TİROİT a. (fr thyroide'den; yun. thyroeides, thyreos, kalkan, yular, ve eidos, biçim, görünüm). Anat. 1. Boynun ön ve alt kısmı...
TİROİT a. (fr thyroide'den; yun. thyroeides, thyreos, kalkan, yular, ve eidos, biçim, görünüm). Anat.
1. Boynun ön ve alt kısmında solukborusunun ilk halkaları önünde, gırtlağa yapışık bulunan içsalgı bezi (30 g ağırlığında küçük ve tek bir bezdir; ortada Lalouette piramidi ile uzantılı bir kıstakla birbirine bağlı iki loptan oluşur. Paratiroitler dört tanedir ve tiroit yan loplarının arka yüzüne yapışıktır.) [Bk ansikl böl ] (Eşanl. KALKANBEZİ)
2. Tiroit -dil-yüz toplardamarı, yüz, dil ve üst trioit toplardamarlarının birleşmesinden oluşan kalın toplardamar. || Tiroit kıkırdağı, gırtlakta, halka kıkırdağın üstünde ve dil kemiğinin altında orta çizgi üzerinde bulunan tek kıkırdak. (Erkekte gırtlak çıkıntısını [âdemelması], meydana getirir.) || Tiroit köprücük-kürek atardamarı, köprücükaltı atardamarının dört kola ayrılan, kısa, kalın dalı.
*ANSİKL Anat. Tiroit salt bir içsalgı bezidir. Koloit bir madde ile dolu keseciklerden oluşur. Fizyolojik bakımdan büyük bir önem taşır. Kemiklerin gelişmesinde kişinin büyümesinde cinsel organların gelişmesinde, deri Örtüsü ile kılların davranışında ve genel metabolizmada çok belirgin etkisi vardır. Öteki içsalgı bezleri ile bağıntılı olarak etkinlik gösterir; özellikle hi- pofiz kökenli tireotrop bir stimülinin etkisi altında çalışır. Bez çok salgı çıkarabildiği gibi (hipertiroidi) az salgı da çıkarabilir (hipotiroidi). içsalgı bozuklukları göstermeden büyüyüp şişebilir (basit guatr) ve iltihaplı lezyonlarla zarara uğrayabilir (tiroit iltihabı). İçinde kist, adenom ya da kanser oluşabilir.
*Eczc. Tiroit özütü, sığır, at, koyun ya da domuz tiroit bezinin 105 °C'ta kurutulması ya da liyofilizasyonu ile elde edilir. Organik iyot miktarı en az % 0,20 olmalıdır. Bazal metabolizmayı uyarır. Tiroit bezi salgısının azaldığı ya da tamamen yok olduğu durumlarda meydana gelen patolojik hallerin tedavisinde kullanılır.
*Endokrinol. Tiroit hormonları iyotlu iki aminoasjtten (mono ve dı-iyodotirozin) yararlanılarak sentezlenir. Bu moleküllerin çeşitli kombinezonlarından, birinin Öbürüyle ya da ikişerli birleşmelerinden dört tiroit hormonu oluşur; diiyodotironin,
3- 3'-5' ve 3-5-3' trıiyodotironinler ve tetraiyodotironin. Tetra-iyodotironin, taze be? içinde serbest olarak çok yüksek oranda' bulunduğundan uzun süre tek tiroit hormonu sayılan tiroksinden başka bir şey değildir. Oysa, etkisi tiroksine oranla on kat fazla olan 3-5-3' tri-iyodotironin, oluştuğu anda kana geçtiğinden, bez içinde çok küçük miktarlarda bulunur. Hormonların taşınması proteinler aracılığı ile olmaktadır. Elektrofotez, kullanılan proteinin o,- ve a2-globülinleri arasında bulunan bir globülin olduğunu göstermiştir. Tiroit hormonları hücrelerin içine girdikten sonra metabolizmanın artmasına neden olurlar.
1. akut enfeksiyonlu tiroit iltihabı, çok ender görülür. Tiroidin çalışmasında ne klinik ne de biyolojik bakımdan bozukluk belirtisi yoktur;
2 asalaklı tiroit iltihabı, Chagas' hastalığında görülür. Brezilya'da özellikle çocuklarda rastlanır ve ölüm oranı çok yüksektir;
3. Riedel odunsu tiroit iltihabı, oldukça seyrek görülür. Yaygın bir sertleşmeyle belirgindir; çevrede baskılara yol açabilir ve tiroit kanserini düşündürebilir;
4 De Ouervam subakut tiroit iltihabı, vi: rüs kökenli olabilir. Hastalığın ilk haftala; rında çok zaman, termofobi, sinirlilik, çarpıntı gibi hipertiroidi belirtileri görülür. Ol? guların % 75'inde, bir HLA Bw35 antijenine rastlanır;
5. süreğen özbağışık tiroit iltihabı (Hashimoto hastalığı), bir kadın hastalığıdır. Tiroit bezine lenfoplazmositlerin doluşması ve tiroit parankimasının harap olmasıyla birlikte yaygın bir guatr ve tiroit yetersizliği ile belirgindir.
Yüksek miktarda antitiroit antikorların varlığı değişmez bir olaydır. HLA DRw5 (hipertrofili şekil) ile HLA DRw3 (atrofili şekil) antijenleri ile sıkı bir ilinti vardır. Hashimoto hastalığı özbağışık başka hastalıklarla birlikte de görülebilir; Biermer anemisi, nedeni belli olmayan Addison hastalığı, romatizmamsı artrit, ensüline bağımlı diyabet.
*Karş. anat. Tiroit, ilkelkordalılardaki en- dostilin (yutak alt oluğu) ve bazı yuvarlakağızlı larvalarının homoloğudur. (Çeneli- ağızlılarda yutak tabanının, boşluklu ya da dolu olarak içeri çökmesinden doğar; sonra, yutaktan ayrılır ve kapalı bir folikül biçiminde gelişir. Tek ya da çift bez halinde oluşur; amniyonlularda organlaşma sırasında kaşın arkasına doğru göçer ve boyun bölgesinde yerleşir.
Kaynak: Büyük Larousse
1. Boynun ön ve alt kısmında solukborusunun ilk halkaları önünde, gırtlağa yapışık bulunan içsalgı bezi (30 g ağırlığında küçük ve tek bir bezdir; ortada Lalouette piramidi ile uzantılı bir kıstakla birbirine bağlı iki loptan oluşur. Paratiroitler dört tanedir ve tiroit yan loplarının arka yüzüne yapışıktır.) [Bk ansikl böl ] (Eşanl. KALKANBEZİ)
2. Tiroit -dil-yüz toplardamarı, yüz, dil ve üst trioit toplardamarlarının birleşmesinden oluşan kalın toplardamar. || Tiroit kıkırdağı, gırtlakta, halka kıkırdağın üstünde ve dil kemiğinin altında orta çizgi üzerinde bulunan tek kıkırdak. (Erkekte gırtlak çıkıntısını [âdemelması], meydana getirir.) || Tiroit köprücük-kürek atardamarı, köprücükaltı atardamarının dört kola ayrılan, kısa, kalın dalı.
*Eczc. Tiroit bezi tozu, tedavide, içerdiği tri-iyodotironin (13) ve tiroksin (T4) gibi iyotlu hormonların ve kalsitoninın varlığı nedeniyle kullanılmıştır
*Endokrinol. Trioıt hormonları, tiroit bezinin sentezlediği hormonlar. (Bk ansikl. bûl.) f| Trioit iltihabı, ağrı, şişlik ve ateşle belirgin tiroit bezi iltihabı. (Eşanl. TİROİDİT.) [Bk. ansikl. böl
*Endokrinol. Trioıt hormonları, tiroit bezinin sentezlediği hormonlar. (Bk ansikl. bûl.) f| Trioit iltihabı, ağrı, şişlik ve ateşle belirgin tiroit bezi iltihabı. (Eşanl. TİROİDİT.) [Bk. ansikl. böl
*Eczc. Tiroit özütü, sığır, at, koyun ya da domuz tiroit bezinin 105 °C'ta kurutulması ya da liyofilizasyonu ile elde edilir. Organik iyot miktarı en az % 0,20 olmalıdır. Bazal metabolizmayı uyarır. Tiroit bezi salgısının azaldığı ya da tamamen yok olduğu durumlarda meydana gelen patolojik hallerin tedavisinde kullanılır.
*Endokrinol. Tiroit hormonları iyotlu iki aminoasjtten (mono ve dı-iyodotirozin) yararlanılarak sentezlenir. Bu moleküllerin çeşitli kombinezonlarından, birinin Öbürüyle ya da ikişerli birleşmelerinden dört tiroit hormonu oluşur; diiyodotironin,
3- 3'-5' ve 3-5-3' trıiyodotironinler ve tetraiyodotironin. Tetra-iyodotironin, taze be? içinde serbest olarak çok yüksek oranda' bulunduğundan uzun süre tek tiroit hormonu sayılan tiroksinden başka bir şey değildir. Oysa, etkisi tiroksine oranla on kat fazla olan 3-5-3' tri-iyodotironin, oluştuğu anda kana geçtiğinden, bez içinde çok küçük miktarlarda bulunur. Hormonların taşınması proteinler aracılığı ile olmaktadır. Elektrofotez, kullanılan proteinin o,- ve a2-globülinleri arasında bulunan bir globülin olduğunu göstermiştir. Tiroit hormonları hücrelerin içine girdikten sonra metabolizmanın artmasına neden olurlar.
1. akut enfeksiyonlu tiroit iltihabı, çok ender görülür. Tiroidin çalışmasında ne klinik ne de biyolojik bakımdan bozukluk belirtisi yoktur;
2 asalaklı tiroit iltihabı, Chagas' hastalığında görülür. Brezilya'da özellikle çocuklarda rastlanır ve ölüm oranı çok yüksektir;
3. Riedel odunsu tiroit iltihabı, oldukça seyrek görülür. Yaygın bir sertleşmeyle belirgindir; çevrede baskılara yol açabilir ve tiroit kanserini düşündürebilir;
4 De Ouervam subakut tiroit iltihabı, vi: rüs kökenli olabilir. Hastalığın ilk haftala; rında çok zaman, termofobi, sinirlilik, çarpıntı gibi hipertiroidi belirtileri görülür. Ol? guların % 75'inde, bir HLA Bw35 antijenine rastlanır;
5. süreğen özbağışık tiroit iltihabı (Hashimoto hastalığı), bir kadın hastalığıdır. Tiroit bezine lenfoplazmositlerin doluşması ve tiroit parankimasının harap olmasıyla birlikte yaygın bir guatr ve tiroit yetersizliği ile belirgindir.
Yüksek miktarda antitiroit antikorların varlığı değişmez bir olaydır. HLA DRw5 (hipertrofili şekil) ile HLA DRw3 (atrofili şekil) antijenleri ile sıkı bir ilinti vardır. Hashimoto hastalığı özbağışık başka hastalıklarla birlikte de görülebilir; Biermer anemisi, nedeni belli olmayan Addison hastalığı, romatizmamsı artrit, ensüline bağımlı diyabet.
*Karş. anat. Tiroit, ilkelkordalılardaki en- dostilin (yutak alt oluğu) ve bazı yuvarlakağızlı larvalarının homoloğudur. (Çeneli- ağızlılarda yutak tabanının, boşluklu ya da dolu olarak içeri çökmesinden doğar; sonra, yutaktan ayrılır ve kapalı bir folikül biçiminde gelişir. Tek ya da çift bez halinde oluşur; amniyonlularda organlaşma sırasında kaşın arkasına doğru göçer ve boyun bölgesinde yerleşir.
Kaynak: Büyük Larousse
Tiroit Bezi Nedir? Tiroit Bezinin Yapısı ve Görevleri
YORUMLAR