Türkiye’de ki tazyik şartları ile tazyik alanları ve rüzgarlar ile ilgili genel bilgilerin verildiği yazımız. İklim öğelerinin en önemliler...
Türkiye’de ki tazyik şartları ile tazyik alanları ve rüzgarlar ile ilgili genel bilgilerin verildiği yazımız.
İklim öğelerinin en önemlilerinden birisi olan rüzgarlar tazyik değişiklikleriyle ilgilidir. Türkiye’nin de tazyik şartlarını incelemek istersek, içinde bulunmuş olduğu geniş bölgenin mevsimlik tazyik durumunu gözden geçirmeliyiz.
Yazın güneş Ekvator’dan kuzeye doğru çıkmış, doğrusu Şimal Yarımküresi güneşe dönmüş bulunmuş olduğu için, yeryüzündeki hava tazyik kuşakları da kuzeye doğru yer değiştirir. Atlas Okyanusu üstünde kışın 30. şimal paraleli çevresinde bulunan «yüksek tazyik alanı» (antikiklon), yazın 40. paralele doğru genişlemiş, Akdeniz’e doğru yayılmıştır. Bu antikiklonun merkezi üç aşağı beş yukarı Azor Adaları dolaylarına rastlamış olduğu için buna «Azor antikiklonu» denir. Bu sırada karaların iç kesimleri çok ısınmış olduğundan buralarda hava hafifler, «alçak tazyik alanı» (kiklon) meydana gelir. Böylelikle, yazları Akdeniz Bölgesi’nde «etesiyen rüzgârı» ismi verilen bir rüzgar yaratı. Etesiyen rüzgârı bu bölümde kuzeyden güneye, doğrusu daha serin yerlerden daha sıcak bölgelere doğru estiği için gitgide ısınır. Bu rüzgârlar kıyı dağlarını aşıp iç kesimlere girince, su buharının büyük bir kısmını yitirmiş, kuraklaşmış bir hale geldikleri için, aslına bakarsan dağlık olmıyan yaylalara yağmur bırakmadan geçip giderler. Yalnız, zaman zaman, bir yerin üstünde şiddetle ısınarak fırtınaya çevirilmiş olduğu benzer biçimde, yükselen hava orada süreksiz yağmur sağnaklarına da meydan verebilir. Akdeniz kıyılarında da gene bu türlü süreksiz sağnaklar olur.
Kışın bu vaziyet tamamiyle değişiyor. Azor antikiklonu bu mevsimde güneye doğru geri çekilmiş olduğu için Akdeniz Bölgesi’ni bırakır, bu denizle soğumuş karalar içinde alçak basınçlı ılık bir alan meydana getirir. Bu alan rüzgârları çektiğinden, kışın Akdeniz kıyılarına çok yağmur yağar. Oysa bu sırada fazla soğumuş olan Asya kıtasının tüm şimal ve orta kesimleri büyük bir yüksek tazyik alanı ile kaplanmıştır.
Buradaki soğumuş, ağırlaşmış hava çevresine kuru, soğuk rüzgârlar gönderir. «Sibirya antikiklonu» ismi verilen bu yüksek tazyik alanı bazan Şark Anadolu’ dan İç Anadolu’ya, Balkanlar’a, Orta Avrupa’ ya doğru yayılır, kapladığı yerlerde gök açık, rüzgâr hafifçe, fakat hava pek soğuk olur. Şark Anadolu bu antikiklonun sıkı tesiri altındadır. Bundan dolayı bu bölümde kışlar pek şiddetli yeçer. Bu sıralarda kıyı bölgeleri daha çok Akdeniz kiklonunun tesiri altında olduğundan buralarda hava çok kez yağmurlu, İç kısımlardan daha ılık olur,
YORUMLAR