Şok ve Şokta İlk Yardım Şok Nedir? Dolaşım sistemi, kanın tüm hücre ve dokulara ulaşmasını sağlar. Bu sistem sayesinde her hücreye o...
Şok ve Şokta İlk Yardım
Şok Nedir?
Dolaşım sistemi, kanın tüm hücre ve dokulara ulaşmasını sağlar. Bu sistem sayesinde her hücreye oksijen ve besin maddesi taşınır ve hücrelerden metabolik atıklar uzaklaştırılır.
Beyin, medulla spinalis ve kalp gibi organların devamlı ve belirli miktarda kana gereksinimleri vardır ve kan akımının kesilmesine birkaç dakikadan fazla tahammül edemezler. Aksi halde, hücreler ya ölürler ya da fonksiyonlarını kaybederler.
Kalp, kanın dolaşım sistemi içinde sürekli dolaşmasını sağlar; bir dakikada ortalama 6 lt kanı, sadece 6 lt alan sisteme pompalar. Dolaşım sistemi tarafından, vücudun her tarafına yeterli miktarda kanın pompalanamadığı duruma ŞOK denilmektedir. Şokun oluşabilmesi için, mutlaka kişide bir sorun olmalıdır ve bu sorun kontrol altına alınamadığı için kişinin durumu gittikçe bozulmalıdır. Örnek : kişinin bacak kemiği kırılmış, şiddetli kanıyor ve hiçbir müdahale yapılmamışsa, şok gelişir.
Şoku oluşturan en önemli nedenler:
- aşırı kan kaybı
- geniş ve derin yanıklar sıvı kaybı
- aşırı kusma ve ishal
- aşırı terleme
Şok Çeşitleri:
- Hipovolemik Şok: Damar içinde dolaşan sıvı hacmindeki azalma nedeniyle görülen şok çeşididir. Nedeni: Ani ve şiddetli sıvı veya kan kaybıdır.
- Metabolik Şok: Damar dışı vücut sıvılarının kaybı söz konusudur. Nedeni: Aşırı kusma, ishal, terleme veya diyabetik koma olabilir.
- Anaflaktik Şok: Şiddetli alerjik reaksiyon söz konusudur.
- Nörojenik Şok: Sinir sisteminin dolaşım sistemi üzerindeki kontrolü kaybolmuştur.
- Huzursuzluk ve endişe - Bakışlar mat ve anlamsız, gözbebekleri genişlemiş
- Hızlı ve zayıf nabız - Susama hissi
- Soğuk ve nemli deri - Bulantı ve kusma
- Aşırı terleme - Hipotansiyon
- Solukluk ve siyanoz - Hızlı gelişen şokta, şuur kaybı
- Yüzeysel, hızlı, zor, düzensiz ve tutuk solunum (özellikle göğüs yaralanmalarında)
Şokta İlkyardım:
- Öncelikle ABC değerlendirilir ve devamlılığı sağlanır (bkz : temel yaşam desteği) .
- Sıkı giysiler gevşetilir.
- Şok Pozisyonu verilir: Bacaklar 25-30 cm yükseğe (kalp seviyesine) kaldırılır.
- Kanama durdurulur, kırıklar desteklenir, yaraların pansumanı yapılır.
- Isı kaybına karşı hastanın üstü örtülür.
- Hastanın nabzı, solunumu düzenli aralıklarla kontrol edilir.
- Yiyecek ve içecek kesinlikle verilmez.
İlk Yardım Nedir? İlk Yardım Uygulamaları Hakkında
Boğulmalarda İlk Yardım
Hamilelikte İlk Yardım
Şok
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Dolaşım yetmezliğinden doğan ağır durumdur. Çevresel kan dolaşımında meydana gelen aksamalardan lanır. Aksamanın nedeni, ince kan damarlarıyla kılcal kan damarlarının çeperlerinin geçirgenliğinin artması sonucunda kan sıvısının dokulara geçmesidir. Şok durumlarında hasta güçsüzleşir. Kaslar hareket yeteneğini kaybeder, benzi sararır, terleme artar. Kimi zaman siyanoz, yani deri renginin mavileşmesi de görülür. Tansiyon düşer; nabız zayıflar. Yaşamsal işlevler son derece yavaşlar. Şok çeşitli nedenlerle oluşur: Örneğin travmalar, yaralanmalar, cerrahî müdahaleler, böbrek yetmezliği, ağır hastalıklar vb. İki türlü şok vardır: Bunlardan birinci birdenbire belirir, ancak daha az tehlikeli ve tedavisi daha kolaydır. İkinci türünün oluşumu gizlidir ve dönem dönem ortaya çıkar; ağır ve tedavisi güç sonuçlar yaratır. Şok durumunda yapılacak ilk iş hastaya kan vererek kan dolaşımının dengelenmesini sağlamaktır. Ayrıca damarları güçlendirici ve kortizonlu ilâçlar da verilir. Şok etkisinden şizofreni, depresif psikoz gibi bazı akıl hastalıklarının tedavisinde, bir tedavi yöntemi olarak da yararlanılmaktadır. İlk olarak 1938'de İtalyan hekimi Cerletti tarafından uygulanan şok tedavisi, hastanın beynine uygun dozlarda elektrik akımı verilerek gerçekleştirildi. Şok tedavisi ayrıca belirli ilâçların verilmesiyle de uygulanır.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Dolaşım yetmezliğinden doğan ağır durumdur. Çevresel kan dolaşımında meydana gelen aksamalardan lanır. Aksamanın nedeni, ince kan damarlarıyla kılcal kan damarlarının çeperlerinin geçirgenliğinin artması sonucunda kan sıvısının dokulara geçmesidir. Şok durumlarında hasta güçsüzleşir. Kaslar hareket yeteneğini kaybeder, benzi sararır, terleme artar. Kimi zaman siyanoz, yani deri renginin mavileşmesi de görülür. Tansiyon düşer; nabız zayıflar. Yaşamsal işlevler son derece yavaşlar. Şok çeşitli nedenlerle oluşur: Örneğin travmalar, yaralanmalar, cerrahî müdahaleler, böbrek yetmezliği, ağır hastalıklar vb. İki türlü şok vardır: Bunlardan birinci birdenbire belirir, ancak daha az tehlikeli ve tedavisi daha kolaydır. İkinci türünün oluşumu gizlidir ve dönem dönem ortaya çıkar; ağır ve tedavisi güç sonuçlar yaratır. Şok durumunda yapılacak ilk iş hastaya kan vererek kan dolaşımının dengelenmesini sağlamaktır. Ayrıca damarları güçlendirici ve kortizonlu ilâçlar da verilir. Şok etkisinden şizofreni, depresif psikoz gibi bazı akıl hastalıklarının tedavisinde, bir tedavi yöntemi olarak da yararlanılmaktadır. İlk olarak 1938'de İtalyan hekimi Cerletti tarafından uygulanan şok tedavisi, hastanın beynine uygun dozlarda elektrik akımı verilerek gerçekleştirildi. Şok tedavisi ayrıca belirli ilâçların verilmesiyle de uygulanır.
Şok Nedir?
Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir.
Kaç Çeşit Şok Vardır?
Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır:
Şok Belirtileri Nelerdir?
Ø Kan basıncında düşme
Ø Hızlı ve zayıf nabız
Ø Hızlı ve yüzeysel solunum
Ø Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik
Ø Endişe, huzursuzluk
Ø Baş dönmesi,
Ø Dudak çevresinde solukluk ya da morarma
Ø Susuzluk hissi
Ø Bilinç seviyesinde azalma
Şokta İlkyardım Uygulamaları Nelerdir?
Ø Kendinin ve çevrenin güvenliği sağlanır,
Ø Hasta/yaralı sırt üstü yatırılır,
Ø Hava yolunun açıklığı sağlanır,
Ø Hasta/yaralının mümkün olduğunca temiz hava soluması sağlanır,
Ø Varsa kanama hemen durdurulur,
Ø Şok pozisyonu verilir,
Ø Hasta/yaralı sıcak tutulur,
Ø Hareket ettirilmez,
Ø Hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna sevki sağlanır (112),
Ø Hasta/yaralının endişe ve korkuları giderilerek psikolojik destek sağlanır.
Şok Pozisyonu Nasıl Verilir?
Ø Hasta/yaralı düz olarak sırt üstü yatırılır,
Ø Hasta/yaralının bacakları 30cm kadar yukarı kaldırılarak, bacakların altına destek konulur (Çarşaf, battaniye yastık, kıvrılmış giysi vb.),
Ø üzeri örtülerek ısıtılır,
Ø Yardım gelinceye kadar hasta / yaralının yanında kalınır,
Ø Belli aralıklarla (2-3 dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir.
Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir.
Kaç Çeşit Şok Vardır?
Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır:
Ø Kardiyojenik şok (Kalp kökenli)
Ø Hipovolemik şok (Sıvı eksikliği)
Ø Toksik şok (Zehirlenme ile ilgili)
Ø Anaflaktik şok (Alerjik)
Şok Belirtileri Nelerdir?
Ø Kan basıncında düşme
Ø Hızlı ve zayıf nabız
Ø Hızlı ve yüzeysel solunum
Ø Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik
Ø Endişe, huzursuzluk
Ø Baş dönmesi,
Ø Dudak çevresinde solukluk ya da morarma
Ø Susuzluk hissi
Ø Bilinç seviyesinde azalma
Şokta İlkyardım Uygulamaları Nelerdir?
Ø Kendinin ve çevrenin güvenliği sağlanır,
Ø Hasta/yaralı sırt üstü yatırılır,
Ø Hava yolunun açıklığı sağlanır,
Ø Hasta/yaralının mümkün olduğunca temiz hava soluması sağlanır,
Ø Varsa kanama hemen durdurulur,
Ø Şok pozisyonu verilir,
Ø Hasta/yaralı sıcak tutulur,
Ø Hareket ettirilmez,
Ø Hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna sevki sağlanır (112),
Ø Hasta/yaralının endişe ve korkuları giderilerek psikolojik destek sağlanır.
Şok Pozisyonu Nasıl Verilir?
Ø Hasta/yaralı düz olarak sırt üstü yatırılır,
Ø Hasta/yaralının bacakları 30cm kadar yukarı kaldırılarak, bacakların altına destek konulur (Çarşaf, battaniye yastık, kıvrılmış giysi vb.),
Ø üzeri örtülerek ısıtılır,
Ø Yardım gelinceye kadar hasta / yaralının yanında kalınır,
Ø Belli aralıklarla (2-3 dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir.
Şok
Şok, hayati doku ve organların yeterli perfüzyon sağlayamamasıdır. Kan dolaşımındaki yetersizlik sonucunda kan basıncı düşer ve iç organlarla çevre dokulara giden kan aniden azalır. Kan basıncı 80 mmHg'nın altına düşer. Sonuç olarak aşağıdaki belirtilerin ortaya çıkması sonucu meydana gelir.
Şok, hayati doku ve organların yeterli perfüzyon sağlayamamasıdır. Kan dolaşımındaki yetersizlik sonucunda kan basıncı düşer ve iç organlarla çevre dokulara giden kan aniden azalır. Kan basıncı 80 mmHg'nın altına düşer. Sonuç olarak aşağıdaki belirtilerin ortaya çıkması sonucu meydana gelir.
- Solunum güçlüğü
- Şuur değişiklikleri
- Kardiyojenik şok: Kalp dokusunun harabiyeti sonucunda ortaya çıkar.
- Hipovolemik şok: En sık görülen tiptir. Dolaşımdaki kan hacminin azalması sonucunda oluşur.
- Septik şok: Enfeksiyonlar sonucunda oluşur.
- Nörojenik şok: Sinirsel kontrolün kaybına bağlı olarak gelişir.
- Alerjik şok (anafilaksi): Alerjen maddelere karşı oluşur.
- Yanık şoku: Ağır yanıklardan sonra oluşur.
İlk Yardım Nedir? İlk Yardım Uygulamaları Hakkında
Boğulmalarda İlk Yardım
Hamilelikte İlk Yardım
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR