Soda Nedir? Soda Hakkında Bilgi

Soda nedir? Soda ile ilgil olarak genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Sodayı ilk kim buldu gelişimi iyi mi oldu? Evlerde, endüstride...

Soda nedir? Soda ile ilgil olarak genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Sodayı ilk kim buldu gelişimi iyi mi oldu?

Evlerde, endüstride birçok işlerde kullanılan mühim bir maddedir. Evlerde, daha çok, temizlik işlerinde, suyun sertliğini gidermek, kirleri yumuşatmak için; endüstride de, yerine nazaran, ya-ham madde, ya da destek madde olarak kullanılır.

Sodanın eski çağlardan beri kullanılmasının bir sebebi de doğada sâf, kristal halinde kolay bulunabilmesidir. Nötür bir sodyum karbonatıdır. Doğada bulunmuş olduğu bölgeler daha çok göller ve civarıdır. Dünyada en mühim soda gölleri Mısır’da Vadi-i Natrun’daki göllerdir. Doğu Afrika’deki Magadi Gölü de soda bakımından zengindir. Bu gölün yatağında biriken sodanın kalınlığı bazı yerlerde 200 metreyi bulur. Yurdumuzda soda bulunan göl Van Gölü’dür. Bu gölün suyunda litrede 8 gram soda bulunur. Göllerden başka, katı, kristal halde sodaya Macar Ovası’nda, Mançurya’dan Arabistan’a kadar uzanan bozkırlarda, Arjantin’de, ABD’nın Sierra Nevada doğu yamaçlarında rastlanır.

XVIII. yüzyıl sonlarında organik soda bazı ülkelerde dokumacılıkta, sabun yapımında yeterli gelmemeye başlayınca, Fransız Akademisi başka yöntemlerle soda yapımı için bir yarışma açmıştı. Bir sıhhat subayı olan Leblanc isminde biri yarışmayı kazanmıştır. Sadece, Fransa’daki kargaşalıklar dolayısı ile Leblanc usulü ilk zamanlar gelişemedi, 1823’te İngiltere’de tuz vergileri kalkınca ilk soda fabrikasını Musprat isminde biri kurdu. Bu fabrikanın kullandığı usulün bulucusu Leblanc ise 1806’da düşkünlerevinde ölmüştü.

Leblanc usulüne nazaran soda, tabiatta çok bulunan yiyecek tuzundan yapılır. Sodyum klorür, sülfürik asit etkisiyle sodyum sülfat haline getirilir, bu bileşik kömür ve kireçle eritilerek soda elde edilir. Bu çırada çıkan klorür asidi gazı, bir süre, kullanılacak yer bulunamadığından, havaya verilmek istendi. Sağlığa zararı olan tesiri dolayısı ile hükümetler buna izin vermeyince, soda fabrikaları bir bunalım geçirmeye başladılar. Sonrasında, klorür asidi gazının kireç kaymağı yapımında kullanılması üstüne bu durum düzeldi, soda fabrikaları soda yanında kireç kaymağı da yaparak daha karlı duruma geçtiler.

Sodyum yapımında Solvay usulü bulununca Leblanc usulü bırakıldı. Solvay usulü daha rahat, daha ucuzdur: Katı amonyum bikarbonat, sodyum klorür çözeltisiyle karıştırılır,

Sodyum bikarbonat çöker, bunun ısıtılması ile soda elde edilir. Bu işlem esnasında meydana gelen amonyum klorür kireçle karıştırılarak gene amonyakla karbondioksit elde edilir, azca bir kayıpla bu maddeler soda elde edilmesinde kullanılır.

Zamanımızda soda kullanan endüstriler içinde en mühimleri şunlardır: Sabun yapımı, dokumacılık, boyar maddeler, kimyasal maddeler, ilaçlar, kağıt, cam, emay, metalürjinin bazı kolları, fotoğraf, yağ arıtması, nişasta, kauçuk ve benzeri endüstriler.