Takısız İsim Tamlaması Nedir

Tamlayan, tamla­nanın neden yapıldığını belirtir. Her iki ad da tamla­ma eki almaz. Örnek: Cam vazo (Camdan yapılmış vazo) Çelik tencere...

Tamlayan, tamla­nanın neden yapıldığını belirtir. Her iki ad da tamla­ma eki almaz.

Örnek:
Cam vazo (Camdan yapılmış vazo)
Çelik tencere (Çelikten yapılmış tencere)

Takısız ad tamfamalarında tamlayan hammaddenin, tamlanan ondan elde edilmiş bir ürünün adıdır.

Örnek:
Deri koltuk (Hammadde- Ürün)

Takısız ad tamlamalarını sıfat tamlamalanyla karıştırmamak için “-den” ekinden yararlanıla­bilir. Takısız tamlamada tamlayan “-den” ekini alarak da kullanılabilir. Sıfat tamlamalarında ise tamlayan bu eki alamaz. Ayrıca sıfat tamlama­larında tamlayan olan sözcük özellik belirtir, “nasil” sorusunu yanıtlar.

Yün hırka “yünden hırka” şeklinde Takısız ad tamlaması kullanılabilir.
Yeni hırka “yeniden hırka” olarak Sıfat Tamlaması kullanılamaz.

Bazı kaynaklar, tamlananın neye ben­zediğini belirten tamlamaları takısız ad tamla­ması olarak verirler, Bu tür tamlamalarda tam­layan mecaz olarak kullanılmış bir addır. Kullanılış amacı “onun gibi olan, o özelliğe benzeyen” anlamı vermiş olduğu için sıfat görevi üstlenirler. Bize göre bu tamlamalara sıfat tamlaması demek gerekir.

Örnekler:
Pamuk yatak - Pamuktan yapılmış yatak
İsim (Hammadde) Takısız ad tamlaması
Pamuk eller - Pamuk gibi yumuşak el
İpek Saç : Sıfat tamlaması
İpek Elbise : Takısız ad tamlaması

Takısız ad tamlamasının kuruluşunda, en önemli özellik, birinci adın ikincisinin neyden yapıldığını göstermesidir.

Örnek : Gümüş kolye, kot pantolon, deri mont...

Birinci ad, mecaz anlamda kullanılıp, mecazlı bir biçimde ikincinin neye benzediğini gösteriyorsa, yine takısız ad tamlaması oluşur.

Örnek : Selvi boy, tunç bilek, taş kafa

Takısız ad tamlamalarında tamlayana; -den / -dan; eki gelebilir.

Örnek : Tahtadan köprü, yünden yorgan...

---

Takısız İsim Tamlaması Örnekleri

---

Badem göz, sırma saç, aslan çocuk, kurt adam, ölü deniz, altın başaklar...!
ipek gömlek: takısız isim tamlaması
ipek saçlar: sıfat tamlaması
altın yüzük: takısız isim tamlaması
altın kalp: sıfat tamlaması
ölü deniz: sıfat tamlaması
ölü hayvan: sıfat tamlaması