Ülkemizde çıkarılan madenler nelerdir?

devletimizde çıkarılan madenler nedir? Anadolu'da Madencilik Anadolu, madenciliğin eskilere dayandığı bir yerdir. Fakat cumhu...

devletimizde çıkarılan madenler nedir?

Anadolu'da Madencilik

Anadolu, madenciliğin eskilere dayandığı bir yerdir. Fakat cumhuriyetin ilanından sonrasında kurulan Maden Teknik ve Arama Enstitüsü (M.T.A), madenciliğimizi samimi şekilde ele alınmasına yönelik olan bir kuruluştur. Bu kurum, arama emek harcamaları gerçekleştirirken gene cumhuriyet döneminde kurulan ETİBANK, işletme ve pazarlama işlerini yürütmeye adım atmıştır. Bu devlet kuruluşlarından başka, kuruluşları da mevcuttur.

Türkiyede Madencilik

Türkiye'de madencilik gelişmiş endüstri kollarından biridir. Türkiye madenler bakımından varlıklı bir ülkedir. Bununla birlikte bir takım madenler bakımından dünyanın mühim ülkeleri arasındadır. Türkiye'nin madenlerinin tamamı hemen hemen belirlenmemiştir. Maden arama emek harcamaları hızla devam etmekte ve yeni maden yatakları mevcuttur. ülkemizin madenciliğinin şu andaki üretimi, tümüyle kendi sanayi kuruluşlarımızın gereksinimine yönelik değildir. Bir bölümü ham olarak ya da yarı işlenmiş halde dışarı satılmaktadır.

3213 sayılı Maden Kanunu'na nazaran "Madenler Devletin yargı ve tasarrufu altında olup, içinde bulundukları arzın mülkiyetine doğal olarak değildir. Madenler, devlet ya da üretilen madenden devlet hakkı ödenerek hususi ya da tüzel kişiler tarafınca işletilebilir.

1. Maden nedir?

Yerkabuğunun değişik derinliklerinden çıkarılan, ekonomik kıymet taşıyan mineral ve elementlere maden denir.

Bir yerdeki madenlerin tahmin olunan miktarlarına maden rezervi denir.

ülkemiz maden yatakları bakımından 29 tür ile bütün ülkelerce ilk on ülke içinde yer alır.

2. ülkemizdeki başlıca madenler nedir?

a. Demir

b. Bakır

c. Bor

ç. Krom

d. Boksit

e. Cıva

f. Kükürt

g. Fosfat

h. Zımpara Taşı

i. Manganez

j. Mermer

k. Volfram

l. Asbest

Demir

ülkemiz bu maden bakımından oldukça zengindir. Az fiyata ve yüksek dayanıklılık özelliklerine haiz olduğundan pek çok alanda bu madenden faydalanılır.

Demir volkanik faaliyetlerin sık olduğu arazilerde oluşan madenlerden biridir.
Kullanıldığı alanlar

• Otomotiv,
• Vapur gövdesi yapımı,
• Binaların yapısal bileşeni,
• Dayanıklı ev eşyaları yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Karabük,
• Divriği (Sivas),Yerkabuğunda en fazlaca bulunan metaldir. Tüm metaller içinde en fazlaca kullanılandır ve tüm bütün ülkelerce üretilen metallerin %95'ini oluşturur.
• Simav(Kütahya),
• Hekimhan(Malatya),
• Eymir(Balıkesir).

Bakır

Altına benzemesiyle bakır, bugünde önemini yitirmemiştir.

Kırmızımsı bir metal olan bakır, tabii ortamda, kayalarda, toprakta, suda ve havada bulunmaktadır. Malum tüm canlılar için eğer olmazsa olmaz bir elementtir. Kolay işlenebilmesi ve renginin Demirden sonrasında ülkemizdeki en mühim madendir. Bakır volkanik faaliyetlerin fazla olduğu arazilerde yaygın olan madenlerimizdendir.
Kullanıldığı alanlar:

• Elektrik, elektronik sanayisinin ham maddesi,
• Elektrik ve telefon tellerinde,
• Süs ve mutfak eşyalarının yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Murgul(Artvin)
• Küre(Kastamonu)
• Maden(Elazığ)

Bor

Bor madeni ilk bakışta ak bir kayayı çağrıştırıyor. Çok sert ve ısıya dayanıklı olan bu maden, tabiatta tuz şeklinde mevcuttur. Roket yakıtından diş macunu yapımına kadar her alanda kullanılan bir madendir. Dünya bor biriki dağılımına bakıldığına ülkemiz %72'lik payla Dünya'da ilk sırada yer alır.
Kullanıldığı alanlar:

• Metallurji sanayinde (Ergimeyi hızlandırıcı ve Çeliğin sertleştirilmesi),
• Nükleer uygulamalarda,
• Organik kimya sanayinde,
• Cam, seramik, deterjan vb. sanayilerde,
• Yanmayı önleyici maddelerde,
• Dericilik, fotoğrafçılık ve ilaç yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler;

• Bigadiç, Sındırgı, Susurluk (Balıkesir),
• M. Kemalpaşa(Bursa),
• Seyitgazi(Eskişehir),
• Emet(Kütahya).

Krom

Çelik grisi renginde, parlak, çok sert, iyi cilalanabilen ve paslanmayan metalik bir elementtir.

ülkemiz, krom madeni bakımından dünyanın en varlıklı ülkelerinden biridir. ülkemizin dışarıya en fazlaca sattığı madendir. Bununla birlikte krom çıkarma bakımından da ülkeler içinde başta gelenlerdendir.
Kullanıldığı alanlar:

• Madeni eşya kaplamacılığında
• Çelik yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Guleman(Elazığ),
• Fethiye, Köyceğiz, Milas (Muğla),
• Orhaneli(Bursa),
• Acıpayam(Denizli)

Boksit

İnce taneler ve katı killer halinde görülür. Alüminyumun ham maddesidir ülkemizin en varlıklı rezerve haiz olduğu madenlerden biridir.
Kullanıldığı alanlar:

• Tayyare yapımında,
• Otomobil yapımında,
• Elektrik malzemesi yapımında,
• Ev eşyası yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Seydişehir(Konya),
• Akseki(Antalya),
• Milas(Muğla),
• Saimbeyli(Adana)

Cıva

Tabiatta sıvı halde bulunan tek madendir. Tıpta, eczacılıkta, termometrelerde ve fotoğrafçılıkta kullanılır.
Kullanıldığı alanlar:

• Tıpta,
• Eczacılıkta,
• Termometrelerde,
• Fotoğrafçılıkta kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Ödemiş(İzmir),
• Sarayönü(Konya),
• Banaz(Uşak),
• Gönen(Balıkesir)

Kükürt

Limon sarısında, katı bir cisimdir. Tabiatta yaygın olarak bulunan bir elementtir. Eski volkanların yakınında tabii halde bulunmaktadır.

Bağcılıkta mühim yeri vardır. Asmaların ve sebzelerin yapraklarında üreyen bakteriler kükürtlü bileşiklerle yok edilir.
Kullanıldığı alanlar:

• Suni gübre,
• Oto lastiği,
• Kâğıt,
• Patlayıcı madde yapımında,
• Kimya ve boya sanayinde kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Keçiborlu(Isparta),
• Sarayköy(Denizli),
• Simav(Kütahya)
• Diyadin(Ağrı-sancı)

Fosfat

Kullanıldığı alanlar:

• Yapay gübre,
• Çimento,
• Cam ve kimya sanayisinde kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Mazıdağı(Mardin),
• Kilis

Zımpara Taşı

Türlü kesici, törpüleyici ve silici aletlerin yapımında kullanılan zımpara taşı yönünden ülkemiz çok zengindir.
Kullanıldığı alanlar:

• Kesici,
• Törpüleyici,
• Silici aletlerin yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Tire(İzmir),
• Manisa
• Söke(Aydın),
• Milas(Muğla),
• Tavas(Denizli).

Manganez

Kullanıldığı alanlar:

• Çeliğe sertlik kazandırmak ve direncini çoğaltmak için kullanır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Uşak,
• Afyon,
• Muğla,
• Adana,
• Erzincan,
• Artvin,
• Trabzon.

Mermer

ülkemiz mermer bakımından zengindir.
Kullanıldığı alanlar:

• Gömüt taşları yapımında,
• Merdivenlerde
• Mutfak tezgâhlarında

Çıkarıldığı bölgeler:

• Afyon,
• Kütahya,
• Marmara Adası,
• Kırşehir,
• Tokat,
• İzmir,

Volfram(Tungsten)

Çok sert olması sebebiyle hususi endüstri çeliği olarak kullanılır.
Kullanıldığı alanlar:

• Demiryolu yapımında,
• İş makineleri yapımında,
• Tayyare ve vapur yapımında,
• Ampullerde enerjiyi ışığa çevirmede kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Uludağ(Bursa)

Asbest

Başka bir ismi Amyant olan bu maden 14 bin °C sıcaklığa dayanıklıdır.
Kullanıldığı alanlar:

• Isıya dayanıklı araç ve gereçlerin yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı bölgeler:

• Eskişehir
• Bursa
• Erzincan
• Hatay

• 
  Manisa'da çıkarılan madenler nedir?


• 
  Denizli'de çıkarılan madenler nedir?


• 
  Ankara ve civarında çıkarılan madenler nedir?

Ulkemizdeki Madenler

Madenler

Türkiye madenler bakımından varlıklı bir ülkedir. Bununla birlikte bir takım madenler bakımından dünyanın mühim ülkeleri arasındadır. Türkiye'nin madenlerinin tamamı hemen hemen belirlenmemiştir. Her yıl yeni maden yataklarının bulunması bunun kanıtıdır.

ülkemizin madenciliğinin şu andaki üretimi, tümüyle kendi sanayi kuruluşlarımızın gereksinimine yönelik değildir. Bir bölümü ham olarak ya da yarı işlenmiş halde dışarı satılmaktadır.

Bir madenin işletilmesinin karlı olabilmesi için; "cevher oranı" Yedekleriyle beraber belirtilen miktarı fazla olmalıdır.

Anadolu, madenciliğin eskilere dayandığı bir yerdir. Fakat cumhuriyetin ilanından sonrasında kurulan maden teknik ve arama (M.T.A) enstitüsü, madenciliğimizi samimi şekilde ele alınmasına yönelik olan bir kuruluştur. Bu kurum, arama emek harcamaları gerçekleştirirken gene cumhuriyet döneminde kurulan ETİBANK, işletme ve pazarlama işlerini yürütmeye adım atmıştır. Bu devlet kuruluşlarından başka, kuruluşları da mevcuttur.

Demir

Türkiye'nin pek çok yerinde çıkarılan bir madendir. Demir çıkarımının %80'ini Şark Anadolu bölgesi içinde kalan Divriği sağlar. Balıkesir'de Eymir ve Çarmık, Ege Bölgesinde Ayazmand ve Torbalı, Kahramanmaraş ile Kayseri içinde Faraşa ve Karamadazı, Sivas Hekimhan içinde Hasan çelebi ve Şark Marmara'da Çamdağı, mühim demir alanlarıdır. Demir, endüstride en fazlaca kullanılan maden cevheridir. Bundan dolayı demir-çelik endüstrisinde ana maddedir.

Krom

Sert, paslanmaz ve iyi parlatılan bir madendir. Kaplamacılık ve çelik yapımında yaygın olarak kullanılır. Türkiye'de yaygın olarak çıkarılan madenlerden biride kromdur. En varlıklı krom yatakları; Elazığ'da Guleman, Garp akdenizde (fethiye, marmaris içinde) Dalaman havzası, Kütahya ile Bursa arası ve Eskişehir'in doğusundaki Seyitgazi'de yer alır. Adana'nın kuzeyindeki Akdağ yöresinde de yeni krom yatakları bulunmuştur. Akdağ krom yatakları, Dünyanın en varlıklı yataklarıdır. Türkiye, krom çıkarımında bütün ülkelerce 3. sıradadır. Türkiye, çıkardığı kromu büyük seviyede cevher olarak satmaktadır. Bundan dolayı çıkarımını dış taleplere bağlı olarak ayarlamaktadır.

Bakir

Kolay işenen bir madendir. Elazığ'da maden (Ergani bakır işletmeleri), Artvin'de Murgul (Göktaş) ve Kastamonu'da Küre bakır çıkartılan yerlerdir. Rize Çayeli'de yeni bakır yatakları bulunmuştur.

Bor

Kullanım alanı yaygın olan bu maden,boraks ve asitborik elde edilmesi bakımından da önemlidir. Balıkesir'de Sultançayırı ve Bigadiç Eskişehir'de Seyitgazi ve Kütahya çevresi mühim çıkarım alanlarıdır. Türkiye, bor minarellerinde dünyanın en varlıklı ülkesidir.

Boksit

Konya'nın Seydişehir ilçesi ile Antalya'nın Akseki ilçesinde çıkarılır. Bu iki çıkarım alanı da Antalya kısmına yer alır. Alüminyumun hammaddesidir.

Kukurt

Isparta'nın Keçiborlu ilçesi ile Denizli'nin Sarayköy ilçesinde mevcuttur.

Manganez

Zonguldak'ın Ereğli ve Artvin'in Borkça (Göktaş) çevrelerinde çıkartılır. Denizli Tavas'ta yeni yatakları bulunmuştur

Civa

İzmir'in Ödemiş ve Karaburun, Konya'nın Sarayönü çevresinde ve bununla birlikte Niğde civarlarında çıkartılır.

Tuz

Türlü yollarla elde edilmiş bir tabii tır. Kayatuzu olarak çıkartıldığı şeklinde, deniz suyundan ve açık işletme olarak Tuz gölünden de elde edilir. En fazla tuz üretimi İzmir'deki Çamaltı tuzlasında, deniz suyundan elde edilir. Çankırı, Erzurum, Kars, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat ve Konya'da işletilmektedir.Türkiye, pek çok madende varlıklı bir ülkedir. Bu madenlerden bazıları turistlik eşya yapımında ehemmiyet taşır. Lületaşı (Eskişehir'de) ve oltutaşı (Erzurum'da) bu özellikte olanların en mühimleridir.

Tas Komuru (Maden kömürü):

Yurdumuzda tüketilen enerji ları içinde taş kömürünün mühim bir yeri vardır. Bununla birlikte demir-çelik ve kimya sanayiilerinin mühim ham maddesidir. Başlıca taş kömürü yataklarımız; Zonguldak ve çevresindedir. Burası Türkiye'nin tek maden kömürü havzasıdır. Bir milyon tonu aşan rezervi vardır.

Linyit

Yaygın olarak derhal her bölgemizde çıkarılır. Ege bölgesi linyitleri oldukça kalitelidir. Manisa'da Soma, Kütahya'da Tavşanlı, Tunçbilek ve Değirmisaz, Amasya'da Çeltek ve Erzurum en mühim çıkarım yerleridir. Kahramanmaraş'ın Elbistan, Muğla'nın Yatağan linyitlerinin kalori kıymeti düşüktür. Bundan dolayı termik santrallerde kullanılır.

Petrol

Günümüzde mühim bir enerji membaı olan petrol, bununla birlikte kimya sanayiinin de ham maddesidir. Yurdumuzdaki petrol yatakları fazla varlıklı değildir. Mevcut petrol yataklarımız daha çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Batman, Siirt ve Diyarbakır'dadır. Adıyaman, Şanlı Urfa ve Mardin'de de petrol yatakları vardır. üretilen petrol, ihtiyacımızın çok az bir kısmını (1/7) karşılamaktadır. Geri kalan kısmını dışardan karşılamaktayız.


Yurdumuzda ham petrolün arıtılması için rafineriler kurulmuştur. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde üretilen ham petrolün bir bölümü Batman Rafinerisine, bir bölümü de Batman-İskenderun boru hattı ile Dörtyol'a gönderilmektedir. Buradan da tankerlerle Ataş, İzmir ve İzmit rafinerilerine taşınmaktadır. İskenderun Körfezi ile Kırıkkale arasındaki petrol boru hattı ile de Kırıkkale Rafinerisine ham petrol aktarılmaktadır. Bununla birlikte Türkiye-Irak boru hattı ile Irak petrollerinin bir bölümü Yumurtalık Limanı'na taşınmaktadır. Bu taşımacılıktan ülkemiz mühim bir gelir sağlamaktadır. Azerbaycan petrolünün de yapılacak boru hattı ile İskenderun Körfezi'ne getirilmesi planlanmaktadır. Yurdumuzda petrol aramalarına hızla devam edilmektedir.


Türkiye'de su gücünden elde edilmiş elektrik enerjisi üretimi her geçen gün çoğalmaktadır. Barajlara dayalı elektrik üreten bir çok hidroelektrik santralimiz vardır. Bunların başlıcaları; Mustafa kemal atatürk, Karakaya, Keban, Hasan Uğurlu, Demirköprü, Hasan Polatkan, Oymapınar ve Hirfanh hidroelektrik santralleridir. Bunların yanında yapımı devam eden hidroelektrik santrallerimiz de vardır.


Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ile Fırat ve Dicle üstünde 21 baraj, 17 hidroelektrik santrali yapımı öngörülmektedir. Bu proje ile elde edilecek hidroelektrik enerji, Türkiye'deki mevcut hidroelektrik enerjiden daha fazla olacaktır.


Bununla birlikte, Denizli civarlarında Sarayköy'de yüksek sıcaklıktaki su buharından enerji elde edilmektedir. Bu şekilde enerjiye "Jeotermal enerji" denir. Bir sürü yerinde türlü sıcaklıkta termal lar bulunan yurdumuz, bu enerji membaı açısından da talihli görülmektedir. Gene yurdumuzun türlü yerlerinde güneş enerjisinden ısı enerjisi olarak yararlanılmaktadır. Yurdumuzda tabii gazdan da faydalanılmaktadır. Bir miktar yerli üretimin yanı sıra Rusya Federasyonu'ndan borularla, Cezayir'den de deniz yolu ile tabii gaz getirilmektedir. Bilhassa büyük kentlerimizde daha çok kışın ısınmada kullanılan tabii gaz, hava kirliliğini de büyük seviyede önlemektedir.

devletimizde Çıkarılan Madenler;

Dünya genelinde devletimizde ehemmiyet taşıyan madenler Bor Mineralleri ve Kromdur.

Bor Mineralleri
Bor Mineralleri devletimizde

• Balıkesir, Bursa, Susurluk, Kütahya Eskişehirde çıkarılır ve Bandırma'da işlenir.

• 
  Bor Mineralllerinin kullanım alanları ;
  Cam üretiminde,Jet yakıtında,Seramiğin sırlanmasında,Kimya ve İlaç sanayisinde kullanılır.
  

Krom
Krom devletimizde;

• 
  Muğla, Antalya'da çıkarılı ve bu çıkarılan krom Antalya'da işlenir
  Bayburt Kop Dağı ve Elazığda krom çıkarılır buradaki krom Elazığ'da işlenir.
  

• 
  Kromun kullanım alanları;
  • Demir Çelik Endüstri, Pil ve Kimya sanayisinde kullanılır.

Linyit

Türkiye'de neredeyse her bölümde görülmektedir.3 zamanda oluşmuştur.Ege Bölgesi başta olmak suretiyle her yerde bulunabilir.

Linyit devletimizde;

• Muğla=Yatağan,Gökova ve Yeniköy'de
• Kütahya=Seyitömer,Tunçbilek
• 
  Manisa=SomaŞırnak
  
• Sivas=Kangal'da çıkarılır

• 
  Linyit Kullanımı;
  • Evlerde çoğu zaman ısıtma amaçlı kullanılır
  
  
  DEVAMI
  

Metal Madenleri

Bakır-Kurşun-Çinko-Kadmiyum-Demir-Krom-Boksit-Vanadyum - Antimuan- Tungsten- Molibden- Nikel- Kalay- Altın- Gümüş

Kimyasal Endüstri Hammaddeleri

Bor-Trona- Sodyum Sülfat -Tuz - Stronsiyum Mineralleri

Gübre Endüstri Hammaddeleri

Kükürt-Potas-Fosfat

Seramik Refrakter Cam Endüstri Hammaddeleri

Kaolen- Seramik Killeri - Refrakter Killeri -Wollastonit - Magnezit - Disten- Andaluzit - Sillimanit- Olivin- Kuvars - Kuvarsit - Kuvars Kumu -Döküm Kumu

Çimento Hammaddeleri ve Yapı Malzemeleri

Mermer-Alçıtaşı-Kireç-Perlit-Pomza-Vermikülit

Başka Sanayi Hammaddeleri

Alunit - Ender Toprak Elementleri - Serpiyolit-Grafit-Barit-Talk-Zeolit - Diatomit-Bentonit-Florit-Kıymetli Taşlar-Asbest-Titanyum - Zirkonyum ve Hafniyum- Lityum - Mika

Enerji Hammaddeleri Kullanım Alanları

Jeotermal Enerji - Nükleer Enerji Hammaddeleri - Kömür


genel bir taksonomi böyle sıralanabilir. bu çıkarılan madenlerin hakkında daha detaylı bilgi için Maden tektik ve Arama Genel müdürlüğü sitesinden bilgi satın alabilirsiniz.

Türkiye'nin Enerji Kaynakları

Petrol:

Türkiye'nin malum (kalan) üretilebilir petrol rezervleri 300 milyon varil (43 milyon ton) civarındadır[2]. Türkiye'nin petrol potansiyelinin, çevresindeki petrol zengini (Irak, İran, S. Arabistan) ülkelerle kıyaslanacak kadar fazla olmadığı gerçektir. Bunun jeolojik olmasıyla birlikte, siyasal ve zamanı gerekçeleri de vardır. Buna rağmen, devletimizde bugüne dek 1.3 milyar varil civarında üretilebilir petrol rezervi keşfedilmiş, bunun ortalama 900 milyon varili tüketilmiştir. Derin formasyonlarda ve bilhassa denizlerimizde bugüne dek meydana getirilen aramalar çok yetersizdir. Türkiye'nin, bir “master plan†dahilinde, öncelikli alanlarını belirleyerek, yoğun bir arama hamlesine girişmesi gerekmektedir. Fakat bundan sonrasında, ülkemizin “gerçek†petrol ve gaz potansiyeli hakkında doğruya daha yakın görüşler ortaya çıkabilecektir. Bu yapılmadan, “ülkemizde petrol yoktur†savıyla yola çıkıp, tamamen ithalata bel bağlayan bir siyaset edinmek yanlış olacaktır. Bilhassa denizlerimizdeki petrol ve gaz potansiyelinin ortaya konulması, ekonomik ve stratejik açıdan yaşamsal kıymet taşımaktadır.


devletimizde yılda ortalama 30.6 milyon ton petrol (ürünü) tüketilmektedir (sivil tüketim). İthal edilen ham petrol miktarı 23.5 milyon ton (2005 yılı)[3], rafinerilerimizde işlenen ham petrol miktarı 25.5 milyon ton, yerli üretim ise 2.2 milyon tondur. Bir başka ifadeyle, rafinerilerimizde işlenen ham petrolün yalnız %8.6'sı yerli üretimle karşılanabilmektedir.

Tabii Gaz:

ülkemizin kalan üretilebilir gaz rezervleri ortalama 8 milyar metreküptür. Türkiye'de 2006 yılı itibarıyla, 30.83 milyar metreküp gaz tüketilmiştir[4]. Bunun 19.65 milyar metreküpü (%64'ü) 2 ayrı boru hattıyla Rusya Federasyonu'ndan alınmıştır. İthalatın yapıldığı başka ülkeler Cezayir (4.2 milyar metreküp), Nijerya (1.12 milyar metreküp) ve İran'dır (5.69 milyar metreküp). Cezayir ve Nijerya'dan meydana getirilen ithalat, sıvılaştırılmış gaz (LNG) biçimindedir.


Tüketilen gazın 16.64 milyar metreküpü (%55'i), elektrik üretimi için kullanılmaktadır. Tamamı ithal edilen bir olan tabii gazın, bu kadar yüksek oranda elektrik üretiminde kullanılması, ithalatta Rusya'ya bağımlılığımız kadar mühim bir sorundur. 2006 yılı itibarıyla, konut sektöründe 7.26 milyar metreküp, endüstri sektöründe 6.44 milyar metreküp ve gübre sanayinde 0.16 milyar metreküp gaz tüketilmiştir. 2005 yılı ham petrol, petrol ürünü ve tabii gaz ithalat faturamız 20 milyar usd civarındadır.


Petrol aramacılığında olduğu şeklinde, tabii gaz aramacılığında da, bir “master†plan dahilinde ve özerkleştirilecek ve dikey entegre yapıya dönecek bir TPAO öncülüğünde, yeni bir arama hamlesinin başlatılması gereklidir.

Kömür:

ülkemizin ispatlanmış linyit rezervleri 8.1 milyar ton, taş kömürü rezervleri ise 1.1 milyar tondur.[5] Linyit larımızın üçte ikisi hemen hemen devreye alınamamıştır. Bunun temel sebeplerinden en önemlisi, Yİ ve YİD santrallerine verilen satın alma garantileri sebebiyle, hidroelektrik, tabii gaz ve kömürle çalışan santrallerin dahi yeterince üretim yapamadığı bir ortamda, yeni yatırımların cazip ve mümkün olmaktan çıkmış olmasıdır.


Kömür sektöründeki bir başka mesele, 1970'li yıllardan bu yana kömür aramacılığının neredeyse durmuş olmasıdır. ülkemizin önde gelen pek çok uzmanı, kömür potansiyelimizin daha fazla bulunduğunu öne sürmektedir. Temiz yakma teknolojileri kullanıldığı takdirde, verimi yükselen ve çevreye zarar riski en üye inebilen linyit santralleri, ülkemizin enerjide dışa bağımlılığını azaltacak en mühim lar arasındadır. Linyit ve taş kömürü aramacılığı, ülkemizin önünü açabilecek mühim bir gizil gücü olarak, kesinlikle dikkate alınmalıdır.

Hidroelektrik:

Enerji Bakanlığı ve DSİ verilerine nazaran, ülkemizin teknik-ekonomik-kullanılabilir hidroelektrik potansiyeli, 125-130[6] milyar kilowattsaat/senedir (125-130 Gigawattsaat/yıl). Bu potansiyelin kurulu güç cinsinden ifadesiyse, ortalama 34,729 MW/senedir. Bunun üçte ikisi hemen hemen (kömür kısmına aktarılan nedenlerle) kullanılamamaktadır. Dünya Enerji Konseyi Türk Ulusal Komitesi'nin yapmış olduğu bir emek vermeye göreyse, havza bazında meydana getirilen yeni değerlendirmeler ve bilhassa minik hidroelektrik santrallerin yaratacağı potansiyel dikkate alındığında, ülkemizin teknik-ekonomik-kullanılabilir hidroelektrik potansiyelinin 163-188 milyar kilowatt-saat olduğu değerlendirilmektedir. Bu kıymet (yüksek olanı) dikkate alındığında, kullanılmayan teknik-ekonomik ve kullanılabilir hidroelektrik potansiyelimizin dörtte üçünün devreye alınamadığı görülmektedir.


devletimizde bugüne dek pompa depolamalı hidroelektrik santral inşa edilmemiştir.[7] Bir sürü ülkede başarıyla uygulanan bu şekilde santraller de inşa edilmelidir. Başka taraftan, kurulu kapasiteleri 50 MW'ın altında olmak suretiyle planlanan 400'e yakın termik santralin toplam kurulu güç kapasitesi 5000 MW'ın üzerindedir. Japonya'da, bu şekilde santraller 1980'den bu yana desteklenmekte, inşaat bedelinin %5'iyle %15'i içinde değişim gösteren bu devlet desteğiyle, elektrik kurulu güç profili çeşitlendirilmektedir. devletimizde de, bu şekilde santrallerin bir an öne inşası için ihtiyaç duyulan yardım sağlanmalıdır. Böylelikle, temiz, yenilenebilir ve yerli bir olan hidroelektrik potansiyelimizin, ülkemizin enerji gereksinimi için gereğince kullanımı sağlanmış olacak, dışa bağımlılığımız azalacaktır.

nebilir lar:

ülkemizin mühim yenilenebilir ları; rüzgar, güneş ve jeotermaldir.

Güneş potansiyeli açısından coğrafi konumu sebebiyle talihli ülkelerden sayılan devletimizde Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü'nün güneşlenme süresi ve ısınım sertliği ölçümleri üstünde EİE tarafınca meydana getirilen emek vermeye nazaran, Türkiye'nin senelik toplam güneşlenme süresi 2640 saat ve averaj toplam ışınım sertliği 1,311 kWsaat/metrekare-yıl olarak saptanmıştır. Enerji Bakanlığı verilerine nazaran, elektrik amaçlı kullanılabilecek güneş potansiyelimiz 8.8 milyon ton petrol eşdeğeri (mtpe), ısınma amaçlı kullanılabilecek potansiyelse 26.4 mtpe olarak verilmektedir. 2005 senesinde ortalama 90 mtpe enerji tükettiğimiz dikkate alınırsa, bilhassa ısınma amaçlı kullanım potansiyelinin boyutu daha iyi algılanabilir. Konutlarda tüketilen enerjinin %80'inin ısınmaya harcandığı düşünülürse, ilk olarak büyük kentlerden başlanarak yeni yapılacak binalarda yönlendirme ve yalıtım şeklinde unsurlar dikkate alınarak, %30'lara varan ısı kazancı elde eden mimari tasarımlar hayata geçirilmelidir[8].

ülkemizin rüzgar potansiyeli mevzusunda değişik yaklaşımlar olmakla beraber, bu açısından da talihli ülkeler içinde sayılabiliriz. Enerji Bakanlığı web sayfasına nazaran, EİE'nin ölçüm istasyonlarından elde edilmiş averaj rüzgar hızları, bu bölgelerin birçoğunun rüzgar enerjisi uygulamaları için elverişli bulunduğunu göstermektedir. Bu çalışmamızda çoğunlukla anılan DEK-TMK emek harcaması, rüzgar santrallerinin ilk olarak, potansiyelin yoğun olduğu Marmara, Ege, G.Şark ve Şark Akdeniz bölgelerinde gerçekleştirilmesini önermektedir.


Enerji Bakanlığı verilerine nazaran, elektrik üretimi amaçlı kullanılabilecek (görünür ve mümkün) toplam jeotermal potansiyelimiz 4,500 MW/yıl, termal amaçlı kullanılabilecek toplam potansiyelimiz ise 31,000 MW/senedir. nebilir larımız, tamamen atıl şekilde, devreye alınmayı beklemektedir. Jeotermal larımızın ilk olarak termal amaçlı kullanımının geliştirilmesi, 5 MW civarında (modüler diye tanımlanan) elektrik üretimi teknolojisinin geliştirilmesine paralel olarak elektrik üretiminde de devreye alınması önerilmektedir (DEK-TMK).

Biyogaz, biyoetanol ve biyodizel de, son yıllarda adlarından daha çok bahsedilen yenilenebilir lardır. Fakat bu ların kullanımı için, ziraat ve endüstri politikasıyla beraber, yarar ve zararları dengeli planlayan, vergi sistemini sıhhatli belirleyen bir “master plan†hazırlanması lüzumlu görülmektedir.


Enerji Verimliliği/Enerji Yoğunluğu: devletimizde, enerji tüketiminin en mühim problemlerinden birisini, enerjinin OECD averajına nazaran son aşama verimsiz, bir başka ifadeyle daha yoğun olarak (negatif mealde) kullanılması oluşturmaktadır. Türkiye'nin 0.38 olarak verilen enerji yoğunluğu, OECD'nin gelişmiş ülkeleriyle karşılaştırıldığında, fazlaca yüksektir (ortalama 2.5 katı). Enerjide dışa bağımlılığımız yetmezmiş şeklinde, enerjiyi verimsiz kullanmamız, ülke ekonomisini 2 kez yıpratmaktadır. Bu durumda, enerji politikamızın, endüstri ve bilhassa ulaştırma politikasıyla birlikte planlanması gereği ortaya çıkmaktadır. Yalnız arz güvenliğini değildir, talep tarafı enerji planlamasını da gözeten, çok yönlü bir enerji politikasına gereksinim vardır.

ENERJİ KAYNAKLARI

Taşkömürü :

ülkemizin en geniş taşkömürü havzası Garp Karadeniz Kısımı'ndedir. Buradaki taşkömürü havzaları I. Jeolojik zamanda oluşmuştur. Demir - Çelik endüstrisinde enerji membaı olarak kullanılan taşkömürü, bununla birlikte kimya endüstrisinin de hammaddesidir. Senelik üretim 4-5 milyon ton dolayındadır. üretim Türkiye'nin gereksinimini karşılayamaz.

Linyit :

Türkiye'de rezervi en varlıklı olan enerji membaıdır. Derhal her bölgemizde az çok linyit yatakları mevcuttur. Genellikle yakacak olarak ve termik santrallerde değerlendirilir. En büyük linyit havzası Afşin-Elbistan'dadır. Senelik net üretim 40 milyon tonu bulmaktadır. üretim ve tüketim aynı hızla çoğalmaktadır.

Petrol :

Dünya ekonomisinin en mühim enerji larından birincisi durumundadır. Fakat Türkiye petrol rezervleri bakımından pek varlıklı değildir. Türkiye'nin mühim petrol yatakları Güneydoğu Anadolu'da mevcuttur. Türkiye'nin senelik üretimi 2,5-3 milyon ton dolayındadır. üretilen petrol ülke gereksinmesinin en fazla % 20'sini karşılayabilmektedir. Bundan dolayı yurtdışından alınanlar içinde petrol ilk sırada yer alır.

Doğalgaz :

Trakya'da petrol arama amacıyla açılan kuyulardan çıkarılmaktadır. Doğalgaz alanlarından öbürü de Güneydoğu Anadolu'da Mardin-Çamurlu'dur. üretim tüketimi karşılayamadığı için dışarıdan alınmaktadır.

Jeotermal Enerji : Yerkabuğunun içinde ve daha derinlerde potansiyel enerji birikimi vardır. Bundan dolayı sıcak olan subuharı sondaj yolu ile yüzeye çıkarılır ve elektrik enerjisi üretiminde kullanılır. Türkiye'nin ilk jeotermal elektrik santrali Denizli-Saraköy'de kurulmuştur.

Su gücü :

Tükenmez ve yenilenebilir bir enerji membaıdır. Türkiye su gücü bakımından ortalama 400 milyar kwh'lık bir potansiyele haizdir. Şark Anadolu Bölgesi akarsularının yatak eğimleri fazla olduğundan, hidroelektrik potansiyeli en yüksek olan bölgemizdir. Türkiye elektrik üretiminin % 45'lik kısımı hidroelektrik santrallerden karşılanmaktadır. GAP tamamlandıktan sonrasında elektrik santrallerin üretiminde su gücünün oranı artış gösterecektir. Güneş Enerjisi : Türkiye Güneş enerjisinden yararlanmak için lüzumlu iklim koşullarına haizdir. Akdeniz ve Ege bölgeleri ile İç ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde Güneş enerjisi değerlendirilmektedir. Nükleer Enerji : Atom enerjisi ismi da verilen bu enerjinin ları uranyum ve toryumdur. Fakat bu lardan elektrik enerjisi üretiminde yararlanılmamaktadır.

Bütün ülkelerde Kullanılan Enerji Kaynakları

Günümüzde dünya enerji üretiminde öncelikli lar petrol, doğlagaz ve kömür şeklinde yenilenemeyen enerji larıdır. Bilhassa doğalgazın çevreyi daha az kirletmesinden dolayı enerji üretimindeki oranı her geçen gün çoğalmaktadır. Yukarıdaki grafikte görüldüğü suretiyle, dünyanın en fazlaca kullanılan enerji membaı petroldür. İkinci sırada kullanımı gittikçe azalan maden kömürü ve üçündü sırada üretim ve tüketimi hızla artan doğalgaz mevcuttur. Her dönem belli başlı bir enerji membaı ehemmiyet kazanmıştır. Kömürün yerini zaman içinde petrol almış ve sonraki yıllarda doğalgaz ehemmiyet kazanmıştır. Gelecek yıllarda ise seçenek enerji ları kıymet kazanacaktır.

Günümüzde dünya üstünde kullanılmakta olan seçenek enerji ları ve kullanım oranları şöyledir;

Nükleer Enerji

Nükleer enerji nükleer reaktörlerde atom çekirdeğinin parçalanması ya da çekirdek kaynaşması esnasında açığa çıkan enerjidir. Nükleer yakıtlar ise uranyum ve toryumdur. Bu maddelerden devasa yükseklikte oranlarda elektrik enerjisi üretilmektedir. Örnejin bir gram uranyumdan elde edilmiş enerji dört ton maden kömüründen elde edilmiş enerjiye denktir. Nükleer enerjide en büyük mesele ışınım tehlikesidir. Günümüzde bütün ülkelerce 31 ülkede 437 birim ile elektrik üretimi nükleer santrallerden sağlanmaktadır. Nükleer enerji ilk olarak II. Dünya Savaşı'ndan sonrasında İngiltere‘de kullanılmıştır. 80 milyon nüfusa haiz olan Fransa‘da 59 tane nükleer reaktör bulunmakta ve tüketilen elektriğin %73'ü nükleer enerjiden sağlanmaktadır. Nükleer enerji elektrik elde etmenin yanında tıpta ve sanayide kullanılan izotopların üretilmesinde, vapur ve denizaltının hareket ettirilmesinde kullanılmaktadır.

Güneş enerjisi

Temiz ve masrafsız bir enerji membaı olan güneşin en mühim özelliği bolca ve sınırsız olmasıdır. Kullanımı giderek artan güneş enerjisinden önceleri ısı enerjisi olarak son yıllarda ise gelişen teknoloji ile birlikte elektrik enerjisi olarak yararlanılmaktadır. Güneş panelleri ve fotovoltaik pillerle giderek azalan maliyetlerle elektrik enerjisi elde edilmektedir.

Güneş enerjisiyle çalışan otomobiller yapılmıştır. Fakat bu tür durumlar çoğu zaman tek kişilik ve çok sınırı olan güce haiz araçlardır. Yapabildikleri hız 5km/h'i geçemediğinden günlük kullanımda yer edinemeyecek kadar verimsizdirler.

Güneş enerjisiyle çalışan bir başka şey de güneş ocağıdır. Yiyecek pişirme amaçlı olarak kullanılan güneş ocakları son aşama kullanışlı araçlardır. Kırsal bölgelerin sosyoekonomik kalkınmasına yardım olan, orman tahribatını önlemeye destek olan güneş ocaklarıdır. Güneş enerjisinden sıcak su da elde edilmektedir. Mesela Fransa ile İspanya arasındaki Pirene dağları üstünde kurulu olan güneş kollektörlerinden 320 aşama ısı sağlanmaktadır. Aynı şekilde evlerin çatısına monte edilen güneş panellerinden sıcak suelde etmek de mümkündür ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Avustralya, Japonya, İsrail ve ABD güneş enerjisinden yararlanan ülkelerin başlangıcında gelmektedir. İsrail'de güneş enerjisiyle her yıl 300 bin ton petrole eşdeğer enerji sağlanmaktadır. Keşke tüm ülkeler güneş enerjisine bu kadar ehemmiyet verse, yılda çok büyük miktarlarda fosil yakıt tasarrufu yapılabilmesi mümkün olur.

Biyoenerji

Tabii ürünlerden elde edilmiş enerjidir. Biyokütle enerjisi olarak adlandırılan bu enerji türü organik maddelerden elde edilmiş enerjidir. Nebat ve hayvan atıklarından yararlanma yöntemidir.

Başlıca biyokütle ları şunlardır;

• Odun (türlü ağaçlar)
• Bir takım yağlı tohumlu bitkiler (ayçiçeği, kolza, soya fasulyesi)
• Elyaf bitkileri (keten, kenevir, sorgum v.b)
• Karbonhidratlı bitkiler (patates, buğday, mısır, pancar v.b)
• Bitkisel artıklar (dal, sap, saman, kök, kabuk v.b)
• Endüstri atıkları
• Hayvansal atıklar

elde edilmektedir.Bir takım organik bazlı atıkların oksiyensiz ortamdaki fermantasyonu (mayalanma) sonucu ortaya çıkan renksiz, kokusuz, mavi bir alevle yanan gazdır. Çin ve Hindistan‘da biyogaz üretimi çok önemlidir. Çin'de hayvan ve insan atıklarının kullanıldığı yedi milyon biyogaz üretim ünitesi mevcuttur. Biyogaz enerjisi için bitkiler de kullanılmaktadır. Nebat atıkları içinde şeker kamışı, mısır, kauçuk ve kavak vardır. Bu bitkilerin atıklarındaki çürüme bir takım yakıtların meydana gelmesine neden olur. Brezilya‘ya mısır ve şeker kamışından alkol elde edilmekte, bu alkol da motor yakıtı olarak kullanılmakta ve %20 oranında da petrole katılabilmektedir. Almanya‘nın Münih kentinde kurulan çöp santralinde saatte 70 ton çöp yakılarak büyük enerji. Bir takım yağlı tohum bitkilerinden(kolza, aspir, ayçiçeği şeklinde) elde edilmiş yağların bir katalizör eşliğinde alkol ile reaksiyonu sonucu ortaya çıkan yakıt biyodizeldir. Kızartma yapları ve hayvansal yağlar da biyodizel hammaddesi olarak kullanılır.

Hidrojen Enerjisi

Hidrojen kolay ve güvenli olarak taşınabilen, her yerde kullanılabilen, tükenmeyen, temiz ve ekonomik bir yakıttır. Bu nedenle 21. yüzyıla damgasını vuracak en mühim enerji membaıdır. Atmosferde saf olarak bulunan hidrojen, oksijenle birlikte reaksiyona girdiğinde su oluşmaktadır. Artan çevre sorunları ve fosil yakıtların tükenmeye başlaması şeklinde nedenler hidrojen yakıtını çok mühim bir duruma getirmiştir. Motor yakıtı olarak, sanayide, elektrik üretiminde ve konutları ısıtmada hidrojen enerjisi kullanılabilir. Gaz ve sıvı olarak depolanarak uzun mesafelere taşınabilmektedir.

Rüzgar Enerjisi

Temiz ve yenilenebilen bir enerji membaı olan rüzgardan eskiden yel değirmenleri yardımıyla günümüzde ise çağdaş türbinler yardımıyla elektrik elde edilmektedir. Yel değirmenleriyle elektrik elde etme ilk olarak 1890 senesinde Danimarkalılar tarafınca bulunmuştur. Rüzgar gücünden elektrik elde eden ülkelerin başlangıcında Almanya gelmektedir. Almanya dünya rüzgar enerjisi üretiminin %27'sine tek başına haizdir. %25.5 ile ABD ikinci sırada, %14,7 ile Danimarka üçüncü sırada yer alır. Danimarka'da 4000'e yakın rüzgar türbini iş koşturmacasındadır. Bir yılda elde edilmiş rüzgar enerjisinin iki milyar yüz milyon ton petrole eşdeğer olduğu hesaplanmıştır.

Jeotermal Enerji

Yerkabuğunun derinliklerindeki ısının fay hatlarından sıcak su ya da buğu olarak kendiliğinden ya da sondajlarla çıkartılmasıyla elde edilmiş enerjiye jeotermal enerji denir. Sıcak su kullanımı çok eskilere kadar gitmektedir. Fakat çağdaş mealde ilk olarak İtalyanlar jeotermal enerjiyi elde etmişlerdir. Dünya üstündeki jeotermal enerji kapasitesinin 7000 Megawatt dolayında olduğu tahmin edilmektedir. 1790-1980 yılları içinde jeotermal enerji kullanımı 10 kat artmıştır. Fakat potansiyel daha fazladır. Japonya 270 MW'lık kapasiteye haiz olmasına karşın bunun 69 MW'lık kısmını fakat kullanabilmektedir. Jeotermal enerjiden ısıtmada, endüstride, tarımda ve elektrik elde etmedeyararlanılmaktadır. İzlanda'da 1943 yılından bu yana konutlar jeotermal enerji ile ısıtılmaktadır. Bununla birlikte yollar ve kaldırımların ısıtılmasında da kullanılmaktadır. Yeni Zelanda'da kağıt ve kereste işletmelerinde, ABD'de sebze kurutma tesislerinde jeotermal enerji kullanılmaktadır.

Dalga Enerjisi

Denizlerde rüzgarların etkisiyle oluşan dalgalardan enerji elde edilmektedir. Dalga enerjisi suya yerleştirilen tribünlerle ya da dalgaların kıyıya çarptıkları yerlerde kullanılan merceklerle elde edilir. Tüm bütün ülkelerce dalgalardan 200 milyon ton taşkömürünün vereceği enerjiyi karşılayacak enerji elde edilebilir. Okyanusların kıyı şeridi ortalama 100.000km'dir. Bu kıyı şeridinin averaj potansiyel gücü 4 milyar kWh'yi bulmaktadır. Bu da yeryüzündeki tüm su gücünden 7 kat fazladır.

Hidroelektrik Enerjisi

Hidroelektrik enerjinin membaı sudur. Akan suyun kinetik enerjisi türbinler ve jeneratörler yardımıyla elektrik enerjisine dönüştürülür. Dünya elektrik üretiminin %17'si hidroelektrik enerjisi tarafınca karşılanmaktadır.Hisroelektrik santraller termik santraller şeklinde çevreyi fazla kirletmezler. Fakat baraj yapılacak alanın sular altında kalmasıyla çevrede değişimler meydana gelmektedir.

Gel-Git Enerjisi

Okyanuslardaki suyun alçak ve yüksek olduğu zamanlar arasındaki farktan doğan enerjidir. Gel-git enerjisi tesisi ilk olarak 1966 senesinde Fransa'nın kuzeybatısında Rance Nehri'nin ağız kısmındaki haliçte inşa edilmiştir. Bu tesisten 240MWh elektrik üretilmektedir. Rusya'da 400, Çin'de 10, Kanada‘da 18 MWh enerji üreten tesisler kurulmuştur. Hindistan'da ise proje aşamasında olan tesisler vardır.

MADENLER


1-Maden nedir?

—Yer kabuğundaki türlü iç ve dış tabii etkenlerle oluşan, ekonomik yönden kıymet taşıyan mineral

bileşimlerine maden denir.

2- Cevherleşme nedir?

—Tektonik, volkanik ve metamorfik (başkalaşım) vakalar, kayaçların yapılarındaki mineralleri etkileyerek

maden yataklarını oluşturmuştur. Bu oluşuma cevherleşme ismi verilir.

3-Madenler ne kadara ayrılır?

—üçe ayrılır;

A-Metal madenler: Demir, krom, v.b.

B-Metal dışı (ametal) madenler: Mermer, lületaşı, v.b.

C-Yakıt madenler: Kömür, petrol

4-Tuvönan cevher nedir?

—Yeraltında filizler (cevherler) halinde bulunan madenler taş ve toprakla karışık olarak çıkarılır. Buna

tuvönan cevher denir.

5-Metal (metalik) madenleri tanımlayınız?

—Kayaçların bileşiminden ergitilerek ayrıştırılan madenlere metal (metalik) madenler ismi verilir. Demir,

krom, bakır, nikel, kurşun v.b. Bu tür durumlar her kayaç içinde az çok bulunmaktadır.

6-Metal dışı (ametal) madenleri tanımlayınız?

—Cevherleşmeye uğramadığı halde, kayacın kendi yapısındaki elementlerin maden olarak kullanıldığı

kayaçlardır. Mermer, lületaşı, zımpara taşı, fosfat, kükürt, amyant (asbest), v.b.

7-Yakıt madenlerin oluşumunu açıklayınız?

—Yakıt madenlerden kömür bitkisel, petrol ise bitkisel ve hayvansal artıkların sığ deniz tabanlarında

gömülmesi, burada tazyik ve benzeri etkisinde bırakır sonucu farklılıklara uğramasıyla oluşmuştur.

8-Tenör (cevher yüzdesi) nedir?

—Kayacın içindeki cevher oranına denir.

9-Bir madenin işletilebilmesi için lüzumlu şartları yazınız?

A-Bir madenin içindeki tenörün fazla olması

B-Maden rezervinin kafi olması

C-Madenin endüstri merkezlerine ve kullanım alanlarına yakın olması gerekir.

10-Maden rezervinin tanımını yapınız?

—Bir madenin yeraltında bulunan hemen hemen çıkarılmamış toplam miktarına maden rezervi denir.

11-Yurdumuzda hangi madenlere rastlanmamıştır?

—Titanyum, kobalt, platin

12-Hangi madenlerin rezervleri ülkemizin ihtiyacını karşılayacak düzeydedir?

—Demir, bakır, linyit, kurşun, çinko, manganez

13-Hangi madenlerin rezervleri ülkemiz için yetersizdir?

—Taşkömürü, doğalgaz, volfram, petrol

14-Hangi madenlerden elde ettiğimiz üretim fazlası ihraç edilir?

—Krom, tuz, mermer, bor

15-ülkemiz maden ları bakımından çeşitlilik göstermektedir. Niçin?

—Değişik jeolojik zamanlara ait arazilerin bulunmasıdır. ülkemizin bulunmuş olduğu alan Alp orojenezinden çok fazla

derecede etkilenmiş, bunun sonucunda türlü volkanizma ve başkalaşım (metamorfizma) vakaları meydana

gelmiştir.

16-ülkemiz maden bakımından varlıklı olmasına karşın büyük bölümü maden yatağı işletilememektedir.

Niçin?

—Alp orojenezi esnasında aynı yer hareketlerinin aynı bölümde kez tekrarlanması maden yataklarının

parçalanarak daha minik yataklar şeklinde dağılmasına yol açmıştır. Bu vaziyet büyük bölümü madenlerimizin

işletmeye açılmasını engellemiş olan negatif bir faktördür.

17-Cumhuriyetimizin kurulmasıyla madencilik alanındaki en mühim gelişme ne olmuştur?

—Osmanlı'nın son döneminde madenlerin büyük bölümü yabancılar tarafınca işletilmekteydi. Cumhuriyetin

kurulmasıyla bine yakın madenin imtiyazı (arama ve işletme ruhsatı) yabancı şahıs ve kurumlardan geri

alınarak devletleştirilmiştir.

18-Başlıca demir yataklarımızın bulunmuş olduğu bölgeleri yazınız?

—Malatya'da; Hekimhan ve Hasan Çelebi

—Sivas'ta; Divriği, Kangal

—Kayseri, Kahramanmaraş, Hatay ve Balıkesir

19-Demir çelik fabrikalarımızı yazınız?

Karabük (Kardemir), Karadeniz Ereğlisi (Erdemir), İskenderun (İsdemir), Kırıkkale, Sivas, İzmir

20-Bakır hangi alanlarda yaygın olarak kullanılır?

—Elektriği gümüşten sonrasında en iyi ileten metal olması sebebiyle elektrik ve elektronik sanayinde kullanılır.

21- Mühim bakır yataklarının bulunmuş olduğu bölgeleri yazınız?

—Artvin-Murgul

—Kastamonu-Küre

—Elazığ-Maden

—Rize-Çayeli

22-Bakır işletme fabrikalarımızı yazınız?

—Samsun, Artvin-Murgul, Elazığ-Maden

23-Bütün ülkelerde en fazlaca bakır üreten ülkeleri yazınız?

—Şili, A.B.D.ve Kanada

24-Demir cevherinin üretiminin artmasının sebebi nedir?

Kullanım alanının genişlemesidir.

25-ülkemiz niçin demir madeni ithal etmeye adım atmıştır?

—ülkemizin gelişen sanayisi sebebiyle demire olan ihtiyacı artmış ve bundan dolayı demir ithal etmeye

adım atmıştır.

26-Krom madeni demir-Çelik sanayinde niçin önemlidir?

—Krom çelik malzemeleri kırılma ve darbelere karşı sağlamlaştırır. Çeliği oksitlenmeye ve aşınmaya karşı korur.

27-En mühim krom yataklarımızı yazınız?

1-Guleman (Elazığ)

2-Kop Dağ(Erzincan)

3-Köyceğiz, Fethiye(Muğla)

4-Parsantı, Pozantı(Adana)

5-Harmancık, Orhaneli(Bursa)

6-Pınarbaşı(Kayseri)

28-Krom işleme tesislerimizi yazınız.

Antalya ve Elazığ ferrakrom tesisleri

29-Alüminyum sanayinin hammaddesini yazınız?

—Boksit

30-Boksit çıkartılan bölgeleri yazınız?

Akseki(Antalya),Seydişehir(Konya),Milas(Muğla),Saimbeyli(Adana)

31-Çıkarılan boksit nerede işlenir?

Seydişehir alüminyum tesislerinde

32-Bor madeni niçin stratejik bir madendir?

Roket ve jet yakıtlarında ve nükleer enerji üretiminde kullanıldığı için

33-Dünya bor rezervinin %60'ından fazlası hangi ülkede bulunmaktadır?

Türkiye

34-Bor çıkarım alanlarını yazınız?

Balıkesir'de Susurluk ve Bigadiç, Bursa'da Mustafa Kemal Paşa, Kütahya'da Emet, Eskişehir'de Seyitgazi

35-Bor mineralleri nerede işlenir?

Bandırma ve Kırka(Seyitgazi)

36-Kükürt nerelerde kullanılır?

üzüm bağlarının ilaçlanmasında, Gübre ve sülfürik asit üretiminde kullanılır. Bununla birlikte bir takım kuru yiyecekleri

küflenmeye karşı korur.

NOT: Isparta- Keçiborlu'dan meydana getirilen kükürt çıkarımı 1996'da durdurulmuştur.

37-Zımpara taşının kullanım alanlarını yazınız?

Elmastan sonrasında en sert mineraldir

Mobilyacılık ile taşların, madenlerin, optik araçların parlatılması ve cilalanmasında kullanılır.

38-En varlıklı zımpara taşı rezervleri nerededir?

Muğla, Aydın, Denizli

39-ülkemiz barit rezervleri bakımından dünya'da kaçıncı sıradadır?

1.sıradadır.

40-Barit kullanım alanlarını yazınız?

Suda erimeyen barit, petrol ve gaz sondajlarında baskıyı denetlemek, patlamaları önlemek için kuyu

duvarlarını sabitleştirmede kullanılır.

41-Barit çıkarılan bölgeleri yazınız?

Alanya, Gazipaşa(Antalya),Kahramanmaraş, Muş ve Eskişehir

42-Tuz nerelerden elde edilir?

Denizlerden, göllerden ve kaya tuzu yataklarından.

43-En mühim göl tuzu yatağımızı yazınız?

Tuz gölü

44-Denizden tuz elde edilmiş en mühim yeri yazınız?

İzmir körfezinde bulunan Çam altı tuzlası

45-En mühim kaya tuzu yataklarımızı yazınız?

Çankırı, Erzurum, Nevşehir, Yozgat, Kars

46-Antimon yataklarının bulunmuş olduğu bölgeleri yazınız?

Tokat, Kütahya, İzmir, Bilecik, Niğde

47-Manganez nerelerde kullanılır?

Çelik sanayin de, çeliğe sertlik, taşıma direnci ve aşınmaya karşı dayanıklılık kazandırır.

48-Tabiatta sıvı halde bulunan tek metal nedir?

— Civa

49-Yakın yıllara kadar hangi göllerimizden soda elde ediliyordu?

—Erçek ve Van Gölü

50-Tabii sodanın türlerini yazınız?

Katı soda, sulu soda(çamaşır sodası)

51-Hangi nedenden dolayı Van ve Erçek göllerinden soda elde etme işi bırakılmıştır?

1982 senesinde Ankara Beypazarı'nda dünyanın ikinci büyük katı sodyum karbonat yatakları bulunduktan sonrasında.

52-ülkemizde en mühim metalik olmayan madenleri yazınız?

1-Lületaşı(Eskişehir)

2-Granit

3-Oltu taşı(Erzurum-Oltu)

4-Mermer(Afyon, Balıkesir, Bursa, Muğla)

53-Taş kömürü(maden kömürü) hangi jeolojik zamanda oluşmuştur.

1.jeolojik dönemin karbon döneminde(paleozoik)oluşmuştur.

54-Lüle taşından hangi alanlarda yararlanılır?

—Takı, biblo, ağızlık, pipo v.b. eşyalar yapılır.

55-Oltu taşı(siyah kehribar) hangi işlerde kullanılır?

Tespih, takı v.b. yapımında kullanılır.

56-Enerjiye olan talebi artıran sebepleri yazınız.

Sanayideki gelişmeler, artan nüfus ve kentleşme hareketleri.

57-Taş kömürü niçin demir-çelik sanayinin temel yakıtıdır?

Yüksek kalorili bir kömür olduğundan demirin eritilmesinde kullanılır. Linyitin 3 katı enerji verir.

58-Taş kömürü nerelerde kullanılır?

Büyük kısımı sanayide, geri kalan kısmı Çatalağzı, termik santralinde elektrik üretiminde kullanılır.

59-Taş kömürü yataklarımız nerede bulunmaktadır?

Zonguldak'ta.

60-Linyit kömürünün taş kömüründen farkı nedir?

Linyit üçüncü jeolojik zamanda (Tersiyer) oluşmuş, karbon kıymeti taş kömürüne nazaran daha az bir kömür

türüdür. Linyit enerjisi, taş kömürü enerjisinin 1/3'ü kadardır.

61-Linyit hangi alanlarda kullanılır?

Az kıymetli linyitler santrallerde elektrik elde etmek için, daha kaliteli linyitler ise konutlarda ve endüstri

sektöründe kullanılmaktadır.

62-Petrol en fazlaca hangi jeolojik zamanlarda oluşmuş arazilerde bulunmaktadır?

_3. jeolojik süre

63-ülkemizdeki petrol yatakları hakkında bilgi veriniz.

_ülkemizdeki petrol yatakları 3000-5000 derinliklerde bulunmaktadır. Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Tuz gölü ve

Van gölü civarı, Ege ve Akdeniz bölgelerinde, Trakya ve Şimal Anadolu'nun bir takım kesimlerinde varlıklı petrol

yatakları bulunmuştur.

64-Kömürler nasıl oluşmuştur?

_Jeolojik devirlerdeki çok fazla yağışlı ve sıcak iklim dönemlerinde yaşayan devasa bitkilerin zaman içinde toprak

altında kalıp farklılıklara uğrayıp taşlaşmasıyla oluşmuştur.

65-Organik kökenli enerji larını yazınız.

—Petrol ve kömür

66-ülkemizde ilk kez petrol nerede ve ne süre bulunmuştur?

_1940'da Raman Dağı'nda bulunmuştur.

67-ülkemizin petrol üretiminin tamamına yakını hangi mıntıkadan elde edilir?

—Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde

68-ülkemizdeki petrol ürünlerini işleyen petrol rafinerilerini yazınız?

—1-İstanbul'da ambarlı

—2- Artvin'de Hopa

—3- Seydişehir'de Alüminyum tesislerinde

—4-Karadeniz Ereğlisi

69-Linyitle çalışan termik santrallerimizi yazınız?

— Soma, Tavşanlı, Yatağan, Tunçbilek, Elbistan, Gökova

70- Tabii gaz ile çalışan termik santralleri yazınız?

— Hamitabat (Kırklareli),Ambarlı(İstanbul),Ova akça(Bursa)

71-Başlıca tabii gaz yataklarımızın bulunmuş olduğu bölgeleri yazınız?

— Trakya'da(Hamit abat ve Hayrabolu),Mardin ve Siirt'te bulunmaktadır.

72- Tabii gazın ekonomik olmasını engellemiş olan nedenler nedir?

— Tabii gazı taşımak için boru hattı ya da hususi donanımlı tankerler gerektiğinden

73-Termik santral nedir?

— Yakıt olarak taş kömürü, linyit, fuel-oil, motorin, tabii gaz ve jeotermal lardan yararlanarak elektrik

üreten tesislerdir.

74-ülkemizde ilk termik santral nerede kurulmuştur?

— 1913'te İstanbul Silahtar ağada

75-Termik santrallerin çevreye negatif etkilerini azaltmanın yollarını yazınız?

1-Bacalarına filtre takılmalı

2-Müessese bölgeleri iyi belirlenmeli

3-Daha çok temiz enerjiyle çalıştırılmalıdır.

76-Hidroelektrik enerji nedir?

— Membaı su gücü olan enerjiye denir.

77-Türkiye hidroelektrik potansiyeli bakımından nasıl bir durumdadır?

—Avrupa'da Rusya ve Norveç'ten sonrasında üçüncü sıradadır.

78-ülkemiz hangi özellikleri sebebiyle baraj yapımına uygun koşullar taşır?

—ülkemiz yüksek ve engebeli olduğundan akarsularımızın büyük bölümü dar ve derin vadilerde hızla akar. Bu özellik

baraj yapımını kolaylaştırır.

79-Yurdumuzda su gücünden elektrik enerjisi üreten ilk santrali yazınız?

—1902 senesinde Tarsus Çayı regülâtörüdür.

80-Rüzgâr enerjisinin pozitif yönde yanları nedir?

1-Çevreyi kirletmez.

2-Ham madde maliyeti yoktu.

3-Kullanıldığı ülkeyi dışa bağımlılıktan kurtarmış olur.

4-Tükenmezdir.

81-Türkiye'de ticari amaçlı ilk rüzgâr santrali ne süre nerede kurulmuştur?

—1988'de Ala çatı'da (İzmir-Çeşme)

82-Rüzgâr enerjisinin negatif yanlarını yazınız?

1- Pahalı bir yatırım olması

2-Çalışırken çevreye gürültü oluşturması

83-ülkemizde güneş enerjisinden nasıl yararlanılıyor?

—Su ısıtmada kullanılıyor.

84-Jeotermal lardan nasıl elektrik elde edilir?

—Yerin derinliklerinde 150-200ËšC civarında sıcaklığı bulunan su buharı, sondajlar ile yeryüzüne çıkarılır ve

bu ısı yardımıyla elektrik enerjisi üretilir.

85- Jeotermal lardan buğu şekline dönüşmemiş olanlardan nasıl yararlanılır?

—Sıcaklığı 100ËšC'den daha az olan sıcak sulardan konutların ve seraların ısıtılmasında kullanılır.

86-ülkemizde jeotermal lardan nerede elektrik enerjisi elde edilmektedir?

—1984'de kurulan Denizli Sarayköy'deki santralden elde edilmektedir.

87-Nükleer enerji nedir?

— Atom çekirdeğinin parçalanmasıyla açığa çıkan enerjiye denir.

88-Uranyum ve toryum yataklarının işletilmesi niçin yalnız devlet tarafınca yapılabilmektedir?

— Stratejik madenler kanununa doğal olarak olduğundan

89-Nükleer enerinin negatif yönleri nedir?

1-Nükleer tesisin kurulması oldukça pahalıdır.

2-Çıkan atık maddelerin saklanması gerekir.

3-Herhangi bir kozada insan ve çevreyi negatif etkisinde bırakır. Örnek=Çernobil

90-Hangi enerji ları yenilenebilir, temiz ve ucuz enerji larıdır?

—Hidroelektrik, jeotermal, güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi

91-M.T. A.(Maden Incelem ve Arama Enstitüsü) nedir?

—1935'te çıkarılan kanunla madenleri arayıp sağlamak ve çıkarmak bu kuruma devredilmiştir. Türkiye'de ilk

petrolü ve malum maden yataklarımızın% 90'ını tespit etmiştir.

92-Cumhuriyetin kurulmasından önceki santraller nasıl kurulmuştur?

—Yabancı ortaklıklara ayrıcalıklar tanınmak suretiyle kurulmuştur.1935'ten sonrasında devlet tarafınca satın

alındı.

93-Tabii gazı hangi ülkelerden sağlıyoruz?

—Rusya, Cezayir, İran, Nijerya

Not: Bununla birlikte Bakü-Ceyhan boru hattıyla Kazakistan ve Türkmenistan tabii gazı da gelecektir.

94-ülkemizin enerji larını çeşitlendirmesinin gerekliliğini açıklayınız?

—Enerjiyi yalnız belli başlı lardan elde etmek ve bunların ithal etmek ülkemizi zor durumda bırakabilir.

Mesela: bir harp esnasında bu tarz şeyleri ithal edemeyiz. Bundan dolayı enerji larının çeşitlendirilmesi ve

mümkün olduğunca da kendi yerli larımızdan sağlanması gerekir.

95-Enerji talebinin karşılanmasında türlü ların kullanılmasını mecburi kılan nedenler nedir?

—Büyüyen enerji ihtiyacının tek bir tan karşılanması mümkün değildir. Çünkü bu çabucak

biter. Buda olumsuzluk arz eder.

Bununla birlikte mevcut lar yeryüzüne dengeli dağılmamıştır. Buda ülkeden ülkeye farklılık arz eder. Enerjiyi

ucuza elde etme uğraşı

96-Seçenek enerji larına olan yönelimin sebebi nedir?

—Enerjiye olan talep her geçen gün çoğalmaktadır. Yakın bir gelecekte mevcut ların talebi

karşılamayacağından dolayı

97-Enerji niçin ucuza mal edilmek zorundadır?

—Enerji ekonominin bir girdisidir. Pahalı enerji ekonomik gelişmeyi engeller. Bundan dolayı enerjinin ucuza mal

edilmesi gerekir.

98-Hangi tabii göllerimizden enerji üretiminde faydalanılır?

—Tortum, Hazar ve Eğirdir Gölü

99-Tabii gazın yaygınlaştırılmasının sebebi nedir?

—Büyük kentlerimizdeki hava kirliliğinin etkilerini azaltmak için Örn: Kütahya

100-ülkemizde jeotermal enerji potansiyelinin yüksek olmasını elde eden niçin nedir?

—devletimizde kırık alanları yaygın olduğundan

101-Hidroelektrik potansiyeli en fazla olan ve minimum olan bölgemizi yazınız?

En fazla: D.A.B Minimum: Marmara Bölgesi

103-Güneş enerjisinden minimum ve en fazla yaralanabilen bölgelerimizi yazınız?

Minimum: Karadeniz bölgesi En fazla: Akdeniz Bölgesi

104-ülkemizin en varlıklı mermer çıkarım alanlarının bulunmuş olduğu bölgeyi yazınız?

—Marmara Bölgesi

DEMİR Balıkesir'de Eymir ve Çarmık, Ege Bölgesinde Ayazmand ve Torbalı, Kahramanmaraş ile Kayseri içinde Faraşa ve Karamadazı, Sivas Hekimhan içinde Hasan çelebi ve Şark Marmara'da Çamdağı,


Krom Elazığ'da Guleman, Garp akdenizde (fethiye, marmaris içinde) Dalaman havzası, Kütahya ile Bursa arası ve Eskişehir'in doğusundaki Seyitgazi'de yer alır. Adana'nın kuzeyindeki Akdağ yöresinde , Akdağ krom yatakları

BAKIR Elazığ'da maden (Ergani bakır işletmeleri), Artvin'de Murgul (Göktaş) ve Kastamonu'da Küre , Rize Çayeli

BOR Balıkesir'de Sultançayırı ve Bigadiç Eskişehir'de Seyitgazi ve Kütahya çevresi


BOKSİT Konya'nın Seydişehir ilçesi ile Antalya'nın Akseki ilçesinde

KüKüRT Isparta'nın Keçiborlu ilçesi ile Denizli'nin Sarayköy ilçesinde

MANGANEZ Zonguldak'ın Ereğli ve Artvin'in Borkça (Göktaş)

CİVA İzmir'in Ödemiş ve Karaburun, Konya'nın Sarayönü Niğde civarlarında

TUZ Tuz gölünden , En fazla tuz üretimi İzmir'deki Çamaltı tuzlasında, deniz suyundan elde edilir , Çankırı, Erzurum, Kars, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat ve Konya'da işletilmektedir.

TAŞ KÖMüRü (Maden kömürü) Zonguldak ve çevresindedir.


LİNYİT Manisa'da Soma, Kütahya'da Tavşanlı, Tunçbilek ve Değirmisaz, Amasya'da Çeltek ve Erzurum

PETROL Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Batman, Siirt ve Diyarbakır'dadır. Adıyaman, Şanlı Urfa ve Mardin'de

devletimizde bir sürü maden çıakrılır bu tür durumlar: bor, krom,linyit.demir,bakır,yer altı petrolu .mangenez hava,su alımınyum şeklinde pek çok yer altı madedidir ve bunlardır elementtir ve bu ortamlarda şekilde bulunmaktadır: elementel cıva, inorganik ve organik cıva bileşikleri. Elementel ya da metalik cıva parlak, gümüş beyazı bir metaldir ve oda sıcaklığında sıvıdır.

Civa Nerelerde Kullanılır?

Elementel cıva, termometre, barometre, vakum tulumbaları, cıva buharlı ve fluoresan lambalar ve redresörlerde kullanılır. Bununla birlikte aynaların sırlanmasında, altın ve gümüş üretiminde, tıpta tedavi maddesi olarak cıvadan faydalanılır. Cıva bununla birlikte, bir takım elektrik dönem anahtarlarında kullanılır. Altın üretiminde, altın ile amalgam oluşturmak suretiyle altının kazanılmasında da kullanılır. Cıva pestisitlerde, pigment üretiminde, pillerde, diş dolgularında katalizör üretiminde ve aşılarda kullanılır. İnorganik ve organik (Fenilcıva ve etilcıva) bileşikleri fungisitlerde, antiseptiklerde ya da dezenfektanlarda kullanılır. Bir takım ten kremlerinde ve eczacılıkta da cıva bileşikleri kullanılmaktadır.

• Civa İzmir Karaburun'da ve Ödemiş'te, Konya Sarayönü'nde çıkarılır.

Çinko

Başka metallerle çok sayıda alaşımın yapısına katılır. Otomotiv, elektrik ve donanım endüstrilerinde kullanılan döküm kalıplarının yapımında da çinko yer alır. Demir ve benzeri metallerin, korozyona karşı tedbir amacıyla galvanizlenmesinde de kullanılır. Çinko oksit; boya, yazıcı mürekkepleri, sabun, tekstil ürünleri, elektronik aletler, kauçuk yan ürünleri, yer kaplamaları, plastik ve kozmetik ürünler şeklinde günlük yaşamımızın türlü tamamlayıcılarında karşımıza çıkmaktadır. Çinko sülfit floresan özelliğe haizdir ve parlak kadranların, floresan lambaların, X-ışını ve tv ekranlarının yapımında kullanılır. Hayvanların beslenmesinde de mühim bir yer tutmaktadır.

• Çinko Yozgat'ta, Elazığ Keban'da çıkarılır.

Kurşun

Ses titreşimlerini emici özelliği çok kuvvetli olan bu element, ses yalıtımında kullanılır. X-ışını ekipmanlarında ve nükleer santrallerde ışınım kalkanı olarak işlev görür. Baz özelliği gösteren bir karbonat bileşiği olan ak kurşun ve benzeri başka kurşun bileşikleri, boyaların yapısına katılır. Fakat, sıhhat açısından negatif tesirleri sebebiyle bu kullanımı azaltılmıştır. Kurşun oksit, akromatik merceklerde kullanılan ve kırılma indisi yüksek olan kristal camların üretiminde kullanılır. Böcek öldürücü ilaçların içeriğine katılan kurşun tuzları, çevre ve insan sağlığına daha az negatif tesiri olan organik bileşiklerle yavaş yavaş yer değiştirmektedir.

• Kurşun Yozgat'ta, Elazığ Keban'da çıkarılır.

Mermer

Mutfak ve banyolarda , Masa sehpa ve dekoratif amaçli malzemelerde ,Resepsiyon bankolari, karavan, bar tezgahi ve ofislerde , Okul, hastane, otel, laboratuar ve yiyecek teşhir bölgeleri şeklinde hijyenik olmasi ihtiyaç duyulan mekanlarda kullanilir.

• Mermer devletimizde Afyon, Balıkesir, Bursa, Muğla'da çıkarılmaktadır.

Taş Kömürü

Büyük kısımı sanayide, geri kalan kısmı Çatalağzı, termik santralinde elektrik üretiminde kullanılır. Yüksek kalorili bir kömür olduğundan demirin eritilmesinde kullanılır. Linyitin 3 katı enerji verir.

• Taş kömürü devletimizde Zonguldak başta olmak suretiyle Garp Karadeniz Bölgesi'nde çıkarılmaktadır.

Linyit

Az kıymetli linyitler santrallerde elektrik elde etmek için, daha kaliteli linyitler ise konutlarda ve endüstri sektöründe kullanılmaktadır. Linyit Soma (Manisa), Tunçbilek, Tavşanlı (Kütahya), Yatağan (Muğla), Çayırhan (Ankara), Elbistan (Kahramanmaraş) ‘da çıkarılır.

• Linyitle çalışan termik santrallerimiz, Tavşanlı, Yatağan, Tunçbilek, Elbistan, Gökova

Petrol

ülkemizdeki petrol yatakları 3000-5000 derinliklerde bulunmaktadır. Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Tuz gölü ve Van gölü civarı, Ege ve Akdeniz bölgelerinde, Trakya ve Şimal Anadolu'nun bir takım kesimlerinde varlıklı petrol yatakları bulunmuştur. Başlıca petrol çıkarılan bölgeler: Batman, Garzan, Raman, Adıyaman, Siirt
ülkemizdeki petrol rafinerileri

• İstanbul'da ambarlı
• Artvin'de Hopa
• Seydişehir'de Alüminyum tesislerinde
• Karadeniz Ereğlisi

TUZ

Tuz kayatuzu yataklarında deniz göl ve tuzlu su larından elde edilir.son 5 yılda göl tuzlarındaki tuz üretimi 3 katına çıkmıştır şu anda ülkemizdeki tuz üretiminin 3'te 2'si göl tuzlarından elde edilir.

Tuz dercilik,konservecilik,zeytincilik ile kimya tekstil sanayinde kullanılmaktadır.
Başlıca tuz yatakları;Kağızman,Oltu,Tuzluca,Çankırı, Kırşehir,ve Niğdedir.Bununla birlikte İzmir veÇamaltı ve Tuzgölün'den elde edilir.

ALTIN

Türkiye, günümüzde isletilebilir mühim oranda altin rezervine haiz oldugu halde, ekranda görülen pencereden yararlanamayan yeryüzündeki tek ülkedir. Oysa malum sahalarin isletmeye alinmasiyla Türkiye, Avrupa'nin en fazla altin üreten ülkesi olma potansiyeline haizdir. Söz mevzusu potansiyel, devreye sokuldugunda averaj 160 ton/yil altin ithalatimizin tamami, yurt içindeki üretimle karsilanabilir hale gelecektir. Türkiye, altin potansiyelinin tahmini amaciyla yapilan arastirma sonucuna nazaran 6500 ton ve üstü sayılara ulasabilecegi hesaplanmistir. 6500 tonluk rezervin (300 usd/ONS) fiyatiyla degeri, yaklasik 70 milyar dolardir. ülke ekonomisinde yaratacagi katma deger ise bunun 5-6 katina kadar çikabilir.â€

Süs ve ziynet eşyası yapımında kullanılan altın, eskiden para olarak kullanılmaktaydı.
Çıkarılan bölgeler: Antakya, Niğde, Balıkesir, Kütahya, Bursa, İzmir ve çevresidir.

TORYUM

Bu maden, roket ve uçaklarin imalinde, seramik ve elektrik aletleri yapiminda, aydinlatmada kullanilmaktadir. Çok mühim kullanildigi alan ise nükleer enerji sanayiidir. Nötron absorbsiyonu ile (uranyum-223'e) dönüstürülerek nükleer enerji kaynagi olarak kullanilmaktadir. Türkiye, dünya toryum rezervinin büyük (1/2) bir kısmına haizdir

URANYUM

Bugüne dek bulunan rezevlerin Türkiye'nin gerçek uranyum rezervlerini yansıtmadığı görüşü egemen bulunmakta. Bilhassa Cenup Marmara ve Şark Karadeniz bölgelerinde yapılacak yeni aramalarla uranyum yatakları bulunması olasılığı bulunmuş olduğu belirtiliyor.
Türkiye'nin uranyum bulunan bölgeler: Salihli Köprübaşı, Eşme-Fakih, Söke-Küçükçavdar, Söke-Demirtepe, Yozgat-Sorgu

• 
  Manisa'da çıkarılan madenler nedir?


• 
  Denizli'de çıkarılan madenler nedir?


• 
  Ankara ve civarında çıkarılan madenler nedir?