1 Tortul Kayaç Nedir? 3 Tortul Kayaçlar Sınıflandırılmaları Tortul kayaç ne anlamına gelir, Tortul kayaç nasıl oluşur, Tortul kayaçların...
1 Tortul Kayaç Nedir?
3 Tortul Kayaçlar Sınıflandırılmaları
Tortul kayaç ne anlamına gelir, Tortul kayaç nasıl oluşur, Tortul kayaçların sınıflandırılması, Tortul kayaç ne kadara ayrılırlar, Tortul kayaç kaç gruptur, Tortul kayaçlara örnekler.
Tortul kayaç ne anlamına gelir, Tortul kayaç nasıl oluşur, Tortul kayaçların sınıflandırılması, Tortul kayaç ne kadara ayrılırlar, Tortul kayaç kaç gruptur, Tortul kayaçlara örnekler.
Tortul kayaç ne anlamına gelir, Tortul kayaç nasıl oluşur, Tortul kayaçların sınıflandırılması, Tortul kayaç ne kadara ayrılırlar, Tortul kayaç kaç gruptur, Tortul kayaçlara örnekler.
Tortul Kayaç Nedir?
Üç ana kayaç türünden (tortul kayaçlar, magmatik kayaçlar, metomorfik kayaçlar ya da Başkalaşım kayaçları) birisi olan tortul kayaçlar, yeryüzünde çok görülen kayaçlardır ve Dünya’nın yüzeyinin ortalama yüzde 75’ini yerkabuğunun ise ortalama yüzde 8’ini kaplarlar. Bu tür şeyler çoğu zaman tabakalı olarak bulunurlar ve içerlerinde organizma kalıntıları (fosil) bulundururlar. Sarkıt ve dikitler bu kayaçların oluşturduğu jeolojik yapılara örnek olabilirler. Tortul kayaçların büyük bir bölümü dış etmenler tarafınca yeryüzünün aşındırılmasıyla meydana gelen türlü büyüklükteki unsurların taşınarak çukur sahalara (göl, deniz ve okyanus tabanları şeklinde) biriktirilmesi sonucu oluşmuşlardır. Bu vakaya genel mealde tortullaşma denir. Biriken unsurlar önceleri boşluklu gevşek bir yapıya sahiptirler. Fakat zaman içinde sıkışıp sertleşirler. Bir birikme sahasında, sonradan biriken unsurlar öncekiler üstünde birikerek ağırlıkları vasıtasıyla tazyik yaparlar. Bu tazyik sonucu unsurlar, aralarındaki boşlukların küçülmesi ve büyük seviyede ortadan kalkmasıyla sıkışır ve sertleşirler. Tortul depoların ya da kayaçların oluştukları ortamlar yerden yere farklılık gösterirler.
Tortul kayaçlar dört değişik şekilde oluşabilirler:
Tortul kayaçların oluşmasında dört mühim süreç vardır. Bu tür şeyler aşınma, taşınma, birikme ve sıkışmadır.
Tortul Kayaçların Oluşumları
Yeryüzünde yüzeylenmiş magmatik kayaçlar, iklim vakaları ve türlü dış etkenlerlerle (akarsu, sel suları, rüzgarlar vb.) karşılaştıklarında zaman içinde parçalanarak çözülürler. Böyle dağılan ufak parçalar gene türlü dış etkenlerle taşınarak çukur olan göl ve deniz sahalarında birikir ve buralarda sıkışmaya uğrarlar. Böyle tortullanıp sıkışan ufak parçalar tortul kayaçları oluştururlar.
Tortul Kayaçlar Sınıflandırılmaları
Kimyasal yoldan çözünmeye uğrayan kayalardan geçen sular bünyelerine çözünmüş hâlde türlü klorür, sülfat ve bikorbonatlar taşır. Bu maddeler, bilhassa sığ göi ortamında suyun buharlaşması ile çökelir. Bu çökelme sonucunda kimyasal tortul kayalar oluşur. Mesela, sularda çözünmüş hâlde taşınan bikarbonatlar, suların buharlaştığı ortamlarda traverten ya da kalker tüfü hâlinde birikir. Mağaralarda tavandan sızan kireçli suların buharlaşması ile sarkıt, tabana damladıktan sonrasında buharlaşması sonucu dikit, yayıldıkları sahalarda buharlaşması ile travertenler oluşur. Aynı şekilde çözünmüş hâlde silis taşıyan suyun buharlaşması ile çakmaktaşı, sileks, japs ve gayzeritler meydana gelir. Sıcak iklim şartlarında kapalı olan havzalarda tuzlu ve alkali maddelerin birikmesi sonucu genellikle kimyasal tortul kayalar oluşur. Bu şekilde havzalarda buharlaşma ile beraber ilkin jips, bir süre sonra anhidrit ve kaya tuzu teşekkül eder.
Deniz ve okyanus havzalarında yüzer hâlde bulunan kireçlerin, suda çözünmüş hâlde bulunan kireçle beraber çökelmesi sonucu türlü karbonatlı kısaca kireçli çökeller (çamurlar) hasıl olur. Fakat, çökelme esnasında ortamda bulunan magnezyum, silis, demir şeklinde maddeler de çamurlara karışır. Dağ oluşumu (orojenez) esnasında bu çökellerin sıkışması ve taşlaşması ile özellikle dağ kuşaklarında görülen binlerce metre genişliğinde kireçtaşı, dolomit ve dolomitik kireçtaşı, silisli kaya grupları mevcuttur. Bununla birlikte bu oluşum esnasında bunların içinde bulunan organik kalıntılar da taşlaşır.
Kayaçların parçalanması ile oluşan kırıntılı malzemelerin oluşturduğu kayaçlardır.Başlıcaları:konglomera,kum taşı ve kil taşıdır.[1]
Nebat ya da hayvan kalıntılarının belirgin ortamlarda birikmesi ve zaman içinde taşlaşması sonucu oluşur. Organik tortul taşların en tanınmış örnekleri mercan kalkeri, tebeşir ve kömürdür.
Mercan iskeletlerinden oluşan organik bir taştır. Temiz, sıcak ve derinliğin az olduğu denizlerde mevcuttur. Ada kenarlarında topluluk oluşturanlara atol denir. Kıyı civarlarında olanlar ise, mercan resifleridir.
YORUMLAR