Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi Testis - Erbezi Er bezi ya da testis, adam üreme organlarından penisin her iki yanında yer edinen ...
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Er bezi ya da testis, adam üreme organlarından penisin her iki yanında yer edinen yapılardır.
Er bezlerinin testosteron hormonu salgılanması, spermlerin üretilmesi ve erkeklere özgü bir takım fizyolojik özelliklerin gelişmesi şeklinde görevleri vardır.
Skrotum içinde sağlı sollu yer edinen iki er bezi, sperm kanallarının bir bölümü ve çok sayıda damar yapısı içeren bir yapıdır. Skrotumun sperm işlevlerini korumak açısından çok mühim bir özelliği vardır.Sperm hücreleri ısı değişikliklerinden negatif etkilenirler ve işlevlerini en iyi şekilde yerine getirebilmeleri için vücut ısısından ortalama 2 aşama daha az bir ortamda bulunmaları gerekir. Torbanın vücut haricinde bulunmasının sebebi budur.
Torbanın içindeki ısı vücut ısısından daha düşüktür ve soğukta büzüşerek ısı kaybını önler. Sıcakta ise aksine sperm hücrelerinin çok fazla ısıya maruz kalmalarını önlemek için gevşer.Testisler ortalama aynı büyüklükte olmalarına rağmen yapısal olarak sol testis sağdakine bakılırsa küçük oranda daha alt tarafta yer alır. Her testis içinde minik ve oldukça kıvrımlı sperm kanalcıkları vardır. Bu kanalcıklar beyindeki hipofiz bezinin salgıladığı FSH hormonunun verdiği emirle sperm hücreleri üretirler. Testisler gene hipofiz bezinden salgılanan ve LH ismi verilen hormonun etkisiyle testosteron hormonu üretirler.
Erbezleri iki tanedir ve erbezi torbası içinde, vücudun haricinde vardır. Erbezlerinin üstünde yer edinen kıvrık biçimli organlara "erbeziüstü" ismi verilir. Atar ve toplardamarların bulunmuş olduğu kanala sperma kanalı denir. Erbezinin birisi iç, öbürü dış olmak suretiyle iki salgılama görevi vardır. Dış salgılamada spermatozoitler üretilir. Spermatozoitler düz borucuklar vasıtasıyla erbeziüstüne doğru giderler. İç salgılamayı, erkeklik hormonları üreten leydig bezleri yapar. İkincil cinsel özelliklerin ortaya çıkmasına neden olan erkeklik hormonlarından en önemlisi testosterondur. Erbezlerinin üstünde iki kat zar vardır. Bunlardan biride birisi sıvı salgılar, öbürü de telli olup erbezine mavimsi ak bir renk verir. Adam bebeklerde anne rahmindeyken erbezleri karın boşluğunda vardır ve doğumdan az bir süre ilkin kasık kanalı yöntemiyle erbezi torbalarına iner.
Karaciğer Nedir - Karaciğerin Yapısı ve Görevleri
Akciğer Nedir - Akciğerlerin Yapısı ve Görevleri
El Nedir - Elin Yapısı ve Görevleri
Testis ( Erbezi )
Testisler, ‘Spermium' denilen adam cinsiyet hücrelerinin yapıldığı bir çift organdır. Testisler gövdenin haricinde ‘Skrotum' denilen poşet şeklinde, ten kastan yapılmış, bir yapının içinde yerleşmişlerdir. Testislerin her birisi 4-5 santimetre. uzunlukta, 2,5 santimetre. eninde ve 3 santimetre. genişliğinde olup yumurta biçimindedirler ve her birisi averaj 21 gr. ağırh-ğmdadır. Sol testis sağdakinden küçük oranda daha alt tarafta vardır. Bu, birbirine baskı yapmış olup ezilmelerini önler. Testislerden birisi ötekinden küçük oranda minik olabilir.
Adam üreme organı olan testislerin her birisi ortalama olarak 200-300 lobinden oluşmaktadır. Her lobülde 1-3 tane “Seminifer tüp†denilen kanalcık vardır. Her seminifer tüpün uzunluğu 60-70 santimetre. kadardır. Seminifer tüpler, adam üreme sisteminin başlangıcını oluştururlar. Spermiumlar buralarda hazırlanmış olur. Bilinmiş olduğu şeklinde spermium, bir bayan cinsiyet hücresi ‘Ovum' ile birleşerek dölleme vakasını gerçekleştirmektedir.
Sçminifer tüpler iki tabakadan oluşurlar. Dıştaki tabakanın ismi ‘Bazal membran' olup bağ dokusu yapısındadır. İçteki tabakanın adıysa “Germinal epitel†tabakasıdır. Germinal epitel tabakasında başlıca iki tip hücre mevcuttur. Hücrelerden bazıları “Destek hücreleri†ismini alırlarken ötekileri de “Spermatojenİk hücreler†ismini alırlar. Spermatojenİk hücreler türlü olgunlaşma basamaklarını tırmanıp spermiumlara dönüşürler. Yardım hücrelerinin başka ismi “Sertoli hücreleri†dir. Olgunlaşmakta olan spermiumlar bu süreç içinde bir aralık sertoli hücrelerinin içine başlarım sokarlar ve tamamen olgunlaştıktan sonrasında “Se-minifer†tüplerinin boşluğuna geçerler. Seminifer tüplerinin arasını dolduran bağ dokusunun içinde ‘İnterstisiel hücreler' ya da ‘Leydig hücreleri'- denilen hücreler mevcuttur. Leydig hücreleri adam organizmasının erkekleştirici (androjen) hormonlarının salgılandığı esas hücrelerdir. Beyindeki hipofiz bezinden salgılanan ‘înterstisiel celi stimülan hormon' (ICSH) ve ‘Folikül stimülan hormon' (FSH) leydig hücrelerini uyarır.
Seminifer tüpler ‘Rete testis' denilen bir hazneye açılırlar. Rete testis de kanalcık vasıtasıyla ‘Epididimis' denilen ikinci bir hazneye açılır. Epididimis spermhımun taşınmasını sağladıkları şeklinde, olgunlaşma ve hareketliliği üstüne etkili enzimler de salgılar. Epididimis, “Duktus deferens†denilen uzun bir borucukla ağızlaşır. Duktus deferens, spermatik kordon denilen uzun bir yapının içinde yükselip pelvise girer. Bir süre sonra idrar kesesinin (mesane) arkasında yol alır bir süre sonrasında prostatın içine girer. Duktus deferens, prostat içindeyken “Vezika seminalisâ€in ağzıyla birleşip duktus ejaküiatorius denilen kanalcığı oluşturur. Duktus ejakülatoriussa “Prostatik üretraya†açılır. Böylelikle testislerde üretilen spermiumlar yukarıda sözünü ettiğimiz yollardan geçerek ejakülasyon esnasında üretraya ulaşır. Uretraya ulaşan spermatozoid, spermium sıvısı içinde olarak vaginaya boşaltılır.
Testisler, ‘Spermium' denilen adam cinsiyet hücrelerinin yapıldığı bir çift organdır. Testisler gövdenin haricinde ‘Skrotum' denilen poşet şeklinde, ten kastan yapılmış, bir yapının içinde yerleşmişlerdir. Testislerin her birisi 4-5 santimetre. uzunlukta, 2,5 santimetre. eninde ve 3 santimetre. genişliğinde olup yumurta biçimindedirler ve her birisi averaj 21 gr. ağırh-ğmdadır. Sol testis sağdakinden küçük oranda daha alt tarafta vardır. Bu, birbirine baskı yapmış olup ezilmelerini önler. Testislerden birisi ötekinden küçük oranda minik olabilir.
Adam üreme organı olan testislerin her birisi ortalama olarak 200-300 lobinden oluşmaktadır. Her lobülde 1-3 tane “Seminifer tüp†denilen kanalcık vardır. Her seminifer tüpün uzunluğu 60-70 santimetre. kadardır. Seminifer tüpler, adam üreme sisteminin başlangıcını oluştururlar. Spermiumlar buralarda hazırlanmış olur. Bilinmiş olduğu şeklinde spermium, bir bayan cinsiyet hücresi ‘Ovum' ile birleşerek dölleme vakasını gerçekleştirmektedir.
Sçminifer tüpler iki tabakadan oluşurlar. Dıştaki tabakanın ismi ‘Bazal membran' olup bağ dokusu yapısındadır. İçteki tabakanın adıysa “Germinal epitel†tabakasıdır. Germinal epitel tabakasında başlıca iki tip hücre mevcuttur. Hücrelerden bazıları “Destek hücreleri†ismini alırlarken ötekileri de “Spermatojenİk hücreler†ismini alırlar. Spermatojenİk hücreler türlü olgunlaşma basamaklarını tırmanıp spermiumlara dönüşürler. Yardım hücrelerinin başka ismi “Sertoli hücreleri†dir. Olgunlaşmakta olan spermiumlar bu süreç içinde bir aralık sertoli hücrelerinin içine başlarım sokarlar ve tamamen olgunlaştıktan sonrasında “Se-minifer†tüplerinin boşluğuna geçerler. Seminifer tüplerinin arasını dolduran bağ dokusunun içinde ‘İnterstisiel hücreler' ya da ‘Leydig hücreleri'- denilen hücreler mevcuttur. Leydig hücreleri adam organizmasının erkekleştirici (androjen) hormonlarının salgılandığı esas hücrelerdir. Beyindeki hipofiz bezinden salgılanan ‘înterstisiel celi stimülan hormon' (ICSH) ve ‘Folikül stimülan hormon' (FSH) leydig hücrelerini uyarır.
Seminifer tüpler ‘Rete testis' denilen bir hazneye açılırlar. Rete testis de kanalcık vasıtasıyla ‘Epididimis' denilen ikinci bir hazneye açılır. Epididimis spermhımun taşınmasını sağladıkları şeklinde, olgunlaşma ve hareketliliği üstüne etkili enzimler de salgılar. Epididimis, “Duktus deferens†denilen uzun bir borucukla ağızlaşır. Duktus deferens, spermatik kordon denilen uzun bir yapının içinde yükselip pelvise girer. Bir süre sonra idrar kesesinin (mesane) arkasında yol alır bir süre sonrasında prostatın içine girer. Duktus deferens, prostat içindeyken “Vezika seminalisâ€in ağzıyla birleşip duktus ejaküiatorius denilen kanalcığı oluşturur. Duktus ejakülatoriussa “Prostatik üretraya†açılır. Böylelikle testislerde üretilen spermiumlar yukarıda sözünü ettiğimiz yollardan geçerek ejakülasyon esnasında üretraya ulaşır. Uretraya ulaşan spermatozoid, spermium sıvısı içinde olarak vaginaya boşaltılır.
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR