Sterilizasyon; Merkez bankalarının, çeşitli nedenlerle ortaya çıkan para arzı artışlarının etkilerini dengelemek için yaptıkları açı...
Sterilizasyon;
Merkez bankalarının, çeşitli nedenlerle ortaya çıkan para arzı artışlarının etkilerini dengelemek için yaptıkları açık piyasa işlemleridir. Mesela merkez bankası döviz satın almış olduğu vakit para arzındaki artışı menkul değerler satışıyla piyasadan çekmeye çalışır ve bu şekilde döviz piyasasına yapılmış müdahaleyi sterilize etmiş olur.
Vazektomi (Cerrahi Sterilizasyon)
Sterilizasyon
STERİLİZASYON a. (fr. störilisation). Bir yarada, bir maddede bir laboratuvar ya da cerrahi aletinde, bir pansuman malzemesinde bulunan toksinleri ve mikropları yok etme işlemi. (Bk. ansikl. böl. Bakteriyol.)
*Bes. san. Bir besinde patojen mikropların gelişmesini engellemek için tüm mikroorganizmaları ve bunların sporlarını tahrip etme işlemi. (Sterilizasyon, pastörizasyondan daha yüksek sıcaklıkta yapılır. Sterilizasyon keza (çeşitli ışınlar ile [morötesi ya da iyonlaştır cı ışınlar] ve antiseptikler kullanılarak df. yapılır.)
*Çiçekç. Toprak sterilizasyonu, toprağın buğu ya da çokdeğerli zehirli bir madde püskürtülerek mikropsuzıaştırılması. (Yok edilmek istenen asalağı özgül olarak yok edebilecek bir ilaç bulunmadığı vakit bu yönteme başvurulur. E'.u durumda tüm canlı varlıklar yok oıur, fakat yararlı mikrop florası hızla tekrardan oluşur.)
*ANSİKL. Bakteriyol. ve Eczc. Sterilizasyon fizyolojik yollarla (asepsi) ya da kimyasal yöntemlerle (antisepsi) elde edilir.
1. Asepsi. Kuru ısı ile sterilizasyon, ateşte bozulmayan aletleri (bıçak, soatül, havan) bir Bunsen bekinden ya da ispirto alevinden geçirmek suretiyle ya da çift çeperli bir etüvde (en fazla kullanılanı Poupinel etüvü) 45 dakite süreyle 18ü °C'ta (çok dayanıklı bazı basilleri yok etmek için lüzumlu ısı) ısıtmak suretiyle sağlanır; camdan ya da metalden yapılmış aletler bu yolla sterilize edilmiş olur. Süt şeklinde bazı yiyecek maddelerine uygulanan ve onları bozmayan çok yüksek sıcaklıkta (Ç.Y.S.) sterilizasyon, bu maddeleri 200 ila 300 °C sıcaklıkta birkaç saniye tutmakla sağlanır.
Nemli ısı ile sterilizasyon şu yollarla gerçekleştirilir:
a) kaynar suyla; sterilize edilecek cisimler soğuk suya konur ve Dirlikte 30 dakika kaynatılır; bu yöntem tam kafi olmamakla beraber şırınga edilebilen asetilkolinli, kafeinli, kokainli, morfinli, kininli vb. ilaç çözeltilerine uygulanabilir. Suya % 2 oranında sodyum karbonat ya da borat iştirak etmesi sıcaklığın 104-105 °C'a çıkmasını sağlar;
b) basınçlı su buharıyla sterilizasyon yöntemi, sıvıları sterilize etmek ya da aynı anda pansumanların sterilizasyonunu ve tam kurumasını sağlamak istenmesine bakılırsa çeşitli modelleri bulunan otoklavlarla uygulanan etkin bir yöntemdir. Sterilize edilecek cisimler 120 °C'ta genel olarak 20 dakika bekletilir. Pansuman malzemesinin sterilizasyonunu denetlemek için şahit tüpler ya da renkli kâğıt-belirteç ambalajlar kullanılır;
c) aralıklı ısıtma ya da Tyndall yöntemi, bazı alkaloit tuzları şeklinde 100-120 °C'ta bozulabilen ve 30 ila 60 dakika süreyle 60 ila 80 °C'ta tutulması ihtiyaç duyulan maddelere (katküt) uygulanabilir; uygulama arka arkaya üç ya da dört gün sürer. Bu tamamlanmamış sterilizasyon tipi bakteri ve mantar sporları ile, hepatit virüsü şeklinde sıcaklığa dayanıklı virüsleri yok etmez.
Organoterapi preparatları şeklinde ısının etkisine dayanmayan sıvılara özgü soğukta sterilizasyon Arsonval aygıtında tazyik altında karbonik asitle gerçekleştirilir; kokain, gliserofosfat çözeltileri için (evvelde otoklavda sterilize edilmiş) gözenekli bujiler üstünde emme kanalıyla süzme yapılır. Evlerde eskiden yaygın olarak kullanılan sırsız porselenden filtreler su sterilizasyonuna yarar. Bu yöntemin yerini, en ufak bakterilerin çapından (0,22 ila 0,45 ıım) daha ufak gözenekli zarlarla süzme yöntemi almaktadır; böylece sıvıların ve gazların bakteriyolojik sterilizasyonu sağlanmaktadır (tıbbi, cerrahi ya da biyolojik amaçla kullanılan bazı yerlerin havasının sterilizasyonu).
Fizyolojik-kimyasal sterilizasyon şekilleri içinde, içme sularının arıtılmasında ve bazı koşullar altında, süte ve şaraba uygulanmakta olan cıva buharlı kuvars lamba ile üretilen morötesi ışınlarla sterilizasyon, ısıyla bozulan (morfin, kokain, vb. çözeltileri) ya da ışıkla bozulabilen (ezerin, amorfin, gümüş nitrat çözeltileri) çözeltiler için hizmet görebilir; böylece bu çözeltiler bozulmadan sterilize edilirler. Gama ışınları ile sterilizasyon s.nai uygulamalar içindir (bir kez kullanılan aletler). Etilen oksitle sterilizasyon nazik ve kırılgan nesnelere uygundur.
2. Antisepsi. Bakteri sporları bakımından nerede ise etkisiz olan antiseptik kimyasal etkenlerle sterilizasyon yerini giderek asepsiye bırakmaktadır. (ANTİSEPSİ.)
Cerrahide, bir ameliyattan ilkin "ameliyat alanı" (hastanın derisi), aletler, pansuman gereçleri, ameliyat odası için sterilizasyon sağlamak, operatör ile yardımcılarını aseptik kılmak gerekmektedir. Ameliyat alanı, kısaca ameliyatı gerçekleştirmek için operatör tarafınca seçilen nokta yıkanır, sabunlanır, tentürdiyotla sıvanır. Hiçbir toz kalıntısı olmayacak şekilde yapılmış olan ameliyat odası yıkanır ve kimi vakit içeriye antiseptik bir sıvı püskürtülür. Operatör ile yardımcıları sterilize edilmiş gömlekler, maskeler, kauçuk eldivenler giyerler Aynı şekilde nazik taramalar ve en küçük işlemler ya da pansumanlar için, bir yara ya da mukoza ile temas durumu olduğunda, sterilize edilmiş nesnelerden ve gereçlerden başkası kullanılmaz.
*Cez. huk. Bir adam ya da hanım üstünde rızası olmaksızın sterilizasyon meydana getiren kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Bu fiil sterilizasyon yapma yetkisi olmayan bir kimse tarafınca yapılırsa, ceza üçte bir oranında artırılır. Sterilizasyon ameliyatı yapma yetkisi olmayan bir kimsenin, kişinin rızasıyla bu ameliyatı yapması halinde verilecek ceza bir yıldan üç yıla kadar hapistir (Türk cez. k. md. 471).
*Bes. san. Bir besinde patojen mikropların gelişmesini engellemek için tüm mikroorganizmaları ve bunların sporlarını tahrip etme işlemi. (Sterilizasyon, pastörizasyondan daha yüksek sıcaklıkta yapılır. Sterilizasyon keza (çeşitli ışınlar ile [morötesi ya da iyonlaştır cı ışınlar] ve antiseptikler kullanılarak df. yapılır.)
*Çiçekç. Toprak sterilizasyonu, toprağın buğu ya da çokdeğerli zehirli bir madde püskürtülerek mikropsuzıaştırılması. (Yok edilmek istenen asalağı özgül olarak yok edebilecek bir ilaç bulunmadığı vakit bu yönteme başvurulur. E'.u durumda tüm canlı varlıklar yok oıur, fakat yararlı mikrop florası hızla tekrardan oluşur.)
*ANSİKL. Bakteriyol. ve Eczc. Sterilizasyon fizyolojik yollarla (asepsi) ya da kimyasal yöntemlerle (antisepsi) elde edilir.
1. Asepsi. Kuru ısı ile sterilizasyon, ateşte bozulmayan aletleri (bıçak, soatül, havan) bir Bunsen bekinden ya da ispirto alevinden geçirmek suretiyle ya da çift çeperli bir etüvde (en fazla kullanılanı Poupinel etüvü) 45 dakite süreyle 18ü °C'ta (çok dayanıklı bazı basilleri yok etmek için lüzumlu ısı) ısıtmak suretiyle sağlanır; camdan ya da metalden yapılmış aletler bu yolla sterilize edilmiş olur. Süt şeklinde bazı yiyecek maddelerine uygulanan ve onları bozmayan çok yüksek sıcaklıkta (Ç.Y.S.) sterilizasyon, bu maddeleri 200 ila 300 °C sıcaklıkta birkaç saniye tutmakla sağlanır.
