TANEN a. (fr. tanırı). 1. Birçok bitkinin odununda, kabuğunda, yapraklarında ve/ya da köklerinde çok yaygın olan ve deriyi köseleye...
TANEN a. (fr. tanırı).
1. Birçok bitkinin odununda, kabuğunda, yapraklarında ve/ya da köklerinde çok yaygın olan ve deriyi köseleye dönüştürme yeteneği ile tanınan amorf madde. (Bk. ansikl. böl.)
2. Şarapç. Şarapta bulunan ve üzümün salkımından, kabuğundan ve çekirdeğinden gelen aynı madde. (Bk. ansikl. böl.)
*Deric. Tanen özleri, bitkisel tanenleyici maddelerin suyunu, ayrımsal özütleme işleminde kullanılan çözeltilerle deriştirerek elde edilen ürünler.
*içit san. Tanen giderme, bitki özütlerinden yapılan likörlerdeki taneni giderme işlemi.
*Orm. san. Kateşinli tanenler, kateşinlerin yoğuşmasıyla oluşan bitkisel tanenler. (Bunlar hidrolize uğramazlar, suda erimezler, kuru damıtmayla pirokateşin verirler ve sıcakta kuvvetli asitlerin ya da yükseltgenlerin etkisi altında, flobafenlere dönüşürler. Kaşu, gambir, quebracho odunu, mimoza kabuğu, kola cevizi, kınakına kabuğu, ratanya kabuğu kateşinli tanenli maddelerdir.)
*ANSİKL Tanenler, çok sayıda serbest fenol gruplarına sahip yüksek mol kütleli amorf organik maddelerdir; derinin başlıca bileşeni kollajen ile birleşmeye ve deriyi çürümez kılmaya yetkindir. Bunlar iki büyük grupta sınıflandırılır: davranışlarına ve ısı ve asitlerle bozunma ürünlerine göre, hidrolizlenebilir ya da pirogallik tanenler ve yoğuşmuş ya da pirokateşinli ya da flavonlu tanenler. Kabuklardan (meşe, mangrov vb.), odundan (kestane, meşe, quebracho vb.), köklerden (meşe vb.), yapraklardan (sumak), meyvelerden (arap- zamkı, divi-divi, mirobalan), özsulardan (kaşu, kino, gambir) çıkarılabilir ya da patolojik oluşumlardan (ağaç uru) elde edilebilir. Tanen, bu bitkisel sepileme maddeleri sudan geçirilerek elde edilir; elde edilen çözeltilerde tanenden başka maddeler de bulunur. Buharlaştırmadan sonra, ürün, mineral tuzları ve bazı organik maddeleri uzaklaştırmak için alkolle ya da eterle işlenir (tıbbi tanen). Tanenlerin en önemli kullanım alanı deri sepilemedir. Bununla birlikte, demir tuzları ile renkli tepkimeleri matbaa mürekkepleri yapımında kullanılmalarını da sağlar. Uzun zaman kazan taşı giderilmesinde ve daha yeni olarak, sondaj çamuru bileşiminde de kullanılmıştır.
*Eczc. fibbi tanen peklik verici, ishal önleyici ve kan dindiricidir Mide-bağırşak kanamalarına ve ishale karşı verilir, iyot ile birlikte tonik ve kan temizleyici olarak kullanılır. Alkaloitlerle ve bazı metallerle suda çözünmeyen tannik asit tuzları oluşturur. Bu nedenle toksikolojide panzehir olarak kullanılır.
*Şarapç. Kırmızı şaraplarda cibreli mayalanma yaptırıldığından bu şaraplar, beyaz şaraplardan on kat fazla, litrede 1 ila 3 gram, tanen içerir. Tanenler, bileşim olarak yoğuşmuş polifenollerdir. Tanenler şarabın istenen bünye, renk ve tadının oluşmasında yardımcı olur. Ancak fazla tanen, şaraba burukluk verir.
Kaynak: Büyük Larousse
1. Birçok bitkinin odununda, kabuğunda, yapraklarında ve/ya da köklerinde çok yaygın olan ve deriyi köseleye dönüştürme yeteneği ile tanınan amorf madde. (Bk. ansikl. böl.)
2. Şarapç. Şarapta bulunan ve üzümün salkımından, kabuğundan ve çekirdeğinden gelen aynı madde. (Bk. ansikl. böl.)
*Deric. Tanen özleri, bitkisel tanenleyici maddelerin suyunu, ayrımsal özütleme işleminde kullanılan çözeltilerle deriştirerek elde edilen ürünler.
*içit san. Tanen giderme, bitki özütlerinden yapılan likörlerdeki taneni giderme işlemi.
*Orm. san. Kateşinli tanenler, kateşinlerin yoğuşmasıyla oluşan bitkisel tanenler. (Bunlar hidrolize uğramazlar, suda erimezler, kuru damıtmayla pirokateşin verirler ve sıcakta kuvvetli asitlerin ya da yükseltgenlerin etkisi altında, flobafenlere dönüşürler. Kaşu, gambir, quebracho odunu, mimoza kabuğu, kola cevizi, kınakına kabuğu, ratanya kabuğu kateşinli tanenli maddelerdir.)
*ANSİKL Tanenler, çok sayıda serbest fenol gruplarına sahip yüksek mol kütleli amorf organik maddelerdir; derinin başlıca bileşeni kollajen ile birleşmeye ve deriyi çürümez kılmaya yetkindir. Bunlar iki büyük grupta sınıflandırılır: davranışlarına ve ısı ve asitlerle bozunma ürünlerine göre, hidrolizlenebilir ya da pirogallik tanenler ve yoğuşmuş ya da pirokateşinli ya da flavonlu tanenler. Kabuklardan (meşe, mangrov vb.), odundan (kestane, meşe, quebracho vb.), köklerden (meşe vb.), yapraklardan (sumak), meyvelerden (arap- zamkı, divi-divi, mirobalan), özsulardan (kaşu, kino, gambir) çıkarılabilir ya da patolojik oluşumlardan (ağaç uru) elde edilebilir. Tanen, bu bitkisel sepileme maddeleri sudan geçirilerek elde edilir; elde edilen çözeltilerde tanenden başka maddeler de bulunur. Buharlaştırmadan sonra, ürün, mineral tuzları ve bazı organik maddeleri uzaklaştırmak için alkolle ya da eterle işlenir (tıbbi tanen). Tanenlerin en önemli kullanım alanı deri sepilemedir. Bununla birlikte, demir tuzları ile renkli tepkimeleri matbaa mürekkepleri yapımında kullanılmalarını da sağlar. Uzun zaman kazan taşı giderilmesinde ve daha yeni olarak, sondaj çamuru bileşiminde de kullanılmıştır.
*Eczc. fibbi tanen peklik verici, ishal önleyici ve kan dindiricidir Mide-bağırşak kanamalarına ve ishale karşı verilir, iyot ile birlikte tonik ve kan temizleyici olarak kullanılır. Alkaloitlerle ve bazı metallerle suda çözünmeyen tannik asit tuzları oluşturur. Bu nedenle toksikolojide panzehir olarak kullanılır.
*Şarapç. Kırmızı şaraplarda cibreli mayalanma yaptırıldığından bu şaraplar, beyaz şaraplardan on kat fazla, litrede 1 ila 3 gram, tanen içerir. Tanenler, bileşim olarak yoğuşmuş polifenollerdir. Tanenler şarabın istenen bünye, renk ve tadının oluşmasında yardımcı olur. Ancak fazla tanen, şaraba burukluk verir.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR