Tünel isim Fransızca tunnel 1 . Bir taraftan diğer yana geçebilmek için yer altında, çoğu zaman dağların içinde açılan yol: "...
Tünel
isim Fransızca tunnel
1 . Bir taraftan diğer yana geçebilmek için yer altında, çoğu zaman dağların içinde açılan yol:
2 . Çevresi kapalı yol.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
isim Fransızca tunnel
1 . Bir taraftan diğer yana geçebilmek için yer altında, çoğu zaman dağların içinde açılan yol:
"Şimdi tünelin ağzında değilim bundan böyle."- A. Ağaoğlu.
2 . Çevresi kapalı yol.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
- tünel geçmek
- tünelin sonunda ışık görünmek
Birleşik Sözler
- çıkış tüneli
- süre tüneli
Karpal Tünel Sendromu
İETT - İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri
Türlerine Bakılırsa Yapı ve Yapılar - Tünel
TüNEL a. (fr. ve ing. tunnet).
1. Bir ulaşım yoluna geçit vermek için düzenlenen yeraltı galerisi. (Bk. ansikl. böl. Bayınd.)
2. Bir yere ulaşmak için yeraltında açılan yol: Tünel kazarak kaçan mahkûmlar
3. Kentiçi ulaşımda kullanılan yeraltı yolu ve. bu yolda işleyen taşıma aracı. (Bilhassa İstanbul'da Tünel'le Karaköy arasındaki yeraltı yoluna ve bu yolda işleyen araca verilen isim.)
*Bahç. Kafes şeklinde sardırılmış bitkilerle örtülü beşik şeklinde çardak.
*Bayınd. Su altı tüneli, bir dere ya da deniz altından geçişi elde eden, prefabrikke sonlardan inşa edilmiş tünel; yerleştirme yerine yüzdürülerek getirilen kesonlar, evvelinde açılmış çukurlara, dayanaklar üstüne oturtulur. (Kesonlar arasına neopren contalarla sağlanan geçici sızdırmazlık, dökme beton, bantlı conta şeklinde malzemelerle takviye edilir. Toprak altı geçirimli olduğunda, seyir için ayrılmış gabari köprü inşasını güçleştirdiğinde bu çözüme başvurulur.)
*Çiçekç. Yoğunlaştırılmış bahçecilikte kullanılan, plastik maddeden yapılmış yarı-silindire yakın şekilde barınak. || Mayalanma tüneli, yastık mantarı üretiminde kullanılan kalıntının, kitle halinde mayalanmasının gerçekleştiği yer.
*Denizbil. Mercan kayalığı tüneli, bir mercan kayalığının dış cephesine açılan uzun dehliz.
*Denize. Pervane tüneli, pervanenin oluşturduğu su akımını yönlendirmek, ileri yol randımanını iyileştirmek amacıyla bir geminin kıçına yerleştirilen ve içinde pervane bulunan çelik boru. (Pervane tüneli, kıçtan verilen halatların pervaneye dolaşmasını önler ve geri yolda pervanenin tesirini azaltır.)
*Elektron. Tünel diyodu, çabalama ilkesi tünel etkisine dayanan yarı-iletken diyot. (1958'de japon fizikçi Esaki Leo'nun tasarladığı tünel diyodu, gigahertzlere varan frekanslara dek yükselteç ve salınım üreteci olarak kullanılmasına olanak veren karakteristikler gösterir. Öte taraftan elektronik devrelerde, yanıtı son aşama süratli ikilidevre olarak da kullanılır.)
*Fiz. Tünel vakası, hiçbir enerji engelinin bir kuvanton için aşılmaz olmadığını gösteren, tam anlamıyla kuvantal vaka. (Bunun sonucunda bir kuvantonun, sonlu erimli bir itici etkileşimler takımıyla, hiçbir süre tam olarak hapsedilemeyeceği anlaşılır.) [Bk. ansikl. böl.]
*Kâğ. san. Kurutma tüneli, ısı verimini çoğaltmak ve kâğıt fabrikasında çalışan personele rahatlık sağlamak için kâğıt makinesi kurutucusunu bulunmuş olduğu bölümden ayrıştıran metal mahfaza (Eşan. havbe )
*Ruhbil. Optik tünel, tünel şeklinde ve öznenin içinden baktırılarak derinliğine uzaklık algısını, bilhassa de optik dokunun bu idrak üstündeki etkilerini incelemekte kullanılan deney aygıtı.