Nemli ısı ile sterilizasyon şu yollarla gerçekleştirilir:
a) kaynar suyla; sterilize edilecek cisimler soğuk suya konur ve Dirlikte 30 dakika kaynatılır; bu yöntem tam kafi olmamakla beraber şırınga edilebilen asetilkolinli, kafeinli, kokainli, morfinli, kininli vb. ilaç çözeltilerine uygulanabilir. Suya % 2 oranında sodyum karbonat ya da borat iştirak etmesi sıcaklığın 104-105 °C'a çıkmasını sağlar;
b) basınçlı su buharıyla sterilizasyon yöntemi, sıvıları sterilize etmek ya da aynı anda pansumanların sterilizasyonunu ve tam kurumasını sağlamak istenmesine bakılırsa çeşitli modelleri bulunan otoklavlarla uygulanan etkin bir yöntemdir. Sterilize edilecek cisimler 120 °C'ta genel olarak 20 dakika bekletilir. Pansuman malzemesinin sterilizasyonunu denetlemek için şahit tüpler ya da renkli kâğıt-belirteç ambalajlar kullanılır;
c) aralıklı ısıtma ya da Tyndall yöntemi, bazı alkaloit tuzları şeklinde 100-120 °C'ta bozulabilen ve 30 ila 60 dakika süreyle 60 ila 80 °C'ta tutulması ihtiyaç duyulan maddelere (katküt) uygulanabilir; uygulama arka arkaya üç ya da dört gün sürer. Bu tamamlanmamış sterilizasyon tipi bakteri ve mantar sporları ile, hepatit virüsü şeklinde sıcaklığa dayanıklı virüsleri yok etmez.
Organoterapi preparatları şeklinde ısının etkisine dayanmayan sıvılara özgü soğukta sterilizasyon Arsonval aygıtında tazyik altında karbonik asitle gerçekleştirilir; kokain, gliserofosfat çözeltileri için (evvelde otoklavda sterilize edilmiş) gözenekli bujiler üstünde emme kanalıyla süzme yapılır. Evlerde eskiden yaygın olarak kullanılan sırsız porselenden filtreler su sterilizasyonuna yarar. Bu yöntemin yerini, en ufak bakterilerin çapından (0,22 ila 0,45 ıım) daha ufak gözenekli zarlarla süzme yöntemi almaktadır; böylece sıvıların ve gazların bakteriyolojik sterilizasyonu sağlanmaktadır (tıbbi, cerrahi ya da biyolojik amaçla kullanılan bazı yerlerin havasının sterilizasyonu).
Fizyolojik-kimyasal sterilizasyon şekilleri içinde, içme sularının arıtılmasında ve bazı koşullar altında, süte ve şaraba uygulanmakta olan cıva buharlı kuvars lamba ile üretilen morötesi ışınlarla sterilizasyon, ısıyla bozulan (morfin, kokain, vb. çözeltileri) ya da ışıkla bozulabilen (ezerin, amorfin, gümüş nitrat çözeltileri) çözeltiler için hizmet görebilir; böylece bu çözeltiler bozulmadan sterilize edilirler. Gama ışınları ile sterilizasyon s.nai uygulamalar içindir (bir kez kullanılan aletler). Etilen oksitle sterilizasyon nazik ve kırılgan nesnelere uygundur.
2. Antisepsi. Bakteri sporları bakımından nerede ise etkisiz olan antiseptik kimyasal etkenlerle sterilizasyon yerini giderek asepsiye bırakmaktadır. (ANTİSEPSİ.)
Cerrahide, bir ameliyattan ilkin "ameliyat alanı" (hastanın derisi), aletler, pansuman gereçleri, ameliyat odası için sterilizasyon sağlamak, operatör ile yardımcılarını aseptik kılmak gerekmektedir. Ameliyat alanı, kısaca ameliyatı gerçekleştirmek için operatör tarafınca seçilen nokta yıkanır, sabunlanır, tentürdiyotla sıvanır. Hiçbir toz kalıntısı olmayacak şekilde yapılmış olan ameliyat odası yıkanır ve kimi vakit içeriye antiseptik bir sıvı püskürtülür. Operatör ile yardımcıları sterilize edilmiş gömlekler, maskeler, kauçuk eldivenler giyerler Aynı şekilde nazik taramalar ve en küçük işlemler ya da pansumanlar için, bir yara ya da mukoza ile temas durumu olduğunda, sterilize edilmiş nesnelerden ve gereçlerden başkası kullanılmaz.
*Cez. huk. Bir adam ya da hanım üstünde rızası olmaksızın sterilizasyon meydana getiren kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Bu fiil sterilizasyon yapma yetkisi olmayan bir kimse tarafınca yapılırsa, ceza üçte bir oranında artırılır. Sterilizasyon ameliyatı yapma yetkisi olmayan bir kimsenin, kişinin rızasıyla bu ameliyatı yapması halinde verilecek ceza bir yıldan üç yıla kadar hapistir (Türk cez. k. md. 471).
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR