UYMAK gçz. t. 1. Bir şeye, bir kimseye uymak, bir şeyden söz ederken, bir başka şeye ya da bir kimseye tam gelmek, ona uygun olmak: ...
UYMAK gçz. t.
1. Bir şeye, bir kimseye uymak, bir şeyden söz ederken, bir başka şeye ya da bir kimseye tam gelmek, ona uygun olmak: Bu ceket denediğinizden bir beden daha büyük, sanırım size daha iyi uyacaktır. Anahtar deliğe uymuyor.
2. Bir şeye, bir yere uymak, birbirine uymak, renk, biçim, nitelik vb. yönünden uyum içinde olmak, yakışmak: Bu kravat, kravatın rengi bu elbiseye uymuyor. Lacivert halı bu odaya çok iyi uymuş.
3. Bir kimseye sözüne, uymak; bir şeye uymak, davranışını bir kimseye, göre ayarlamak, onun yolunda yürümek; bir şeyin etkisi altında hareket etmek: Arkadaşlarına uyup dersten kaçmak. Sen onun sözüne uyma. Şeytana uymak. Aklım gitme diyor ama ben kalbimin sesine uyuyorum. Nasıl isterseniz öyle yapalım, ben size uyarım.
4. Bir şeye (bir kural, düzen vb.) uymak, yaşam ya da davranış biçimini onların gerektirdiği biçimde ayarlamak; itaat etmek: Trafik kurallarına uymak. Yaşadığı toplumun geleneklerine uymak. Düzene uymak.' Modaya uymak.
5. Bir ortama bir topluma uymak, bir arada uyumlu olarak yaşayabilecek biçimde davranmak: Bu aileye bir türlü uyamadı.
6. Bir şeye (soyut) uymak, bir kimsenin anlayışıyla, beğenisiyle vb. uygun düşmek: Bu tutumunuz benim sorumluluk anlayışıma uymuyor.
7. Bir hesaba uymak, denk gelmek, elverişli olmak: Hesabıma uyarsa satın alırım.
8. Bir devinime, bir ritme vb. uymak, onunla birlikte hareket etmek: Cazın ritmine uymak.
9. Bir şeye uymak, birbirine uymak, ona bağlı olarak değişmek; birbirine yakın ya da eşit hale gelmek: Kiralar da enflasyona uymak zorunda.
10. Canlı bir varlık sözkonusuysa, içinde bulunduğu ortama ve doğa koşullarınaım saâlamak.
11. Zamanı zamanına uymamak, zaman içinde değişen, bir karna uymamak, zaman içinde değişen, bir karşıtlık, bir çelişki içinde olmak: Günü gününe uymaz, bir gün mutlu ertesi gün mutsgz.
*Dilbil. Yüklemden söz ederken, özne ile üyum içinde olmak.
* uydurmak ettirg.
1. Bir şeyi (başka bir şeye, bir yere) uydurmak, uygun, denk gelmesini ya da uyum içinde olmasını sağlamak: Anahtarı kilide uydurmak. Bir kaba bir kapak uydurmak. Yastıkların rengini örtüye uydurmak.
2. Bir kimseyi kendine uydurmak, onu etkilemek, kendine benzetmek: Sonunda onu da kendine uydurdu.
3. Bir şeyi (soyut) uydurmak, düş gücünden yararlanarak bulmak; bir olayı kafasında kurup anlatmak: Yeni sözcükler uydurmak. Bir öykü uydurmak; güç bir durumdan kurtulmak için kafadan atmak: Bir özür uydurmak.
4. Bir- şey uydurmak, bazı gereçler kullanarak ya da bir kolayını bularak onu sağlamak, elde etmek: Bir ağaç dalıyla kendine bir baston uydurdu. Bir iş uydurup Ankara ya gitti.
5. Kaba. Cinsel birleşmede bulunmak.
*Dilbil. Sözcüklere uyum kurallarını uygulamak.
* uydurulmak edilg. f. Uydurmak eylemine konu olmak.
* uyuşmak işt. f.
1. Bir kimseyle uyuşmak, karşılıklı olarak görüş ve düşünceleri uyum içinde olmak, birbirinden hoşlanmak, anlaşmak: Karıkoca iyi uyuşuyorlar.
2. (Bir kimseyle) [bir konuda bir şey hakkında, bir fiyata, bir fiyatta] uyuşmak, o kimseyle bir şey yapmak için anlaşmak, uzlaşmaya varmak: Kullanacağınız yöntemler hakkında uyuştunuz mu? Sonunda yüz bin liraya uyuştuk.
3. (Bir şeyle) uyuşmak, uyum, uygunluk içinde olmak: Birbiriyle uyuşan görüşler. Karakterleri uyuşmuyor.
* uyuşturmak ettirg. f. Bir kimseyi bir kimseyle (bir konuda) uyuşturmak, uzlaştırıcı, arabulucu görevi üstlenerek onların anlaşmalarını sağlamak: Sizi ev sahibiyle uyuşturmak biraz zor olacak.
1. Bir şeye, bir kimseye uymak, bir şeyden söz ederken, bir başka şeye ya da bir kimseye tam gelmek, ona uygun olmak: Bu ceket denediğinizden bir beden daha büyük, sanırım size daha iyi uyacaktır. Anahtar deliğe uymuyor.
2. Bir şeye, bir yere uymak, birbirine uymak, renk, biçim, nitelik vb. yönünden uyum içinde olmak, yakışmak: Bu kravat, kravatın rengi bu elbiseye uymuyor. Lacivert halı bu odaya çok iyi uymuş.
3. Bir kimseye sözüne, uymak; bir şeye uymak, davranışını bir kimseye, göre ayarlamak, onun yolunda yürümek; bir şeyin etkisi altında hareket etmek: Arkadaşlarına uyup dersten kaçmak. Sen onun sözüne uyma. Şeytana uymak. