namik kemal in, ziya pasa nin harabat ini elestirmek icin yazdigi yapıt. edebiytamizin ilk elestirisidir. yorum: edebiyatımızda ilk eleştri ...
namik kemal in, ziya pasa nin harabat ini elestirmek icin yazdigi yapıt. edebiytamizin ilk elestirisidir.
yorum:
edebiyatımızda ilk eleştri olarak da geçer. ziya paşa şiir ve inşa makalesinde aslolan edebiyatımızın halk edebiyatı bulunduğunu savunur. bu görüşlerini de namık kemal beğenir. esasen ileride kanka olurlar londra da özgürlük gazetesini falan kurarlar. bir süre sonra harabat adlı antolojisinin ön sözünde ziya paşa aslolan edebiyatın divan edebiyatı bulunduğunu savunur. namık kemal fıttırır. o şekilde mi lan der. bunun üstüne tahrib i harabat'ı harabat antolojisinin ilk teni için yazar. başka cildleri içinde takip'i yazar.
detay:
Tahrib-i Harabat- Namık Kemal
Eslâfda Ahmed ü Necâtî
Avâre-i dilşikeste Zatî
Türki suhana temel komuşlar
Gerçi, temeli güzel komuşlar
yolunda olan ifadât-ı seniyyelerinin tarih-i edebiyatımızla asla muvafakati var mıdır? Hazret-i Mevlana ve Sultan Veled ne cihetle unutulmuş? Mevlid'inin her beyti sehl-i mümteni addolunan Süleyman Dede niçin tahattur buyrulmamış? Şžahidî'nin Türk? âsârı acaba manzûr-ı devletleri olmamış mıdır? Hatta Nafizin müntehabatında dahi bir gazeli vardır. Ya da Ahmed ve Necâtî ve Zatî dünyaya bu saydığım zatlardan mukaddem mi gelmişlerdir?
Şžiirin mükessib-i ahlâk bulunduğunu dünyâda kim iddia etmiş? Ve hususiyle tiyatroların mekteb-i hikmet olduğuna kim zâhib olmuş ki?
Lâkin bu şekilde eserlerin heb
Ahlâk-ı umûma sanma mekteb
buyuruluyor. Tiyatronun bir eğlence bulunduğunu ve fakat fâideli eğlencelerden bulunduğunu üdebâmız bi'd-defa'at umûmun nazar-ı tedkikine arz etmişlerdi. Mamafih şimdi şunu diyebiliriz ki umumun ahlâkına Avrupa tiyatroları mektep olmayınca Hârâbat hiçbir vakitte ahlâk öğretir bir kitap olması imkansız; çünkü derûnunda mevcûd olan Türkî kasâidin asla eğer olmazsa nısfı umûmun salâbet ve terbiyetini ifsâd husûsunca "Palais Royale"in en şenî farşlarından aşağı değildir.
Fuzulî için tanzim buyurulan:
Yanıktır o âşıkın kitabı
Nazmından kokar ciğer kebabı
beytini okudukça kendimi Harâbât'da değildir, Bahçekapısı lokantalarında zannediyorum. Af buyurursunuz amma şu "ciğer kebabı" mazmununa ne kokmuş söz, ne iğrenç tasarım! demekten bir türlü kendimi alamayacağım. Fuzulî Divan'ını kedi yavruları için mi söylemiş; yoksa Arnavudların "Manda yuttu" dedikleri meşhur kitap mıdır?
Tahrib-i Harabat- Günümüz Türkçesiyle
Eskilerden Ahmed ve Necati
Gönlü kırık ve serseri Zati
Türkçe söyleyişe temel koymuşlar
Gerçi temeli güzel koymuşlar
biçimindeki yüksek ifadeler, edebiyat tarihimiz için asla uygun mudur? Hazreti Mevlana ve Sultan Veled niye unutulmuş? Her beyti kolay söylenmiş izlemini veren fakat zor söylenen bir yapıt olan "Mevlid"in sahibi Süleyman Dede (Süleyman Çelebi) niçin unutulmuş? Şžahidi'nin Türkçe eserleri beğenilmemiş midir? Hatta Nafiz'in antolojisinde dahi bir gazeli vardır. Ya da Ahmed ve Necati ve Zati, dünyaya bu saydığım kişilerden kısa süre önce mi gelmiştir?
Şžiirin davranış edinildiğini yeryüzünde kim iddia etmiş? Ve bilhassa tiyatroların hikmet veren bir okul olduğuna kim inanmış ki?
