Tükürük Kulak altı, dil altı ve çene altı tükürük bezlerinin ağza akan salgısı. Bu üç tükürük bezi de ayrı türden tükürük salgılar. ...
Tükürük
Kulak altı, dil altı ve çene altı tükürük bezlerinin ağza akan salgısı. Bu üç tükürük bezi de ayrı türden tükürük salgılar. Bunların karışması karma tükürüğü meydana getirir. Karma tükürük berrak, alkali, küçük oranda yapışkan, % 95'i su, % 3'ü organik ve % 2'si madensel maddelerden meydana gelir. Sindirimdeki görevi çok önemlidir. Kuru gıdaları ıslatarak lokmanın yutulmasını kolaylaştırır. Ağza alınan maddeleri eriterek daha çok tat almayı sağlar. Karma tükürüğün günde salgılama miktarı 300-1.000 gramdır. Hastalık söz mevzusu olduğunda bu miktar azalır ya da artar.
Tükürük ya da salya, insan ve hayvan ağzında üretilen bir tür sıvıdır. Bu sıvı, dilin alt kısmındaki tükürük bezleri vasıtasıyla üretilir. Tükürük, genellikle sudan oluşur, ama içinde mukus, elektrolitler, bir takım enzimler ve antibakteriyel bileşikler barındırır. Nişastayı kimyasal olarak parçalayabilen enzimleri içeren tükürük, diş çürümesini mühim seviyede engeller. Tükürüğün pH kıymeti nötre çok yakındır. Yılanlar benzer biçimde bir takım hayvanlar, tükürük bezlerine çok benzeyen organlarında kendilerini düşmanlardan korumak amacıyla zehir de üretirler.
İşlevleri
Tükürük, sindirimin başlamasını elde eden bir sıvıdır. Nişastayı maltoza ve dekstrine parçalayan tükürük, başka aşamalarda sindirimi kolaylaştırır. Gene tükürük, ağızda ihtimaller içinde bir sürü bakteriyi yok eder. Ama ağzın tertipli temizliği sağlanmadıkça bu antibakteriyel bileşiklerin tesiri yetersiz kalır. Bununla birlikte tükürük, ağızda kalan ve dişlere yapışan tartarları parçalar ve ağızda kalmış yiyecek artıklarını ayrıştırmayı sürdürür.
Tükürüğün bir başka mühim özelliği ise; özgül ağırlıkları değişik olan yağ, su, asit benzer biçimde maddelerin faz farkı yaratarak ayrışmasını önlemek, bunların karışımını sağlayarak hazmı kolaylaştırmaktır.
Midede; az özgül ağırlıklarına haiz olan yağlar üstte, daha yüksek özgül ağırlığına haiz olan asit ve su, altta kalmış olarak ayrışırlar. Bu sebeple; hazma destek olacak mide asitlerinin yağları parçalaması imkânsız hale gelir. Tükürük; bu faz farkını (ayrışmayı) ortadan kaldırarak uzun bir süre özgül ağırlıkları eşitler ve böylelikle yağ, su ve asit katmanlarını ortadan kaldırarak asitle karışmasını sağlar ve hazmı kolaylaştırır.
Eski Türk geleneklerinden olan, yemekten sonrasında 15 dakika kadar sakız çiğnemekle bol miktarda tükürük üreterek tabii yoldan hazmı kolaylaştırma günümüzde unutulmuş, ilaç kullanımı ön plana çıkmıştır.
Deney
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Kulak altı, dil altı ve çene altı tükürük bezlerinin ağza akan salgısı. Bu üç tükürük bezi de ayrı türden tükürük salgılar. Bunların karışması karma tükürüğü meydana getirir. Karma tükürük berrak, alkali, küçük oranda yapışkan, % 95'i su, % 3'ü organik ve % 2'si madensel maddelerden meydana gelir. Sindirimdeki görevi çok önemlidir. Kuru gıdaları ıslatarak lokmanın yutulmasını kolaylaştırır. Ağza alınan maddeleri eriterek daha çok tat almayı sağlar. Karma tükürüğün günde salgılama miktarı 300-1.000 gramdır. Hastalık söz mevzusu olduğunda bu miktar azalır ya da artar.
Tükürük ya da salya, insan ve hayvan ağzında üretilen bir tür sıvıdır. Bu sıvı, dilin alt kısmındaki tükürük bezleri vasıtasıyla üretilir. Tükürük, genellikle sudan oluşur, ama içinde mukus, elektrolitler, bir takım enzimler ve antibakteriyel bileşikler barındırır. Nişastayı kimyasal olarak parçalayabilen enzimleri içeren tükürük, diş çürümesini mühim seviyede engeller. Tükürüğün pH kıymeti nötre çok yakındır. Yılanlar benzer biçimde bir takım hayvanlar, tükürük bezlerine çok benzeyen organlarında kendilerini düşmanlardan korumak amacıyla zehir de üretirler.
İşlevleri
Tükürük, sindirimin başlamasını elde eden bir sıvıdır. Nişastayı maltoza ve dekstrine parçalayan tükürük, başka aşamalarda sindirimi kolaylaştırır. Gene tükürük, ağızda ihtimaller içinde bir sürü bakteriyi yok eder. Ama ağzın tertipli temizliği sağlanmadıkça bu antibakteriyel bileşiklerin tesiri yetersiz kalır. Bununla birlikte tükürük, ağızda kalan ve dişlere yapışan tartarları parçalar ve ağızda kalmış yiyecek artıklarını ayrıştırmayı sürdürür.
Tükürüğün bir başka mühim özelliği ise; özgül ağırlıkları değişik olan yağ, su, asit benzer biçimde maddelerin faz farkı yaratarak ayrışmasını önlemek, bunların karışımını sağlayarak hazmı kolaylaştırmaktır.
Midede; az özgül ağırlıklarına haiz olan yağlar üstte, daha yüksek özgül ağırlığına haiz olan asit ve su, altta kalmış olarak ayrışırlar. Bu sebeple; hazma destek olacak mide asitlerinin yağları parçalaması imkânsız hale gelir. Tükürük; bu faz farkını (ayrışmayı) ortadan kaldırarak uzun bir süre özgül ağırlıkları eşitler ve böylelikle yağ, su ve asit katmanlarını ortadan kaldırarak asitle karışmasını sağlar ve hazmı kolaylaştırır.
Eski Türk geleneklerinden olan, yemekten sonrasında 15 dakika kadar sakız çiğnemekle bol miktarda tükürük üreterek tabii yoldan hazmı kolaylaştırma günümüzde unutulmuş, ilaç kullanımı ön plana çıkmıştır.
Deney
- Bir deney tüpünün içine eşit oranda (özgül ağırlıkları değişik olan) yağ ve su konur. Tüp çalkalanarak yağ ve su karıştırılır. Kısa sürede; özgül ağırlığı yüksek olan suyun dibe çöktüğü, özgül ağırlığı az olan yağın ise üste çıkarak yüzmüş olduğu, böylelikle su ve yağın kati bir hatla birbirlerinden ayrılmış olduğu görülür.
- Aynı deney; tüpün içine bir miktar tükürük ilave edilerek tekrarlanır. Tüp çalkalandıktan sonrasında yağ ve suyun birbirine karıştığı ve uzunca bir süre birbirlerinden ayrışmadığı görülür.
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Kan Nedir - Kanın Yapısı, Özellikleri ve Görevleri
Hücre Nedir? Hücrenin Yapısı, Özellikleri ve Görevleri
Kromozom Nedir? Kromozomların Yapısı, Özellikleri ve Görevleri
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR