Çukurova Çukurova, çöküntü alanlarında Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin getirdiği alüvyonların yığılması ile oluşmuş Türkiye'nin en...
Çukurova
Çukurova, çöküntü alanlarında Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin getirdiği alüvyonların yığılması ile oluşmuş Türkiye'nin en büyük delta ovasıdır. Adana ovası da denir. Çukurova'da Ceyhan Ovası, Yüreğir Ovası, Misis Ovası ve Yumurtalık Ovası bulunmaktadır.
Bölgenin batısında bulunan Taşeli platosunun yüzeyi kireç taşlarından (kalker) oluşmuştur. Bu sebeple burada kireç taşlarının çözünmesi sonucu oluşmuş karstik şekiller bulunur. Başlıcaları; Cennet-Cehennem obrukları, Dilek kuyu mağarası, Yedi uyuyanlar mağarası.
Bölgenin en gelişmiş illerinden biri olan ve bir tarım, sanayi, ticaret ve eğitim kenti olan Adana, aynı zamanda Türkiye'nin 5.ci büyük kentidir.
Bölgenin en önemli ticaret, sanayi ve bir liman kenti olan Mersin aynı zamanda ortadoğunun en önemli limanına ev sahipliği yapar . Mersin'de yer alan Mersin Serbest Ticaret Bölgesi, Mersin Limanı, Türkiyenin en önemli limanı ve serbest bölgesi ünvanını korumaktadır.
Tarihçe
Adana ve Çukurova bölgesi eski devirlerden beri bir yerleşim merkezi olmuştur. Tarihi belgelerde Kilikya olarak geçen Çukurova'dan, Boğazköy'den çıkarılan Hitit yazılı levhalarında, Uru Adania (Adana ülkesi) diye sözedilmektedir.
Gezgin coğrafyacı Strabon, antik çağlarda Kilikya olarak bilinen bölgeden, "Coracesion'dan (Alanya), Kilikya-Suriye kapısına kadar uzanan Küçük Asya'nın güneydoğu kıyıları" diye sözeder. Herodot, bölgenin Hypachoea diye adlandırıldığını, Fenikeli Age-nor'un oğullarından Cilix'in buraya gelip yerleştiğini ve onun adından dolayı bölgenin Kilikya adını aldığını nakleder. Fakat Kilikya adı ilk kez, Asur yazıtlarında Chilakka olarak görülmüştür. Bu nedenle bugün Kilikya adının Asur larında özellikle Dağlık Kilikya için kullanılan Chilakka kelimesinden landığı kabul edilmektedir. Aynı Asur larında Ovalık Kilikya ise Que olarak adlandırılmaktadır.
Anadolu ile Suriye ve Mezopotamya arasında ulaşımı sağlayan Gülek ve Sertavul (Kilikya kapıları) ile Belen (Suriye kapısı) gibi önemli geçitler nedeniyle stratejik önem taşıyan bölgenin doğu ve batı kesimleri yeryüzü şekilleri bakımından farklı özellikler gösterir. Bu nedenledir ki Hellenler, batı kesimini Cilicia Tracheia (Dağlık Kilikya), doğu kesimini Cilicia Pedias (Ovalık Kilikya) olarak anmışlardır. Romalılar ise Dağlık Kilikya'ya Cilicia Aspera, Ovalık Kilikya'ya Cilicia Campestris adını vermişlerdir. Dağlık Kilikya kabaca, Alanya ile Mersin arasında kalan, Ovalık Kilikya ise Mersin'den İskenderun Körfezi'ne kadar uzanan kesimlerdir. İki Kilikya'yı ise Lamas (Limonlu) çayının birbirinden ayırdığı kabul edilir. Günümüzde Dağlık Kilikya Taşeli yarımadası, Ovalık Kilikya ise Çukurova olarak adlandırılır.
Nüfus ve Sosyal Yaşam
Nüfus sayımına göre, bölgede 7 milyon insan bulunmaktadır. Nüfus yoğunluğu km²'ye 66 kişidir.
Zengin bir tarım alanı olan Çukurova varlığını;
Çukurova bölgesinde, Milli mücadelede pekçok milli kahraman ortaya çıkmıştır: Cemal Efe, Adil Efe, Kasım Hoca, Şehid Molla Kerim, Kara Fatma (Adile Onbaşı), Şehid Abdurrahman Efe, Ali Osman, Kara İsa, Molla Nasuh, Şehit Hacınlı Saim Bey ile Tufan Bey, Ali Öztürk, Mehmet Sincer, Fuat Mart, Oktay Ağca, Tahir Çiloğulları...
Coğrafi Konumu
çukurova akdeniz bölgesindedir. Bölgenin kuzeybatı, kuzey ve kuzeydoğu bölümleri Orta Toros adı verilen dağ sistemi ile çevrelenmiştir.
Toros Dağları, ovanın kuzey, kuzey-batı, kuzey-doğu ve doğu kısımlarda duvar gibi yükselir. İç Anadolu'dan gelen soğuk rüzgârları önler. Adana Ovası, ortasında bulunan Misis Tepeleri ile ikiye ayrılır. Çukurova 16 bölgeden oluşur. Yüregir, Misis, Ceyhan ve Yumurtalık, Adana il sınırları içindedir. Düziçi ovası, yer fıstığı üretiminde Türkiye'nin en önde gelen bölgesidir. Ancak çukurovanın en verimli kesimi Mersin ili sınırların içerisindeki Tarsus ovasıdır.
Yeryüzü Şekilleri
Çukurova Bölgesi'nin jeolojik yapısı iki ana grupta incelenebilir:
Akarsu ve Göller
Yapay göller: Kozan Barajı, Seyhan Barajı, Mehmetli Barajı, Çatalan Barajı.
Doğal göller: Akyatan, Akyayan, Tuz gölü ve Aladağlar üzerinde bulunan Yedi göller, Karaisalı yakınlarındaki Karstik Dipsiz göl.
Bölgenin en önemli akarsuları: Seyhan, Ceyhan, Göksu nehirleri.
Ceyhan Nehri, Aksu ve Hurman çaylarının birleşmesi ile meydana gelir. Kadirli'de Adana ovasına girer, Hürmüz Boğazı'nda İskenderun körfezine dökülür. üzerinde Aslantaş Barajı mevcuttur. Uzunluğu 509 km.dir. Deliburun'da Akdeniz'e dökülmeden önce Akyayan, Akyatan ve Kakarat göllerini meydana getirir.
Seyhan Nehri, Kayseri'den doğan Göksu ve Samantı çaylarının birleşmesi ile meydana gelir. Mersin Körfezi'ne dökülür. 560 km. uzunluktadır.
İklim, coğrafi yapıya uygun olarak dağlık ve ovalık kesimde değişiklik gösterir. Ovalık alanın iklim yapısı akdeniz iklimidir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. En soğuk ay Ocak, en sıcak ay ise Ağustostur. Ocak ayı sıcaklık ortalaması 9 °C, ağustos ayı ortalaması 28 °C'dir. Dağlık alanlarda ise kara iklimi hâkimdir ve kışın yağışlar kar şeklindedir. Yıllık yağış miktarı ortalama 647 mm'dir, ortalama yağışlı gün 76'dır.En yüksek sıcaklık ortalaması ise Mersin ve cevresinde görülür. Ocak ayı ortalaması 12°C iken en sıcak ay olan temmuzda ortalama sıcaklık 28°c dir. Mersin ve çevresinin yıllık yağış ortamalası ise Adana ve çevresinden daha fazladır yıllık yağış miktarı 1096 mm. dir, ortalama yağışlı gün sayısı ise 85 gündür.
Bitki Örtüsü
Denize dönük yamaçların etekleri bol yağış alır. Batıda Antalya çevresi, ortada Mersin çevresi doğuda Hatay, Dörtyol, Osmaniye, Kadirli ve Bahçe çevresi 1000 / 1500 mm. civarında yağış alır. Adana çevresi ise 600-700 mm. yağış almaktadır.
Çukurova bölgesinde yumrulu bitkilerden kardelen (Galanthus plicus), yabani siklamen (Cyclamen mirabille hidebr), ada soğanı, nergis (narissus), sümbül (ylacinthus) ve benzeri bitkilere bahar aylarında sıkça rastlanir.
Tarım ve Hayvancılık
Bölge, soya fasulyesi, yer fıstığı ve mısır üretiminde de Türkiye'de ilk sıradadır. Ayrıca pamuk yetiştirerek ülkedeki tekstil sanayiine katkıda bulunur. Ayrıca Türkiye turp ihtiyacının yüzde yetmişi bu bölgeden yetiştirilir.
Yeraltı Zenginlikleri
Çukurova, çöküntü alanlarında Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin getirdiği alüvyonların yığılması ile oluşmuş Türkiye'nin en büyük delta ovasıdır. Adana ovası da denir. Çukurova'da Ceyhan Ovası, Yüreğir Ovası, Misis Ovası ve Yumurtalık Ovası bulunmaktadır.
Bölgenin batısında bulunan Taşeli platosunun yüzeyi kireç taşlarından (kalker) oluşmuştur. Bu sebeple burada kireç taşlarının çözünmesi sonucu oluşmuş karstik şekiller bulunur. Başlıcaları; Cennet-Cehennem obrukları, Dilek kuyu mağarası, Yedi uyuyanlar mağarası.
Bölgenin en gelişmiş illerinden biri olan ve bir tarım, sanayi, ticaret ve eğitim kenti olan Adana, aynı zamanda Türkiye'nin 5.ci büyük kentidir.
Bölgenin en önemli ticaret, sanayi ve bir liman kenti olan Mersin aynı zamanda ortadoğunun en önemli limanına ev sahipliği yapar . Mersin'de yer alan Mersin Serbest Ticaret Bölgesi, Mersin Limanı, Türkiyenin en önemli limanı ve serbest bölgesi ünvanını korumaktadır.
Tarihçe
Adana ve Çukurova bölgesi eski devirlerden beri bir yerleşim merkezi olmuştur. Tarihi belgelerde Kilikya olarak geçen Çukurova'dan, Boğazköy'den çıkarılan Hitit yazılı levhalarında, Uru Adania (Adana ülkesi) diye sözedilmektedir.
Gezgin coğrafyacı Strabon, antik çağlarda Kilikya olarak bilinen bölgeden, "Coracesion'dan (Alanya), Kilikya-Suriye kapısına kadar uzanan Küçük Asya'nın güneydoğu kıyıları" diye sözeder. Herodot, bölgenin Hypachoea diye adlandırıldığını, Fenikeli Age-nor'un oğullarından Cilix'in buraya gelip yerleştiğini ve onun adından dolayı bölgenin Kilikya adını aldığını nakleder. Fakat Kilikya adı ilk kez, Asur yazıtlarında Chilakka olarak görülmüştür. Bu nedenle bugün Kilikya adının Asur larında özellikle Dağlık Kilikya için kullanılan Chilakka kelimesinden landığı kabul edilmektedir. Aynı Asur larında Ovalık Kilikya ise Que olarak adlandırılmaktadır.
Anadolu ile Suriye ve Mezopotamya arasında ulaşımı sağlayan Gülek ve Sertavul (Kilikya kapıları) ile Belen (Suriye kapısı) gibi önemli geçitler nedeniyle stratejik önem taşıyan bölgenin doğu ve batı kesimleri yeryüzü şekilleri bakımından farklı özellikler gösterir. Bu nedenledir ki Hellenler, batı kesimini Cilicia Tracheia (Dağlık Kilikya), doğu kesimini Cilicia Pedias (Ovalık Kilikya) olarak anmışlardır. Romalılar ise Dağlık Kilikya'ya Cilicia Aspera, Ovalık Kilikya'ya Cilicia Campestris adını vermişlerdir. Dağlık Kilikya kabaca, Alanya ile Mersin arasında kalan, Ovalık Kilikya ise Mersin'den İskenderun Körfezi'ne kadar uzanan kesimlerdir. İki Kilikya'yı ise Lamas (Limonlu) çayının birbirinden ayırdığı kabul edilir. Günümüzde Dağlık Kilikya Taşeli yarımadası, Ovalık Kilikya ise Çukurova olarak adlandırılır.
Nüfus ve Sosyal Yaşam
Nüfus sayımına göre, bölgede 7 milyon insan bulunmaktadır. Nüfus yoğunluğu km²'ye 66 kişidir.
Zengin bir tarım alanı olan Çukurova varlığını;
- Tarım ürünleri işleyen sanayi kuruluşlarının fazlalığına,
- Yollarla Doğu, Güneydoğu ve İç Anadolu'ya bağlanmasına borçludur.
Çukurova bölgesinde, Milli mücadelede pekçok milli kahraman ortaya çıkmıştır: Cemal Efe, Adil Efe, Kasım Hoca, Şehid Molla Kerim, Kara Fatma (Adile Onbaşı), Şehid Abdurrahman Efe, Ali Osman, Kara İsa, Molla Nasuh, Şehit Hacınlı Saim Bey ile Tufan Bey, Ali Öztürk, Mehmet Sincer, Fuat Mart, Oktay Ağca, Tahir Çiloğulları...
Coğrafi Konumu
çukurova akdeniz bölgesindedir. Bölgenin kuzeybatı, kuzey ve kuzeydoğu bölümleri Orta Toros adı verilen dağ sistemi ile çevrelenmiştir.
Toros Dağları, ovanın kuzey, kuzey-batı, kuzey-doğu ve doğu kısımlarda duvar gibi yükselir. İç Anadolu'dan gelen soğuk rüzgârları önler. Adana Ovası, ortasında bulunan Misis Tepeleri ile ikiye ayrılır. Çukurova 16 bölgeden oluşur. Yüregir, Misis, Ceyhan ve Yumurtalık, Adana il sınırları içindedir. Düziçi ovası, yer fıstığı üretiminde Türkiye'nin en önde gelen bölgesidir. Ancak çukurovanın en verimli kesimi Mersin ili sınırların içerisindeki Tarsus ovasıdır.
Yeryüzü Şekilleri
Çukurova Bölgesi'nin jeolojik yapısı iki ana grupta incelenebilir:
- Yüksek araziler: Yaşlı kireçtaşları, konglomera, marn ve benzer materyallerden oluşmaktadır.
- Ovalık Kesim: Alüvyonal materyallerden oluşmaktadır. Çukurova Bölgesinde kireçtaşı oluşumları ile dördüncü zaman alüvyonları yayılım gösterir ve ildeki ovaları oluşturur. Ayrıca çukurova bölgesinde Adana ve Mersin gibi önemli iller bulunur.
Akarsu ve Göller
Yapay göller: Kozan Barajı, Seyhan Barajı, Mehmetli Barajı, Çatalan Barajı.
Doğal göller: Akyatan, Akyayan, Tuz gölü ve Aladağlar üzerinde bulunan Yedi göller, Karaisalı yakınlarındaki Karstik Dipsiz göl.
Bölgenin en önemli akarsuları: Seyhan, Ceyhan, Göksu nehirleri.
Ceyhan Nehri, Aksu ve Hurman çaylarının birleşmesi ile meydana gelir. Kadirli'de Adana ovasına girer, Hürmüz Boğazı'nda İskenderun körfezine dökülür. üzerinde Aslantaş Barajı mevcuttur. Uzunluğu 509 km.dir. Deliburun'da Akdeniz'e dökülmeden önce Akyayan, Akyatan ve Kakarat göllerini meydana getirir.
Seyhan Nehri, Kayseri'den doğan Göksu ve Samantı çaylarının birleşmesi ile meydana gelir. Mersin Körfezi'ne dökülür. 560 km. uzunluktadır.
İklim, coğrafi yapıya uygun olarak dağlık ve ovalık kesimde değişiklik gösterir. Ovalık alanın iklim yapısı akdeniz iklimidir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. En soğuk ay Ocak, en sıcak ay ise Ağustostur. Ocak ayı sıcaklık ortalaması 9 °C, ağustos ayı ortalaması 28 °C'dir. Dağlık alanlarda ise kara iklimi hâkimdir ve kışın yağışlar kar şeklindedir. Yıllık yağış miktarı ortalama 647 mm'dir, ortalama yağışlı gün 76'dır.En yüksek sıcaklık ortalaması ise Mersin ve cevresinde görülür. Ocak ayı ortalaması 12°C iken en sıcak ay olan temmuzda ortalama sıcaklık 28°c dir. Mersin ve çevresinin yıllık yağış ortamalası ise Adana ve çevresinden daha fazladır yıllık yağış miktarı 1096 mm. dir, ortalama yağışlı gün sayısı ise 85 gündür.
Bitki Örtüsü
Denize dönük yamaçların etekleri bol yağış alır. Batıda Antalya çevresi, ortada Mersin çevresi doğuda Hatay, Dörtyol, Osmaniye, Kadirli ve Bahçe çevresi 1000 / 1500 mm. civarında yağış alır. Adana çevresi ise 600-700 mm. yağış almaktadır.
Çukurova bölgesinde yumrulu bitkilerden kardelen (Galanthus plicus), yabani siklamen (Cyclamen mirabille hidebr), ada soğanı, nergis (narissus), sümbül (ylacinthus) ve benzeri bitkilere bahar aylarında sıkça rastlanir.
Tarım ve Hayvancılık
Bölge, soya fasulyesi, yer fıstığı ve mısır üretiminde de Türkiye'de ilk sıradadır. Ayrıca pamuk yetiştirerek ülkedeki tekstil sanayiine katkıda bulunur. Ayrıca Türkiye turp ihtiyacının yüzde yetmişi bu bölgeden yetiştirilir.
Yeraltı Zenginlikleri
- Kurşun-Çinko: En önemlisi olan Kozan-Horzum yatağı büyük ölçüde tüketilmiştir. Diğer yataklar ise önemli bir ekonomik rezerv oluşturmamaktadır.
- Krom: Aladağlar çevresinde çıkarılır.
- Barit: Mersin ve Adana çevresinde çıkarılır.
- Boksit (alüminyum)
- Demir: Adana (Feke ve Saimbeyli) çevresinde çıkarılır.
- Asbest: Doğu Akdeniz'de Hatay çevresinde çıkarılır.
- Kireçtaşı: Rezerv olarak oldukça zengindir. Dört kireç fabrikası bulunmaktadır.
- Ponza: En zengin lardan biridir. ülke rezervinin % 14'ünü oluşturmaktadır.
Türkiye'nin Ovaları
Türkiye'nin ovaları hangileridir?
Amik, Silifke ve Çukurova ovaları hangi bölgededir?
Çukurova
Temel Britannica
Çukurova, günümüzde Türkiye'nin en verimli tarım alanı olarak tanınır. Akdeniz Bölgesi'nin Adana yöresinde yer alan ÇukurÂova'nın uzmanlar arasında tartışma konusu olan sınırları genel olarak doğuda Amanos Dağları, kuzeyde Aladağlar, kuzeybatıda da Bolkar Dağları'nın etekleri ile belirlenir. Çukurova'nın batıda Tarsus (Berdan) Çayı çevÂresinde yayılan kesimine Tarsus Ovası, doğuÂda Misis tepelerinden Osmaniye, Kadirli ve Kozan'a kadar uzanan kuzey bölümüne YuÂkarı Ova ya da Ceyhan Ovası, güneydeki keÂsimine de Aşağı Ova dendiği gibi Yüreğir Ovası ya da Adana Ovası da denir. Yöre halkı, doğuda Osmaniye'den batıda Mersin'e, kuzeyde Kozan'dan güneyde Akdeniz kıyısıÂna kadar uzanan bu verimli toprakları ÇuÂkurova adıyla anar. Çukurova 5.000 ktrr'den fazla bir alanı kaplar.
Tarsus Çayı ile Seyhan ve Ceyhan ırmaklarıÂnın uzun yüzyıllar boyunca getirdiği alüvyonÂların birikmesiyle oluşan Çukurova Türkiye' nin en büyük delta ovasıdır. Karmaşık bir yapısı olan Çukurova'nın kuzey kesimi, günüÂmüzden yaklaşık 2,5 milyon yıl önce deltalaşmaya başlamıştır.
Bazı yerlerde kalınlığı 100 metreye ulaşan bir katman oluşturan alüvyonları buraya taşıÂyan Seyhan ve Ceyhan ırmakları, kimi eski lara göre günümüzden 2.500 yıl kadar önce aynı yatakta birleşerek Akdeniz'e ulaşıÂyordu. Daha sonra yatağını değiştirerek İsÂkenderun Körfezi'ne dökülmeye başlayan Ceyhan, 1935'te bir taşkın sonucu Hurma Boğazı denen yerden Akdeniz'e dökülmeye başlaÂmıştır. Toroslar'da eriyen karlarla sulan kaÂbaran bu iki akarsu yüzyıllarca Çukurova'yı sel tehdidi altında tutmuştur. Taşkınları önleÂme amacıyla Seyhan Irmağı üzerinde Seyhan, Ceyhan Irmağı üzerinde de Aslantaş barajları yapılmıştır.
Çukurova'nın, Akdeniz kıyısı kumullarla kaplı olan bu kesiminde suları yarı tuzlu olan ve denizden dar bir şeritle ayrılmış, "lagün" ya da "denizkulağı" denen pek çok göl oluşmuştur. Bunlardan başlıcaları Kokarot, Akyayan ve Akyatan gölleridir. Akdeniz ikliminin etkisi altında olan Çukurova'nın yağıştan yoksun yazları çok sıcak geçer. KışÂlar ılık ve yağışlıdır; kar yağışı pek ender görülür. Nem oranı yüksek olan sıcak yaz aylarında bu tür iklime alışık olmayanların bu yörede yaşayabilmesi çok zordur. İklim koÂşulları tarıma elverişli, sulama olanakları geÂlişmiş olan verimli Çukurova topraklarının hemen hemen tümü tarım alanı olarak kullaÂnılır.
Kilikya adıyla anıldığı eskiçağ larına göre, Çukurova ağaçlarla kaplı, sulak ve zengin bir tarım alanıydı. Çukurova'da moÂdern tarımın temelleri ise 19. yüzyılda atılmışÂtır. Osmanlı Devleti ile Kavalalı Mehmed Ali Paşa arasında 1833'te yapılan Kütahya AntÂlaşmasından sonra Adana valisi de olan oğlu İbrahim Paşa bu yörede verimi artırmak için Mısır' dan pamuk, buğday ve arpa tohumu getirtti. Çukurova'da ilk kez bu dönemde şekerkamışı ekildi. Suriye'den fellah denen, iklim koşullaÂrına dayanıklı ve tarımcı Arap işçiler de getirÂten İbrahim Paşa, yöreyi sellerden koruma amacıyla kanallar yaptırdı.
19. yüzyılın ikinci yarısında ABD'deki iç savaş nedeniyle pamuk fiyatlarının dünya piÂyasasında yükselmesi Çukurova'nın önem kazanmasına yol açtı. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nden bazı ayrıcalıklar sağlayan FranÂsızlar, İngilizler ve Almanlar yörede yaptıklaÂrı yatırımlar karşılığında, üretilen pamuğun büyük bölümünü çok düşük bir vergi ödeyeÂrek ülkelerine götürdüler. Yöreye tarım araçÂlarının girmeye başladığı bu dönemde ilk çırçır, iplik, bez ve un fabrikaları da kuruldu.
Çukurova ilkçağdan beri Anadolu'nun çeÂşitli yörelerini Suriye'ye bağlayan yolların kesiştiği bir yer olarak da önem taşıyordu. Cumhuriyet döneminde ise taşkınları önleme ve sulama amacıyla bazı önlemler alındı. Bataklıklar kurutularak başta sıtma olmak üzere buradan lanan hastalıklar önlendi ve yeni alanlar tarıma açıldı. Bunların yanında, tarımda makineleşmenin yaygınlaşması, niteÂlikli tohum kullanımı, gübrelemeye önem veÂrilmesi ve ulaşım olanaklarının artmasıyla Çukurova ülkemizin en önemli tarım alanı haline gelmiştir. Çukurova'da yetiştirilen başÂlıca ürünler tahıl, pamuk, baklagiller ile öteki çeşitli sebzeler, turunçgiller ve meyvelerÂdir.
Önce tarıma dayalı olarak gelişen yöre sanayisi günümüzde oldukça çeşitlilik gösterÂmektedir. Özellikle iplik ve dokuma sanayisi çok gelişmiştir. Ayrıca Çukurova ülkenin en gelişmiş kara, demir, deniz ve havayolu ulaÂşım olanaklarından da yararlanır.
Çukurova'nın başlıca yerleşme merkezleri Osmaniye, Ceyhan, Adana, Tarsus ve Mersin kentleridir. Bu kentlerde yaşayanların bir bölümü çok sıcak geçen yaz aylarında serinleÂmek için Akdeniz kıyısındaki Yumurtalık ile Karataş çevresine gider ya da Toroslar'daki yaylalara çıkar.
Temel Britannica
Doğal Yapı
Bazı yerlerde kalınlığı 100 metreye ulaşan bir katman oluşturan alüvyonları buraya taşıÂyan Seyhan ve Ceyhan ırmakları, kimi eski lara göre günümüzden 2.500 yıl kadar önce aynı yatakta birleşerek Akdeniz'e ulaşıÂyordu. Daha sonra yatağını değiştirerek İsÂkenderun Körfezi'ne dökülmeye başlayan Ceyhan, 1935'te bir taşkın sonucu Hurma Boğazı denen yerden Akdeniz'e dökülmeye başlaÂmıştır. Toroslar'da eriyen karlarla sulan kaÂbaran bu iki akarsu yüzyıllarca Çukurova'yı sel tehdidi altında tutmuştur. Taşkınları önleÂme amacıyla Seyhan Irmağı üzerinde Seyhan, Ceyhan Irmağı üzerinde de Aslantaş barajları yapılmıştır.
Çukurova'nın, Akdeniz kıyısı kumullarla kaplı olan bu kesiminde suları yarı tuzlu olan ve denizden dar bir şeritle ayrılmış, "lagün" ya da "denizkulağı" denen pek çok göl oluşmuştur. Bunlardan başlıcaları Kokarot, Akyayan ve Akyatan gölleridir. Akdeniz ikliminin etkisi altında olan Çukurova'nın yağıştan yoksun yazları çok sıcak geçer. KışÂlar ılık ve yağışlıdır; kar yağışı pek ender görülür. Nem oranı yüksek olan sıcak yaz aylarında bu tür iklime alışık olmayanların bu yörede yaşayabilmesi çok zordur. İklim koÂşulları tarıma elverişli, sulama olanakları geÂlişmiş olan verimli Çukurova topraklarının hemen hemen tümü tarım alanı olarak kullaÂnılır.
Ekonomi
19. yüzyılın ikinci yarısında ABD'deki iç savaş nedeniyle pamuk fiyatlarının dünya piÂyasasında yükselmesi Çukurova'nın önem kazanmasına yol açtı. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nden bazı ayrıcalıklar sağlayan FranÂsızlar, İngilizler ve Almanlar yörede yaptıklaÂrı yatırımlar karşılığında, üretilen pamuğun büyük bölümünü çok düşük bir vergi ödeyeÂrek ülkelerine götürdüler. Yöreye tarım araçÂlarının girmeye başladığı bu dönemde ilk çırçır, iplik, bez ve un fabrikaları da kuruldu.
Çukurova ilkçağdan beri Anadolu'nun çeÂşitli yörelerini Suriye'ye bağlayan yolların kesiştiği bir yer olarak da önem taşıyordu. Cumhuriyet döneminde ise taşkınları önleme ve sulama amacıyla bazı önlemler alındı. Bataklıklar kurutularak başta sıtma olmak üzere buradan lanan hastalıklar önlendi ve yeni alanlar tarıma açıldı. Bunların yanında, tarımda makineleşmenin yaygınlaşması, niteÂlikli tohum kullanımı, gübrelemeye önem veÂrilmesi ve ulaşım olanaklarının artmasıyla Çukurova ülkemizin en önemli tarım alanı haline gelmiştir. Çukurova'da yetiştirilen başÂlıca ürünler tahıl, pamuk, baklagiller ile öteki çeşitli sebzeler, turunçgiller ve meyvelerÂdir.
Önce tarıma dayalı olarak gelişen yöre sanayisi günümüzde oldukça çeşitlilik gösterÂmektedir. Özellikle iplik ve dokuma sanayisi çok gelişmiştir. Ayrıca Çukurova ülkenin en gelişmiş kara, demir, deniz ve havayolu ulaÂşım olanaklarından da yararlanır.
Çukurova'nın başlıca yerleşme merkezleri Osmaniye, Ceyhan, Adana, Tarsus ve Mersin kentleridir. Bu kentlerde yaşayanların bir bölümü çok sıcak geçen yaz aylarında serinleÂmek için Akdeniz kıyısındaki Yumurtalık ile Karataş çevresine gider ya da Toroslar'daki yaylalara çıkar.
Çukurova, çöküntü alanlarında Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin getirdiği alüvyonların yığılması ile oluşmuş Türkiye'nin en büyük delta ovasıdır. Adana ovası da denir. Çukurova'da Ceyhan Ovası, Yüreğir Ovası, Misis Ovası ve Yumurtalık Ovası bulunmaktadır.
Bölgenin batısında bulunan Taşeli platosunun yüzeyi kireç taşlarından (kalker) oluşmuştur. Bu sebeple burada kireç taşlarının çözünmesi sonucu oluşmuş karstik şekiller bulunur. Başlıcaları; Cennet-Cehennem obrukları, Dilek kuyu mağarası, Yedi uyuyanlar mağarası.
Bölgenin batısında bulunan Taşeli platosunun yüzeyi kireç taşlarından (kalker) oluşmuştur. Bu sebeple burada kireç taşlarının çözünmesi sonucu oluşmuş karstik şekiller bulunur. Başlıcaları; Cennet-Cehennem obrukları, Dilek kuyu mağarası, Yedi uyuyanlar mağarası.
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Çukurova
Akdeniz Bölgesi'nin doğusunda, Mersin ve İskenderun körfezleri arasında bulunan geniş ova. Tarsus, Seyhan ve Ceyhan ırmaklarının taşıdığı verimli topraklarla kaplıdır. Kuzeyden Toros Dağları, doğudan Misis Tepeleri ile çevrilidir. Tipik bir Akdeniz iklimine sahiptir. Ovanın verimini artırmak amacıyla akarsular üzerine baraj ve bentler yapılmıştır. Toprağın verimi, sulama olanakları ve elverişli iklim, Çukurova'yı zengin bir tarım alanı durumuna getirmiştir. Bu verimli topraklarda yetiştirilen ürünlerin başında pamuk gelir. Bunu turunçgiller (limon, portakal vb.) ve sebzeler (özellikle turfanda sebze) izlemektedir. Ayrıca buğday, arpa,pirinç, baklagiller ve susam da yetiştirilen ürünler arasındadır. Ovanın kıyısında kurulmuş ve Çukurova'nın başlıca kentleri olan Adana, Osmaniye, Mersin ve Tarsus aynı zamanda Çukurova'nın alışveriş ve sanayi merkezleridir. Yüzölçümü 3.150 km2.
Türkiye'nin Ovaları
Türkiye'nin ovaları hangileridir?
Amik, Silifke ve Çukurova ovaları hangi bölgededir?
YORUMLAR