Büyük Türk-Moğol İmparatoru olan ve büyük bir asker olarak kabul edilen Timur kimdir? Timur’un hayatı ve dönemindeki olaylar hakkında bilgi....
Büyük Türk-Moğol İmparatoru olan ve büyük bir asker olarak kabul edilen Timur kimdir? Timur’un hayatı ve dönemindeki olaylar hakkında bilgi.
Gençlik yıllarında hırçın, çetin bir yaradılışı vardı; yalnız ata binmeyi, ok atmayı, avlanmayı severdi. Bir gece baskını sırasında bacağından yaralanmış, bu yara kendisini ömrü boyunca topal bırakmıştı. Aksak Timur (Timurlenk) diye anılması bundandır.
Timur, cesareti, zekası, ataklığı sayesinde çabucak kendisini tanıttı, Çağatay Hanlığı valilerinden Kazgan Han’ın emrine girdi, büyük bir birliğin komutanı oldu. Kazgan Han, kızı Olcay Türkân Hatun’u da ona verdi. Bir süre sonra, Kazgan Han’ı düşmanları bir tuzağa düşürüp, öldürdüler. Timur onu öldürenlere karşı savaş açarak, hepsini birer birer ortadan kaldırdı.
Timur’un bu işteki cesareti Çağatay hükümdarı Kutluk Han’ın dikkatini çekmişti. Timur’u doğrudan doğruya kendi hizmetine alarak Tümen Beyi yaptı. Timur, artık elinde yeteri kadar kuvvet bulunduğu için, her fırsatta, hanlarla beyler arasındaki çekişmelere karışmaya, anlaşmazlıklardan faydalanmaya koyuldu. Nüfuzunun, gücünün son haddine geldiğine kanaat getirdikten sonra da 1369’ta Belh şehrinde bağımsızlığını ilan etti. Bir süre geçer geçmez de Semerkant’ ta bir kurultay toplatıp kendisini hükümdar seçtirdi.
Timur, böylece, çevresinin tek hâkimi durumuna geçtikten sonra yakınındaki devletlere hücuma başladı. Son derece haristi. Doğu’ da, hattâ imkân bulursa bütün yeryüzünde kendisinden başka hükümdar bırakmamak istiyordu. İlk büyük savaşını Altın Ordu Devleti üzerine yaptı; Hakan Toktamış Han’ı yenerek bu Türk devletini ortadan kaldırdı. Devletini gittikçe genişletti, İran’la, Irak’ı da ülkesine kattıktan sonra Anadolu’ya yöneldi.
Timur Yıldırım’a Karşı
O sırada Anadolu Selçuk Devleti artık çökmüş, ülkede irili ufaklı birçok beylikler doğmuş bulunuyordu. Bu beylikler içinde özellikle Osmanlılar hızla gelişiyorlardı. Bu arada bir kısım beylikler ortadan kaldırılmıştı. Toprakları ellerinden alınmış beylerden biri de Karakoyunlular hükümdarı Yusuf Han’dı. Yusuf Han Timur’a sığınmıştı; onu bir teviye Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezit aleyhine kışkırtıyordu. Timur, Yıldırım’a haber yollayarak, Yusuf Han’ın ülkesini geri vermesini, hatta Osmanlılar’ın da kendi imparatorluğuna katılmasını istedi. Yıldırım Bayezit bu teklifi hakaretle reddetti. Bundan sonra iki hükümdar arasında pek ağır haberleşmeler geçti. Sonunda Timur, Anadolu’ya girdi, Erzincan’ı, Sivas’ı yağmaladı, özellikle Sivas’ı yakıp yıktı.
Bayezit’in ordusu ile Timur’un ordusu 20 temmuz 1402’de, Ankara yakınlarındaki Çubuk Ovası’nda karşılaştılar. Bir kısım askerlerinin ihanetine uğrayan Bayezit yenildi, esir düştü.
Timur, bu galibiyetten sonra, Anadolu’nun birçok yerlerini kendisine sığınan beylere dağıttı, Semerkant’a dönüp üç yıl sefersiz bir hayat geçirdikten sonra, 200.000 kişilik bir ordu ile, Doğu’ya yeni bir savaşa hazırlandığı sırada, 69 yaşında öldü.
Timur, bir komutan, bir teşkilâtçı olarak, büyük bir kişiyse de, geniş ölçüde kan dökmüştür. Devlet yönetimi, askerî ve siyasi ilkeler konusunda kendi özel görüşleriyle eskiden beri süregelen Türk – Moğol geleneklerini toplayan, aynı zamanda oğullarına bir çeşit öğüt niteliğini de taşıyan «Tüzükât-ı Timur» adlı bir eseri vardır.
Astronomi ve takvim alanındaki çalışmaları ile tanınmış Uluğ Bey, edebiyat, sanat toplantıları ile ün salmış Hüseyin Baykara, Timur’un torunlarındandır.
YORUMLAR