SOYUTLAMA a. Bir şeyin ayırtedici özelliklerinden birini fikir yöntemiyle yalıtmaya ve o özelliği, nesnenin diğer özelliklerinden b...
SOYUTLAMA a. Bir şeyin ayırtedici özelliklerinden birini fikir yöntemiyle yalıtmaya ve o özelliği, nesnenin diğer özelliklerinden bağımsız olarak ele almaya dayanan düşünsel işlem. (Bk. ansikl. böl.)
*Mant. Soyutlama ilkesi, tüm öğeleri ortak olduğunda iki derslik arasındaki özdeşlik. || Soyutlamayla tarif, bir terimi, kendinde ele alarak değil de, içinde yer almış olduğu bir eşdeğerlilik ilişkisi vasıtasıyla tanımlama yöntemi. (Mesela, kardinal terimi, “M kümesi, N kümesininkiyle aynı kardinale sahiptir†önermesinin anlamı belirtilerek, soyutlamayla tanımlanmış olur.)
*ANSİKL. Fels. Hegel'de soyutlama, somutun karşıtından çok, belirlenmemiş durumdaki gerçekliği ifade eder. Şu demek oluyor ki, kendini ortaya koyma sürecinin başlangıcında ve hemen hemen kendinde bulunan gerçekliği belirtir. Bu anlamda soyut, salt ve yalın olanla özdeştir. “Demek ki bütünsel bilgi alanı, temel uğrağı olarak mutlak soyutlama'yı ve olumsuzlama'yı kendinde barındırır ve.başlangıcı olan varlık bu salt soyutlamanın kendisidir, ya da aslında sadece mutlak hiçlik olarak vardır†(PV/senschatt der Logik [Mantık bilimi], “Varlık", 1, 1).
Marx'a gore soyutlama, gerçeği ve bilhassa "somut" adını verdiği, ekonomik ve toplumsal fenomenleri irdelemeye yönelik bir yöntemdir: “Somut [...], birçok belirlenimin bireşimi, çeşitliliğin birliğidir. Fikir açısından somut, bir çıkış noktası değil, bir bireşim süreci ve bir sonuçtur. Bizim gözümüzde somut, gerçekliğin, dolayısıyla da sezginin ve tasarımın çıkış noktasıdır. Birinci durumda, tüm kavrayış, soyut kavramlarda erir, ikinci durumdaysa soyut kavramlar, somutu fikir yöntemiyle tekrardan üretmemizi sağlarlar†(Grundrisse, Iktisat politiğin eleştirisi için ön emek harcama [Grundrisse der Kritik der politischen Ökonomie], 1).
*Ruhbil. Soyutlama etkinliği, fert, bir nesnenin belirli bir sınıftan olduğuna karar verme (sınıflama) durumunda olduğu ya da bir sözcüğün anlamı saptandığı ya da kullanıldığı süre işe karışır. Yeni araştırmalar, bireylerin, bazı özellikleri değişik olarak ve bir hiyerarşiye gore değerlendirdiklerini gösterdi. Buna gore, bazı özellikler ötekilerden daha "belir- ginâ€dir ve dolayısıyla bu tarz şeyleri göz önüne almamak daha zor olsa gerek.
*Mant. Soyutlama ilkesi, tüm öğeleri ortak olduğunda iki derslik arasındaki özdeşlik. || Soyutlamayla tarif, bir terimi, kendinde ele alarak değil de, içinde yer almış olduğu bir eşdeğerlilik ilişkisi vasıtasıyla tanımlama yöntemi. (Mesela, kardinal terimi, “M kümesi, N kümesininkiyle aynı kardinale sahiptir†önermesinin anlamı belirtilerek, soyutlamayla tanımlanmış olur.)
*ANSİKL. Fels. Hegel'de soyutlama, somutun karşıtından çok, belirlenmemiş durumdaki gerçekliği ifade eder. Şu demek oluyor ki, kendini ortaya koyma sürecinin başlangıcında ve hemen hemen kendinde bulunan gerçekliği belirtir. Bu anlamda soyut, salt ve yalın olanla özdeştir. “Demek ki bütünsel bilgi alanı, temel uğrağı olarak mutlak soyutlama'yı ve olumsuzlama'yı kendinde barındırır ve.başlangıcı olan varlık bu salt soyutlamanın kendisidir, ya da aslında sadece mutlak hiçlik olarak vardır†(PV/senschatt der Logik [Mantık bilimi], “Varlık", 1, 1).
Marx'a gore soyutlama, gerçeği ve bilhassa "somut" adını verdiği, ekonomik ve toplumsal fenomenleri irdelemeye yönelik bir yöntemdir: “Somut [...], birçok belirlenimin bireşimi, çeşitliliğin birliğidir. Fikir açısından somut, bir çıkış noktası değil, bir bireşim süreci ve bir sonuçtur. Bizim gözümüzde somut, gerçekliğin, dolayısıyla da sezginin ve tasarımın çıkış noktasıdır. Birinci durumda, tüm kavrayış, soyut kavramlarda erir, ikinci durumdaysa soyut kavramlar, somutu fikir yöntemiyle tekrardan üretmemizi sağlarlar†(Grundrisse, Iktisat politiğin eleştirisi için ön emek harcama [Grundrisse der Kritik der politischen Ökonomie], 1).
*Ruhbil. Soyutlama etkinliği, fert, bir nesnenin belirli bir sınıftan olduğuna karar verme (sınıflama) durumunda olduğu ya da bir sözcüğün anlamı saptandığı ya da kullanıldığı süre işe karışır. Yeni araştırmalar, bireylerin, bazı özellikleri değişik olarak ve bir hiyerarşiye gore değerlendirdiklerini gösterdi. Buna gore, bazı özellikler ötekilerden daha "belir- ginâ€dir ve dolayısıyla bu tarz şeyleri göz önüne almamak daha zor olsa gerek.
Kaynak: Büyük Larousse
Sanat Akımları - Aksiyon Resmi (Action-painting/Jestle Soyutlama)
Sanat Akımları - Renk Alanı Resmi (Geç-resimsel Soyutlama)
Soyutlama
YORUMLAR