Lakin bu şekilde eserlerin hepsini
Halkın ahlakına okul olur sanma
buyruluyor. Tiyatronun bir eğlence bulunduğunu ve fakat yararlı eğlencelerden bulunduğunu edebiyatçılarımız bir çok kez toplumun görüşlerine sunmuşlardır. Bununla beraber şimdi şunu diyebiliriz ki toplumun ahlakına Avrupa tiyatroları bir okul olmayınca Hârâbat, hiçbir süre ahlaki bilgiler öğreten bir kitap olması imkansız; Çünkü içinde bulunan Türk edebiyatına ait kasidelerin asla eğer olmazsa yarısı toplumun ahlak ve terbiyesini bozmada "Palais Royale"in en fena farşlarından (bir tür tiyatro oyunu) aşağı değildir.
Fuzulî için söylenen:
Yanıktır o âşıkın kitabı
Şžiirinden kokar ciğer kebabı
beytini okudukça kendimi Harâbât'ta değildir, Bahçekapısı lokantalarında zannediyorum. Af buyurursunuz amma şu "ciğer kebabı" ifadesine ne kokmuş söz, ne iğrenç fikir demekten bir türlü kendimi alamayacağım. Fuzulî Divan'mı kedi yavruları için mi söylemiş; yoksa Arnavudların "Manda yuttu" dedikleri ünlü kitap mıdır?
Namık Kemal
----------------------------------------------------------------
Tahrib-i Harabat, Namık Kemal'in eleştiri türündeki eseridir. Yazar, bu eserinde Ziya Paşa'yı eleştirmektedir. Ziya Paşa, 1868'de Özgürlük'te yayımladığı ünlü "Şžiir ve İnşa" makalesinde, Türk edebiyatının uygar bir düzeye erişmesini, gerçek Türk edebiyatı olan Halk edebiyatının bu yenileşmede temel alınması icap ettiğini savunmuştur. 1874'te çıkardığı Hârâbat adlı Divan şiiri antolojisinin ön sözünde ise Halk edebiyatını küçümseyerek Divan edebiyatını övdüğü görülür. Onun bu tutarsız tutumu yeni bir Türk edebiyatı oluşturmak için beraber yola çıktıkları Namık Kemal'in tepkisini çeker. Namık Kemal de Ziya Paşa'nın Harabat'ına karşılık Tahrib-i Harabat'ı yazar.
Metinde görüldüğü şeklinde Namık Kemal, Ziya Paşa'nın Harabat adlı kitabından şiir örneklerini almış ve bu tarz şeyleri eleştirmiştir. Bu, esere dayalı eleştiri olması bakımından önemlidir.
İlk bölümdeki dizelerde Divan şairlerinden olan Ahmedî, Necâtî ve Zatînin, şiirde Türkçe söyleyişe büyük katkılar sağlamış olduğu belirtilmiştir. Namık Kemal, bu görüşe katılmadığını açık açık ortaya koymuştur. Bu şairlerden ilkin yaşayan Mevlana, Sultan Veled, Süleyman Çelebi şeklinde şairlerin unutulmasını eleştirmiştir.
İkinci bölümdeki dizelerde tiyatro eserlerinin bir ahlak kitabı olmadığı üstünde durulmuştur. Namık Kemal, bu düşüncenin söylenmeye dahi gerek olmadığını belirtmiştir. Çünkü ona nazaran tiyatro esasen, bir eğlence aracıdır. Üs-telik tiyatronun ahlak öğreticisi olmadığını edebiyatçılarımız da söylemişlerdir.
Üçüncü bölümde ise yazar, Harabat adını kullanarak eleştirilerini açıkça ortaya koymuştur. Eleştirilerden hem Ziya Paşa hem de Fuzuli nasibini almıştır.
Yer yer ağır ve anlaşılmaz ifadeler kullanılsa da genel itibariyle bu metin dil ve ifade yönünden anlaşılır düzeydedir. Metinde "sehl-i mümteni, fars" şeklinde edebiyat terimleri kullanılmıştır. "addolunmak, âsâr, zâhib, salabet" şeklinde sözcükler günümüz Türkçesi akla geldiğinde anlaşılması zor ifadelerdir.
Gene bu eleştirinin ana mevzusu da aslına bakarsak Tanzimat sürecinin yaygın düşüncesi olan Divan edebiyatına karşı çıkıştır. Namık Kemal ve diğeri Tanzimat sanatçıları, yeni bir edebiyat ortaya koymanın eskiyi, kısaca Divan şiirini ortadan kaldırmakla mümkün olabileceğini düşünmüşlerdir. Bu konuyu gerçekleştirmek için de eserleriyle savaşım içine girmişlerdir. İşte Tahrib-i Harabat, bir yönüyle bu mücadelenin bir ürünü sayılabilir.
YORUMLAR