*Soğut, san. Dondurma tüneli, gıda maddelerini dondurmak için içinde süratli bir soğuk hava akımı dolaştırılan, kapalı uzun bölme.
*Yerbil. Lav tüneli, bir lav akıntısının cüruflaşmış kabuğu altında yer edinen ve alttaki magmanın aşağı çığıra doğru akması sonucu oluşan uzun boşluk.
*ANSİKL. Bayınd. Bir tünelin gerçekleştirilmesinde, birbirini izleyen ve iyi bir şekilde birbirine bağlanması ihtiyaç duyulan işlemlere başvurulur: kazı, pasa nakliyesi, geçici tahkimat, kati kaplama tahkimatı, ince inşaat. Gerçekte, alın kazısının yapılacağı yer sınırlıdır ve tünel içindeki trafik diğeri işler için lüzumlu mekânı kısıtlar. Bir tünelin hangi yöntemle yapılacağının seçiminde ilk veri, arazinin niteliğidir. Tahkimatın yerleştirilmesi için ihtiyaç duyulan süre yerin dayanımına bağlıdır ve kazının özgür açıklığına bağlı olarak bu süre azalır ya da artar. Bir sürü tünel kazma yöntemi geliştirilmiştir. Ekonomik nedenlerle, kazının olabildiğince büyük kesitte yapılması istenmektedir. Arazi ve kesit büyüklüğü mecburi kılarsa, ilk olarak tonozlu üst bölüm desteklenir ve çekirdek kazılır (yarım kesit kazısı).
Zor arazide çalışıldığında, türlü yöntemlerle bölmelenmiş kesitlere nazaran kazı gerçekleştirilir ve bu yöntemlerin her birisi hususi adlarla anılır.
• İngiliz yöntemi. Kazı işlemi, kesitin tüm genişliği süresince art arda oluşturulan basamaklar halinde gerçekleştirilir. Kemerli tahkimat neredeyse tüm kesiti kaplayacak şekilde yerleştirilir, peşinden kaplama yapılır. Bundan böyle kullanılmayan bir başka yöntemde de, bir kuyuyla üst kata bağlanan bir ana galeri açılır ve tahkimat ya pimi bir sürü aşamada gerçekleştirilir.
• Alman yöntemi. üç galeri yöntemi ya da yan taban galerileri yöntemi ismi da verilen bu yöntemde, taşıma işlevi gören çekirdek tonoz tamamlanıncaya kadar yerinde bırakılır. Çoğu zaman kati kaplamanın bir kısmını (ayaklar) gerçekleştirmek için iki yanal galeriden yararlanılır ve bu kaplama üst kısma yardım işlevini görür.
* Avusturya yöntemi. Ilk olarak, tünelin ekseninde ve tabanında bir ilerleme galerisi açılır. Sonrasında, düşey bir kuyu yardımıyla kilide doğru çıkılır, öne ve arkaya doğru bir tepe galerisi kazılır. Peşinden üst bölüm kazılarak tonoz inşa edilir; ayakların da gerçekleştirilmesinden sonrasında çekirdek kazısına geçilir. Kuyu sayısının artırılmasıyla işler çabuklaştırılabilir. Avusturya yöntemi bundan böyle pek uygulanmamaktadır.
* Yeni avusturya yöntemi. Cıvatalar ve püskürtme beton yardımıyla oluşturulmuş esnek bir yardım yardımıyla kendi kendini taşıyan toprak bir tonoz ya da ano yapılır. Lüzumlu durumlarda, olabildiğince hızlı yerleştirilen ve arazi hareketleri ölçümlerine nazaran uyarlanan kalıplarla be- tonlama işlemi tamamlanır. Tahkimatın kesintisiz yapılması ve daha uzun cıvatalar kullanılması, çok güçlü arazi hareketlerini durdurur ya da yavaşlatır. Çok eski bir geçmişi olmayan bu yöntem, tahkimat türünün ve yerleştirme süresinin araziye uygun seçilmesiyle, bu arazide olabilecek gerilmeleri kontrol altına almayı sağlar. Arazinin niteliklerine nazaran, kazı işlemi tam kesitte, yarım kesitte ya da bir sürü kesit halinde gerçekleştirilir.
* Belçika yöntemi. Bu yöntem, tonozun olabildiğince hızlı yapılmasını amaçlamaktadır. Ilkin, tonozun kilit kısmına ufak kesitli bir ilerleme galerisi, sonrasında, üstteki yarım kesiti kazmak ve kaplamak için yan kısımlar açılır. Sağlam arazide çekirdeğin orta kısımı kazılır ve ayaklar kazılarak kaplanır. Zayıf arazide ayaklar tonoz altında askıya alınarak gerçekleştirilir, sonrasında çekirdek kazılır.
KARAYOLU TüNELLERİ. Bu tüneller, trafiğin önemine bağlı olarak aydınlatma, havalandırma, işaret ve kontrol donatımları ihtiva eder. Fransa (Modane) ile İtalya (Bardonecchia) içinde 1980'de hizmete sokulan Frâjus tüneli, 12,8 km uzunluğundadır ve iki havalandırma bacası ihtiva eder. 11,6 km uzunluğundaki Mont-Blanc tüneli, 1965'ten bu yana Chamonix ile Courmayeur içinde hizmettedir. Aragnouet-Bielsa tüneli 3 km uzunluğundadır ve 1976'dan bu yana Fransa ile ispanya'yı birbirine bağlamaktadır. 3,186 km uzunluğundaki Tende tüneliyse 1882'den bu yana Cuneo iliyle (İtalya) Roya vadisi içinde bağlantı kurmaktadır.
Dünyanın en uzun karayolu tüneli İsviçre'deki Sankt Gotthard tünelidir; 1980'de hizmete girmiştir ve 16,3 km uzunluğundadır. Gerçekte, 9 km'lık iki tüpü bulunan derhal yakınındaki Seelisberg tünelinin toplam uzunluğu daha fazladır. Bununla birlikte, Avusturya'da 1978'de hizmete giren, 13,973 km uzunluğundaki Arlberg tüneli ve Japonya'da Kan-etsu (10,88 km), Asan (8,6 km) ve Enasan (8,4 km) tünelleri de anılmalıdır.
DEMİRYOLU TüNELLERİ. Yapımı devam eden Seikan (53,85 km) ve 1980'de hizmete giren Dai Şimizu (22,23 km) tünelleriyle Japonya dünyanın en uzun demiryolu tünellerine haizdir. Bunlardan biride ilkin İsviçre'de 1906'da hizmete sokulan Simplon tüneli, 19,8 km uzunluğuyla en uzun demiryolu tüneliydi. Dünyanın en uzun denizaltı tüneli de gene Japonya'da, Kyuşu ve Hon- şu adalarını birbirine bağlayan, 18,7 km uzunluğundaki Şin Kanmon tünelidir. 1975'ten bu yana hizmette olan bu tünel, süratli demiryolu Şikansen üzerindedir. Bu ülkede, 10 km'den uzun 10 demiryolu tüneli daha vardır.
İtalya'da, Apenninler tüneli 18,5 km uzunluğundadır ve 1934'te Floransa ile Bologna içinde hizmete sokulmuştur. Alpler süresince başka tüneller de trafiğe açılmıştır: 1871'de 13,6 km uzunluğundaki Mont -Cenis (ya da Fröjus); 1882'de Sankt Gotthard (15 km); 1913'te Lötschberg (14,6 km).
Türkiye'de karayolu ve demiryolu ulaşımı için yapılmış bir sürü tünel mevcuttur. Yapımı sürmekte olan Ayaş tüneli bir yana bırakılacak olursa, başka tüneller yeryüzündeki örnekleriyle kıyaslandığında çok büyük boyutlara ulaşmamıştır. Fakat sulama amacıyla açılmakta olan ve yan yana iki tünelden oluşan Urfa tünelleri Türkiye'nin en uzun tünelleri olmalarının yanı sıra, dünyanın da bu nedenle inşa edilen tünelleri içinde birinci sırayı almaktadır.
Fırat nehri üstündeki Mustafa kemal atatürk barajı rezervuarından alınacak su, bu tüneller vasıtasıyla Harran ovasına ulaştırılacaktır. Böylece sağlanacak suyla 327 725 hektar arazinin düzgüsel akışla, 148 649 hektar arazinin pompalama yardımıyla olmak suretiyle toplam 476 374 hektar arazinin sulanması amaçlanmaktadır. Bu tünellere ilişkin teknik bilgiler
şunlardır:
adaları kazı çapı: ortalama 9,5 m (Japonya) arasındaki iç çap : 7,62 m Seikan denizaltı tüneli 136,011 kaplama kalınlığı: 0,40-0,95 m uzunluk: 26,4 km.
(toplam uzunluk: 2x26,4 = 52,8 km tünel debisi: 328 m3/sn bağ tünelleri: her 500 m'de bir havalandırma
tünelleri: her 1 500 m'de bir.
*Fiz. Tünel vakası. Enerjisi bir potansiyel "engelinin†yüksekliğinden daha yüksek olmadıkça klasik bir parçacığın bu engeli aşamayacağı olgusunun tersine, bir kuvantonun herhangi bir enerji barajını aşabilmek ya da daha kati olarak, klasik mealde enerji bakımından yasak uzay bölgelerinden geçebilmek için devamlı, sıtır olmayan bir olasılığı vardır. Bu özellik kuvantonların mahalli olmama niteliğine sıkı sıkıya bağlıdır. Bu şekilde Gamow 1928' de kimi çekirdeklerden a parçacıkları yayımını (a radyoaktivitesi) açıklamayı başarmıştın» parçacıkları (iki nötron ve iki protonun birleşimi) klasik parçacıklar olsalardı, çekirdeğin iç kohezyonunu elde eden çekirdek etkileşimleri bu nötronlarla protonların çekirdek dışına çıkışına tamamen engel olmaya kafi olacaklardı. Ama nötronlar ve protonlar, herhangi bir enerji barajını ve bilhassa çekirdek kuvvetlerini oluşturan engeli aşabilmeye yetkin kuvantonlardan başka bir şey değildir. Parçacıkların kinetik enerjisi, mühim seviyede çekirdeğin türüne bağlı olan nükleer engel yüksekliğine ne kadar yakınsa bu engelin aşılma olasılığı o denli büyüktür.
Tünel vakasının kuramsal önemi çok büyüktür: kimyasal bağ, ışılelektrik tesir, elektronların metaller içinde iletimi şeklinde vakalar, tünel vakası terimini rahat ve renkli bir anlatımla anlatmayı elde eden tam anlamıyla kuvantal olaylardır.
Kaynak: Büyük Larousse
1. Bir ulaşım yoluna geçit vermek için düzenlenen yeraltı galerisi. (Bk. ansikl. böl. Bayınd.)
2. Bir yere ulaşmak için yeraltında açılan yol: Tünel kazarak kaçan mahkûmlar
3. Kentiçi ulaşımda kullanılan yeraltı yolu ve. bu yolda işleyen taşıma aracı. (Bilhassa İstanbul'da Tünel'le Karaköy arasındaki yeraltı yoluna ve bu yolda işleyen araca verilen isim.)
*Bahç. Kafes şeklinde sardırılmış bitkilerle örtülü beşik şeklinde çardak.
*Bayınd. Su altı tüneli, bir dere ya da deniz altından geçişi elde eden, prefabrikke sonlardan inşa edilmiş tünel; yerleştirme yerine yüzdürülerek getirilen kesonlar, evvelinde açılmış çukurlara, dayanaklar üstüne oturtulur. (Kesonlar arasına neopren contalarla sağlanan geçici sızdırmazlık, dökme beton, bantlı conta şeklinde malzemelerle takviye edilir. Toprak altı geçirimli olduğunda, seyir için ayrılmış gabari köprü inşasını güçleştirdiğinde bu çözüme başvurulur.)
*Çiçekç. Yoğunlaştırılmış bahçecilikte kullanılan, plastik maddeden yapılmış yarı-silindire yakın şekilde barınak. || Mayalanma tüneli, yastık mantarı üretiminde kullanılan kalıntının, kitle halinde mayalanmasının gerçekleştiği yer.
*Denizbil. Mercan kayalığı tüneli, bir mercan kayalığının dış cephesine açılan uzun dehliz.
*Denize. Pervane tüneli, pervanenin oluşturduğu su akımını yönlendirmek, ileri yol randımanını iyileştirmek amacıyla bir geminin kıçına yerleştirilen ve içinde pervane bulunan çelik boru. (Pervane tüneli, kıçtan verilen halatların pervaneye dolaşmasını önler ve geri yolda pervanenin tesirini azaltır.)
*Elektron. Tünel diyodu, çabalama ilkesi tünel etkisine dayanan yarı-iletken diyot. (1958'de japon fizikçi Esaki Leo'nun tasarladığı tünel diyodu, gigahertzlere varan frekanslara dek yükselteç ve salınım üreteci olarak kullanılmasına olanak veren karakteristikler gösterir. Öte taraftan elektronik devrelerde, yanıtı son aşama süratli ikilidevre olarak da kullanılır.)
*Fiz. Tünel vakası, hiçbir enerji engelinin bir kuvanton için aşılmaz olmadığını gösteren, tam anlamıyla kuvantal vaka. (Bunun sonucunda bir kuvantonun, sonlu erimli bir itici etkileşimler takımıyla, hiçbir süre tam olarak hapsedilemeyeceği anlaşılır.) [Bk. ansikl. böl.]
*Kâğ. san. Kurutma tüneli, ısı verimini çoğaltmak ve kâğıt fabrikasında çalışan personele rahatlık sağlamak için kâğıt makinesi kurutucusunu bulunmuş olduğu bölümden ayrıştıran metal mahfaza (Eşan. havbe )
*Ruhbil. Optik tünel, tünel şeklinde ve öznenin içinden baktırılarak derinliğine uzaklık algısını, bilhassa de optik dokunun bu idrak üstündeki etkilerini incelemekte kullanılan deney aygıtı.
*Soğut, san. Dondurma tüneli, gıda maddelerini dondurmak için içinde süratli bir soğuk hava akımı dolaştırılan, kapalı uzun bölme.
*Yerbil. Lav tüneli, bir lav akıntısının cüruflaşmış kabuğu altında yer edinen ve alttaki magmanın aşağı çığıra doğru akması sonucu oluşan uzun boşluk.
*ANSİKL. Bayınd. Bir tünelin gerçekleştirilmesinde, birbirini izleyen ve iyi bir şekilde birbirine bağlanması ihtiyaç duyulan işlemlere başvurulur: kazı, pasa nakliyesi, geçici tahkimat, kati kaplama tahkimatı, ince inşaat. Gerçekte, alın kazısının yapılacağı yer sınırlıdır ve tünel içindeki trafik diğeri işler için lüzumlu mekânı kısıtlar. Bir tünelin hangi yöntemle yapılacağının seçiminde ilk veri, arazinin niteliğidir. Tahkimatın yerleştirilmesi için ihtiyaç duyulan süre yerin dayanımına bağlıdır ve kazının özgür açıklığına bağlı olarak bu süre azalır ya da artar. Bir sürü tünel kazma yöntemi geliştirilmiştir. Ekonomik nedenlerle, kazının olabildiğince büyük kesitte yapılması istenmektedir. Arazi ve kesit büyüklüğü mecburi kılarsa, ilk olarak tonozlu üst bölüm desteklenir ve çekirdek kazılır (yarım kesit kazısı).
Zor arazide çalışıldığında, türlü yöntemlerle bölmelenmiş kesitlere nazaran kazı gerçekleştirilir ve bu yöntemlerin her birisi hususi adlarla anılır.
• İngiliz yöntemi. Kazı işlemi, kesitin tüm genişliği süresince art arda oluşturulan basamaklar halinde gerçekleştirilir. Kemerli tahkimat neredeyse tüm kesiti kaplayacak şekilde yerleştirilir, peşinden kaplama yapılır. Bundan böyle kullanılmayan bir başka yöntemde de, bir kuyuyla üst kata bağlanan bir ana galeri açılır ve tahkimat ya pimi bir sürü aşamada gerçekleştirilir.
• Alman yöntemi. üç galeri yöntemi ya da yan taban galerileri yöntemi ismi da verilen bu yöntemde, taşıma işlevi gören çekirdek tonoz tamamlanıncaya kadar yerinde bırakılır. Çoğu zaman kati kaplamanın bir kısmını (ayaklar) gerçekleştirmek için iki yanal galeriden yararlanılır ve bu kaplama üst kısma yardım işlevini görür.
* Avusturya yöntemi. Ilk olarak, tünelin ekseninde ve tabanında bir ilerleme galerisi açılır. Sonrasında, düşey bir kuyu yardımıyla kilide doğru çıkılır, öne ve arkaya doğru bir tepe galerisi kazılır. Peşinden üst bölüm kazılarak tonoz inşa edilir; ayakların da gerçekleştirilmesinden sonrasında çekirdek kazısına geçilir. Kuyu sayısının artırılmasıyla işler çabuklaştırılabilir. Avusturya yöntemi bundan böyle pek uygulanmamaktadır.
* Yeni avusturya yöntemi. Cıvatalar ve püskürtme beton yardımıyla oluşturulmuş esnek bir yardım yardımıyla kendi kendini taşıyan toprak bir tonoz ya da ano yapılır. Lüzumlu durumlarda, olabildiğince hızlı yerleştirilen ve arazi hareketleri ölçümlerine nazaran uyarlanan kalıplarla be- tonlama işlemi tamamlanır. Tahkimatın kesintisiz yapılması ve daha uzun cıvatalar kullanılması, çok güçlü arazi hareketlerini durdurur ya da yavaşlatır. Çok eski bir geçmişi olmayan bu yöntem, tahkimat türünün ve yerleştirme süresinin araziye uygun seçilmesiyle, bu arazide olabilecek gerilmeleri kontrol altına almayı sağlar. Arazinin niteliklerine nazaran, kazı işlemi tam kesitte, yarım kesitte ya da bir sürü kesit halinde gerçekleştirilir.
* Belçika yöntemi. Bu yöntem, tonozun olabildiğince hızlı yapılmasını amaçlamaktadır. Ilkin, tonozun kilit kısmına ufak kesitli bir ilerleme galerisi, sonrasında, üstteki yarım kesiti kazmak ve kaplamak için yan kısımlar açılır. Sağlam arazide çekirdeğin orta kısımı kazılır ve ayaklar kazılarak kaplanır. Zayıf arazide ayaklar tonoz altında askıya alınarak gerçekleştirilir, sonrasında çekirdek kazılır.
KARAYOLU TüNELLERİ. Bu tüneller, trafiğin önemine bağlı olarak aydınlatma, havalandırma, işaret ve kontrol donatımları ihtiva eder. Fransa (Modane) ile İtalya (Bardonecchia) içinde 1980'de hizmete sokulan Frâjus tüneli, 12,8 km uzunluğundadır ve iki havalandırma bacası ihtiva eder. 11,6 km uzunluğundaki Mont-Blanc tüneli, 1965'ten bu yana Chamonix ile Courmayeur içinde hizmettedir. Aragnouet-Bielsa tüneli 3 km uzunluğundadır ve 1976'dan bu yana Fransa ile ispanya'yı birbirine bağlamaktadır. 3,186 km uzunluğundaki Tende tüneliyse 1882'den bu yana Cuneo iliyle (İtalya) Roya vadisi içinde bağlantı kurmaktadır.
Dünyanın en uzun karayolu tüneli İsviçre'deki Sankt Gotthard tünelidir; 1980'de hizmete girmiştir ve 16,3 km uzunluğundadır. Gerçekte, 9 km'lık iki tüpü bulunan derhal yakınındaki Seelisberg tünelinin toplam uzunluğu daha fazladır. Bununla birlikte, Avusturya'da 1978'de hizmete giren, 13,973 km uzunluğundaki Arlberg tüneli ve Japonya'da Kan-etsu (10,88 km), Asan (8,6 km) ve Enasan (8,4 km) tünelleri de anılmalıdır.
DEMİRYOLU TüNELLERİ. Yapımı devam eden Seikan (53,85 km) ve 1980'de hizmete giren Dai Şimizu (22,23 km) tünelleriyle Japonya dünyanın en uzun demiryolu tünellerine haizdir. Bunlardan biride ilkin İsviçre'de 1906'da hizmete sokulan Simplon tüneli, 19,8 km uzunluğuyla en uzun demiryolu tüneliydi. Dünyanın en uzun denizaltı tüneli de gene Japonya'da, Kyuşu ve Hon- şu adalarını birbirine bağlayan, 18,7 km uzunluğundaki Şin Kanmon tünelidir. 1975'ten bu yana hizmette olan bu tünel, süratli demiryolu Şikansen üzerindedir. Bu ülkede, 10 km'den uzun 10 demiryolu tüneli daha vardır.
İtalya'da, Apenninler tüneli 18,5 km uzunluğundadır ve 1934'te Floransa ile Bologna içinde hizmete sokulmuştur. Alpler süresince başka tüneller de trafiğe açılmıştır: 1871'de 13,6 km uzunluğundaki Mont -Cenis (ya da Fröjus); 1882'de Sankt Gotthard (15 km); 1913'te Lötschberg (14,6 km).
Türkiye'de karayolu ve demiryolu ulaşımı için yapılmış bir sürü tünel mevcuttur. Yapımı sürmekte olan Ayaş tüneli bir yana bırakılacak olursa, başka tüneller yeryüzündeki örnekleriyle kıyaslandığında çok büyük boyutlara ulaşmamıştır. Fakat sulama amacıyla açılmakta olan ve yan yana iki tünelden oluşan Urfa tünelleri Türkiye'nin en uzun tünelleri olmalarının yanı sıra, dünyanın da bu nedenle inşa edilen tünelleri içinde birinci sırayı almaktadır.
Fırat nehri üstündeki Mustafa kemal atatürk barajı rezervuarından alınacak su, bu tüneller vasıtasıyla Harran ovasına ulaştırılacaktır. Böylece sağlanacak suyla 327 725 hektar arazinin düzgüsel akışla, 148 649 hektar arazinin pompalama yardımıyla olmak suretiyle toplam 476 374 hektar arazinin sulanması amaçlanmaktadır. Bu tünellere ilişkin teknik bilgiler
şunlardır:
adaları kazı çapı: ortalama 9,5 m (Japonya) arasındaki iç çap : 7,62 m Seikan denizaltı tüneli 136,011 kaplama kalınlığı: 0,40-0,95 m uzunluk: 26,4 km.
(toplam uzunluk: 2x26,4 = 52,8 km tünel debisi: 328 m3/sn bağ tünelleri: her 500 m'de bir havalandırma
tünelleri: her 1 500 m'de bir.
*Fiz. Tünel vakası. Enerjisi bir potansiyel "engelinin†yüksekliğinden daha yüksek olmadıkça klasik bir parçacığın bu engeli aşamayacağı olgusunun tersine, bir kuvantonun herhangi bir enerji barajını aşabilmek ya da daha kati olarak, klasik mealde enerji bakımından yasak uzay bölgelerinden geçebilmek için devamlı, sıtır olmayan bir olasılığı vardır. Bu özellik kuvantonların mahalli olmama niteliğine sıkı sıkıya bağlıdır. Bu şekilde Gamow 1928' de kimi çekirdeklerden a parçacıkları yayımını (a radyoaktivitesi) açıklamayı başarmıştın» parçacıkları (iki nötron ve iki protonun birleşimi) klasik parçacıklar olsalardı, çekirdeğin iç kohezyonunu elde eden çekirdek etkileşimleri bu nötronlarla protonların çekirdek dışına çıkışına tamamen engel olmaya kafi olacaklardı. Ama nötronlar ve protonlar, herhangi bir enerji barajını ve bilhassa çekirdek kuvvetlerini oluşturan engeli aşabilmeye yetkin kuvantonlardan başka bir şey değildir. Parçacıkların kinetik enerjisi, mühim seviyede çekirdeğin türüne bağlı olan nükleer engel yüksekliğine ne kadar yakınsa bu engelin aşılma olasılığı o denli büyüktür.
Tünel vakasının kuramsal önemi çok büyüktür: kimyasal bağ, ışılelektrik tesir, elektronların metaller içinde iletimi şeklinde vakalar, tünel vakası terimini rahat ve renkli bir anlatımla anlatmayı elde eden tam anlamıyla kuvantal olaylardır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR