Sıtma Nasıl Bulaşır?

Sıtma hastalığı iyi mi bulaşır? Sıtma hastalığının evrimi ve tedavisi hakkında bilgi. Sıtma; Anofel türünden bir sivrisineğin sokmasıyla i...

Sıtma hastalığı iyi mi bulaşır? Sıtma hastalığının evrimi ve tedavisi hakkında bilgi.

Sıtma; Anofel türünden bir sivrisineğin sokmasıyla insanda titreme, ateş ve ter nöbetleriyle kendini belirgin eden bulaşıcı hastalık (malarya da denir). Bir enfeksiyon hastalığı olan sıtma, Laveran tarafınca saptanmış bir he-matozoaya (kanda dolaşan ve bir sürü çeşidi bulunan birhücreli hayvan) bağlıdır: İnsanda üç tür sıtma etkeni saptanmıştır: Plasmodium vivax, Plasmodium falciparum ve Plasmodium malariae.

Bu hematozoa, insana anofel cinsinden türlü sivrisineklerle göç eder (en sık Anopheles maculipennis) ve kanın alyuvarlarında asalak olarak yaşar. Sivrisinek hasta bir kimseyi sokarak bunun asalaklı kanını emer; hematozoa başkalaşma süreçlerini anofelin vücudunda tamamlar. Bundan dolayı sıtmanın bilhassa sık rastlandığı ülkelerde, hastalığın taşıma aracı sivrisinektir; virüsün bulunmuş olduğu kimse de virüs deposudur. Bu hastalığa en fazla tropikal ve tropikal mıntıkalar arasındaki ülkelerde raslanır. Asalaklı olan sivrisinek, hastalığı başkalarına taşır.

HASTALIĞIN EVRİMİ

Sivrisineğin sokmasından sonraki kuluçka periyodu ortalama on beş gün sürer. Bundan sonrasında ilk bulaşma sıtması başlar. Bu, süratli şekillerinde fark edilmeksizin geçebilir ya da tifo ateşini düşündürecek şekilde ateşle beraber giden mide ağrısı-sancısı görünümünde ortaya çıkabilir. Dalak büyümesi, gitgide belirginleşen kansızlık (anemi) ve 1 ile 3 saat devam eden, titremeyle beraber gelip, bolca terlemeyle biten alev ateş nöbetler, sıtma nöbetlerinin en belirgin özellikleridir. Nöbet her iki günde bir yinelerse, bu üç gün ateşidir (1. ve 3. günlerde ateş), etkeni de Plasmodium vivax ya da Plasmodium falciparum’ dur. Her üç günde bir yineleyen alev ateş nöbete de dört gün ateşi (1. ve 4. günlerde ateş) denir; bunun da etkeni Plasmadium malariae’dir.

TEDAVİ

Sıtma, tedavi edildiğinde iyileşebilen bir hastalıktır. Tedavi edilmeyen ya da fena tedavi edilen durumlardaysa süreğen bir hastalık halini alır. Bu durumda ihtilaflarla karşı karşıya gelme olasılığı vardır: Bu tür şeyler içinde komayla ya da soğuk titremeyle gelip ölüme neden olabilen tehlikeli nöbetler, sıtma zayıflığı (kaşeksi) ve hemoglobin işemeli sarılıklı ateş ya da karasuhumması sayılabilir. Hastanın klinik muayenesi ve müşahadesi alındıktan sonrasında teşhis konur, serum tepkimesi yapılarak dalak hacminin küçülmesinden ilkin ya da sonrasında, hastanın kanında hematozoa aranarak teşhis pekiştirilir. Sıtmanın etkin tedavisinde başlıca ilaç, kinin ile tedavi şekline gore uygulanan bir takım bileşik büeşiklerdir. Bu değişik ilaçlar hematozoanm gelişmesindeki değişik devreleri etkisinde bırakır. Koruyucu tedavide önleyici dozda kinin ya da bileşik sıtma önleyiciler verilir; bu tedaviye, salgın olan ülkeye gelmeden 1 hafta ilkin adım atmak gerekir. Koruyucu tedavinin bir başka yönü de anofellere karşı savaştır (böceğin ve kurtçuklarının yaşayabileceği bataklıklar ilaçlanır ya da kurutulmaya çalışılır).