Kara Humma olarak da bilinen Tifo hastalığı ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Tifo nasıl bir hastalıktır? Ateşli, tehl...
Kara Humma olarak da bilinen Tifo hastalığı ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Tifo nasıl bir hastalıktır?
Ateşli, tehlikeli bir barsak hastalığıdır. Hipokrat zamanından beri bilinirdi. Mikrobunu 1880’de Alman tıp bilgini Eberth buldu, onun adından ötürü mikroba «Eberth basili» denildi. Mikrop vücuda doğrudan doğruya mide yolundan girer, bağırsaktaki lenf yollarından kana karışır.
Tifo bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalığın yayılmasında tifolu hastalar büyük rol oynar. İdrarla, dışkı ile mikrop çıkardıklarından evlerde, hastanelerde tedbirler alarak yayılma önlenmelidir. Tifo mikrobu ile bulaşmış su salgınlara yol açar. Su tesisatı bozuk olan yerlerde hastalık felaket halini alır. Besinlerin kirlenmesi, kap-kacağın kirli sularla yıkanması tifo mikroplarının yayılmasını kolaylaştırır. Hastalığın bulaşmasında sineklerin de payı çok büyüktür. Tifonun yayılmasında portörlerin (mikrop taşıyıcıların) da özel bir yeri vardır. Tifodan iyileşmiş bir kimsenin dışkısında aylarca, hattâ yıllarca mikrop bulunabilir. Tifo geçirdikleri bilinmeyen sağlam kimselerde de basil bulunmuştur. Bu gibi mikrop taşıyıcılar hastalığı etrafa kolaylıkla yayarlar. Bunların %80’i kadındır.
Belirtileri. — Mikrobun kuluçka süresi 5-40 gün arasında değişir. Bu arada hastanın ateşi akşamları hafifçe yükselir. Sonra başağrısı, sırt ağrısı, iştahsızlık, sürgün, ya da peklik, vücut ağrıları, halsizlik baş gösterir. Ateş bir hafta, on gün sonra 39-40’ı bulur. Yüksek ateş 10-15 gün sürer. Ateşin yüksek olmasına rağmen nabız düşüktür.
Hastalığın 7-10’uncu gününde deri döküntüleri meydana çıkar. Bu pembe döküntüler çoğunlukla karındadır; göğüste, sırtta da olabilir. Bunlar 3-4 gün içinde solar, yerinde esmer lekeler kalır. Tifonun çok görülen belirtilerinden biri de burun kanamasıdır.
Tifonun en büyük tehlikesi bağırsak delinmesidir. Bağırsakta açılan yaralar karın gerginliği, kusarken, dışarı çıkarken yapılan zorlama ile delinebilir. Tifonun gidişi sırasında safra kesesi iltihabı, damar tıkanmaları, bronşit, zatürree, kalb bozuklukları, melânkoli, nefrit, kemik iltihapları, kabakulak gibi karışmalar da olur.
Tifo’da Korunma ve Tedavi
Tifolu hasta sağlamlardan ayrılmalı, hasta odası, eşya dezenfekte edilmeli, hastaya bakanlar temizliğe, sağlık şartlarına kesinlikle uymalıdır.
Tifo salgınları sırasında sular kaynatılmalı, ya da 8 litre suya 1 gr. «Calcium hypochlorite» konarak dezenfekte edilmelidir.
Tifonun aşısı vardır. Birer hafta ara ile deri altına üç kere iğne yapılır. İlk aşılamadan sonra her yıl bir «rapel» aşısı yapılarak bağışıklık devam ettirilir. Salgınlar sırasında herkes aşılanmalıdır.
Tifonun tedavisinde hasta bakımı çok önemlidir. Hastanın hastaneye yatırılması uygun olur. Tedavi evde yapılacaksa ya hasta bakıcı tutulmalı, ya da evden birisine bakım konusunda geniş bilgi verilmelidir. Ev halkının hepsi aşılanmalı, yatak örtüleri, çamaşırlar, tabaklar, kullanılan her türlü eşya dezenfekte edilmelidir.
Tedavide pehrizin yeri büyüktür. Yalnız, eskiden olduğu gibi hastaları besinsiz bırakmak yanlış olur. Tifolu hasta günde 3.000-4.000 kalori almalıdır. Sulu veya ezme şeklinde şekerli maddeler, proteinler, yağlar bol miktarda verilir. Tifo için en uygun yiyecekler şunlardır: Süt, krema, pirinç, yumurta, peynir, kızarmış ekmek, bisküvi, meyva suları, komposto, çorba, patates püresi, kıyılmış et, hafif tatlı, tereyağı.
Tifo tedavisinde bugün en çok «kloromisetin» kullanılıyor. Bu ilâçla ateş çoğunlukla 4 gün içinde düşer. Bununla birlikte «kortizon» da vermek faydalıdır. Hastalığın gidişi sırasında ortaya çıkan çeşitli belirtiler, karışmalar için ayrıca lüzumlu ilâçlar verilir. Ancak ilaçlasr kesinlikle bir uzman hekim gözetiminde ve tavsiyesinde verilmelidir. Tabiri caiz ise kafaya göre ilaç vermek hastada çok daha kötü ve istenmeyen durumlar oluşturabilir.
Tifonun Hafifi: Paratifo da tifoya çok benzer. Her iki hastalığın salgınları aynı zamanda olabildiği gibi, bazen biri, bazen ötekisi ön plana geçer.
Belirtileri. — Hastalık birdenbire titremeyle, baş ağrısı ile başlayabilir. Tifodaki pembe döküntüler paratifoda da görülür.
Paratifo, tifodan daha hafif, daha kısa sürer. Hastalığın yaptığı karışmalarda, tedavi de tifodaki gibidir.
YORUMLAR