrik, sülfürik, propiyonik asit vb.). Şeker (melas) ve nişasta da (öğütülmüş taneler) katılabilir, bunlar laktik mayaların etkisiyle laktik asit sağlar.
iyi bir silaj elde etmek için genç yembitkileri kullanılmalıdır. Bitkiler çok yaş olduğu vakit, doğranıp yığılmadan ilkin birkaç saat kurumaya bırakılmalıdır. Doğrama ve yığma 48 saati geçmeyen bir süre içinde yapılmalı, bitkiler çok büyük olmayan iyi akaçlanmış bir siloya yerleştirilmeli ve butirik fermentler getirebilecek toprakların karışmamasına dikkat edilmelidir. Oksijenin kati olarak girmesini önlemek için silo derhal plastik bir örtü ile iyice kapanmalıdır. Laktik mayalanma esnasında ısı 40 ya da 50 °C'a kadar yükselir yapraklar esmerimsi yeşil bir renk alır, ürüne laktik asidin emsalsiz kokusu siner.
Mısır şeklinde glusit bakımından varlıklı yembitkileri °/o 30'a yakın kuru madde içerirlerse kolaylıkla saklanabilirler. Taze davet otlarında ya da baklagillerde (yonca) başarıya ulaşmak daha güçtür. Fakat elde edilmiş yem daha çok protein içerdiğinden, çok enerji elde eden ve azca azot getiren mısırla denkleşmiş olur.
*Ziraat mak. Silaj makinesi, yembitkilerini daha tarlada iken biçen, kıyarak ziraat otomobiline yükleyen karmaşık bir makinedir. Direkt doğruya biçme ya da evvelde biçilmiş olanı kuruduktan sonrasında toplama tekniği uygulandığına bakılırsa, tarladan bir kere geçmekle yembitkisini siloya konacak hale getirir. Silaj makinelerinin birçok tipi vardır:
*tokaçlı silaj makinesi, ilerleme doğrultusuna dikey ve yere yatay bir rötara bağlı kaşık biçimindeki tokaçları dakikada 1 200 devirle döndüren tek organlı bir makinedir. Tokaçların hareketi bir karşıt bıçak yardımıyla bitkileri hem biçmeyi, hem kıyıp parçalamayı sağlar; kıyılan ürün pnömatik bir mekanizmayla ziraat otomobiline aktarılıp yüklenir. Bu makine, yeşil yembitkilerini silolamaya hazırlamaktan çok, direkt ve derhal hayvanlara yedirilecek hale getirmeye daha elverişlidir; zira bunda silaja toprak karışması tehlikesi vardır;
* çift keskili silaj makinesi de üstteki şeklinde tek bir rotorla donanmıştır, fakat bunun tokaçları L biçimindedir ve bitkiyi biçer. Kıyma, ekseni rotorunkine paralel olan ve üstünde radyal yerleştirilmiş bıçaklar ve havalandırma paletleri bulunan bir tabla tarafınca yapılır. Biçilmiş olan nebat bir sonsuz vida ile kıyma tablasına iletilir;
*bıçaklı silaj makinesi, kaliteli bir silaj için yembitkisini kısa parçalar halinde kıya- bilen en iyi silaj makinesidir. Makine, ilerleme eksenine dikey bulunan ve dakikada ortalama 1 000 devir meydana getiren kıyma tamburuna nebat devam eden döner getiricilerle donatılmıştır. Tamburun üstünde, dikey bir karşıt-bıçağın onda bir milimetre tanıdığından geçen 6 ila 12 eğik bıçak bulunur. Elde edilmiş kıyıntılar çok küçüktür (0,5-20 mm) ve istenilen büyüklükte yapılabilir. Dönme esnasında meydana gelen hava akımı kıyılmış ürünü boşaltma borusuna yollamaya yeterlidir. Kimi zaman ayrı bir serinletici bu işlemi yerine getirir. Biçilmiş yembitkisi bu esas makineye herhangi bir biçme ve toplama düzeneği ile (biçme kirişi, pick-up tipi toplayıcı, mısır kesme aygıtı) iletilebilir. Bu tip makineler ya tam göç eder (mısır için hususi), ya yarı göç eder ya da kendiyürür türdendir (çokişlevli makineler). Modeline ve motor gücüne bakılırsa saatte 5 ila 30 t yeşil ürün işleyebilirler.
*Ziraat mak. Silaj makinesi. Yembitkileri- nin silajında kullanılan durağan(durgun) makine.
* Yeşil yembitkilerini ya da yembitkisi olarak kullanılacak yeşil mısırı biçen, kıyan ve yükleyen yürür makine. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİkl. Ziraat. Yeşil bitkileri kapalı kaplarda saklamak için laktik mayalanmanın kullanılması çok eskiden beri uygulanan bir yöntemdir. Slav vatanlarında ve Almanya'da öteden beri uygulanmakta olan şukrut ilkesi bu yöntemin örneğidir. Bununla beraber yembitkileri silajının kökeni farklıdır. Kurutulması güç olan yoncanın ya da başka yembitkilerinin saklanması için meydana getirilen girişimler 1840'larda adım atar. Bu devirde silajda kaba yembitkilerinin sindirimini kolaylaştırma ve hayvanların iştahını açma amacı da güdülüyordu. Silaj, 1880 yıllarında ABD'nin süt üretim bölgelerinde yaygınlaştı. Fakat Batı Avrupa'da silajın yaygınlaşması için 1950 yıllarını ve mısır yetiştiriciliğinin kuzeye doğru yayılmasını beklemek gerekti. Türkiye'deyse silaj hemen hemen başlangıç halindedir. Yeşilken biçilen bitkiler, bazı önlemler almadan saklanamaz; zira ölmek suretiyle olan dokular, solunumla ve çeşitli mayalanmalarla yararlı öğelerinin birçoğunu yitirir; çürür ve küflenir. Bununla birlikte bu zararı dokunan değişimler bazı koşullarda önlenebilir. Mesela, nebat hacminin ileri derecede asit- leşmesi (pH 4'ün altır da) bu koşullardan biridir. Havadan kert.. ımuş, parçalanmış ve yığılmış yeşil bitkiler, atmosferdeki mikroplar yardımıyla laktik mayalanmaya uğrar, bitkide bulunan kolay şekerler, ortamı asitleştiren laktik aside dönüşür.
Yembitkilerinin besleyici nitliklerini en yüksek düzeyde koruyabilmeleri için, kısa bir süre içinde kafi asitlik derecesine erişmeleri gerekir. Bunun gerçekleşebilmesi için de mayalanabilecek kafi oranda şekerin bulunması, nebat hacminin parçalanması, yığılması ve silo iyice kapatılarak oksijenden yoksun bırakılması gerekir. Silajı meydana getirilen yembitkisi, şeker bakımından fukara ise pH'yi 4'e indirmek için dışardan asit katılabilir (klorhidrik, sülfürik, propiyonik asit vb.). Şeker (melas) ve nişasta da (öğütülmüş taneler) katılabilir, bunlar laktik mayaların etkisiyle laktik asit sağlar.
iyi bir silaj elde etmek için genç yembitkileri kullanılmalıdır. Bitkiler çok yaş olduğu vakit, doğranıp yığılmadan ilkin birkaç saat kurumaya bırakılmalıdır. Doğrama ve yığma 48 saati geçmeyen bir süre içinde yapılmalı, bitkiler çok büyük olmayan iyi akaçlanmış bir siloya yerleştirilmeli ve butirik fermentler getirebilecek toprakların karışmamasına dikkat edilmelidir. Oksijenin kati olarak girmesini önlemek için silo derhal plastik bir örtü ile iyice kapanmalıdır. Laktik mayalanma esnasında ısı 40 ya da 50 °C'a kadar yükselir yapraklar esmerimsi yeşil bir renk alır, ürüne laktik asidin emsalsiz kokusu siner.
Mısır şeklinde glusit bakımından varlıklı yembitkileri °/o 30'a yakın kuru madde içerirlerse kolaylıkla saklanabilirler. Taze davet otlarında ya da baklagillerde (yonca) başarıya ulaşmak daha güçtür. Fakat elde edilmiş yem daha çok protein içerdiğinden, çok enerji elde eden ve azca azot getiren mısırla denkleşmiş olur.
*Ziraat mak. Silaj makinesi, yembitkilerini daha tarlada iken biçen, kıyarak ziraat otomobiline yükleyen karmaşık bir makinedir. Direkt doğruya biçme ya da evvelde biçilmiş olanı kuruduktan sonrasında toplama tekniği uygulandığına bakılırsa, tarladan bir kere geçmekle yembitkisini siloya konacak hale getirir. Silaj makinelerinin birçok tipi vardır:
*tokaçlı silaj makinesi, ilerleme doğrultusuna dikey ve yere yatay bir rötara bağlı kaşık biçimindeki tokaçları dakikada 1 200 devirle döndüren tek organlı bir makinedir. Tokaçların hareketi bir karşıt bıçak yardımıyla bitkileri hem biçmeyi, hem kıyıp parçalamayı sağlar; kıyılan ürün pnömatik bir mekanizmayla ziraat otomobiline aktarılıp yüklenir. Bu makine, yeşil yembitkilerini silolamaya hazırlamaktan çok, direkt ve derhal hayvanlara yedirilecek hale getirmeye daha elverişlidir; zira bunda silaja toprak karışması tehlikesi vardır;
* çift keskili silaj makinesi de üstteki şeklinde tek bir rotorla donanmıştır, fakat bunun tokaçları L biçimindedir ve bitkiyi biçer. Kıyma, ekseni rotorunkine paralel olan ve üstünde radyal yerleştirilmiş bıçaklar ve havalandırma paletleri bulunan bir tabla tarafınca yapılır. Biçilmiş olan nebat bir sonsuz vida ile kıyma tablasına iletilir;
*bıçaklı silaj makinesi, kaliteli bir silaj için yembitkisini kısa parçalar halinde kıya- bilen en iyi silaj makinesidir. Makine, ilerleme eksenine dikey bulunan ve dakikada ortalama 1 000 devir meydana getiren kıyma tamburuna nebat devam eden döner getiricilerle donatılmıştır. Tamburun üstünde, dikey bir karşıt-bıçağın onda bir milimetre tanıdığından geçen 6 ila 12 eğik bıçak bulunur. Elde edilmiş kıyıntılar çok küçüktür (0,5-20 mm) ve istenilen büyüklükte yapılabilir. Dönme esnasında meydana gelen hava akımı kıyılmış ürünü boşaltma borusuna yollamaya yeterlidir. Kimi zaman ayrı bir serinletici bu işlemi yerine getirir. Biçilmiş yembitkisi bu esas makineye herhangi bir biçme ve toplama düzeneği ile (biçme kirişi, pick-up tipi toplayıcı, mısır kesme aygıtı) iletilebilir. Bu tip makineler ya tam göç eder (mısır için hususi), ya yarı göç eder ya da kendiyürür türdendir (çokişlevli makineler). Modeline ve motor gücüne bakılırsa saatte 5 ila 30 t yeşil ürün işleyebilirler.
Kaynak: Büyük Larousse
Silaj yemleri hakkında bilgi verir misiniz?
YORUMLAR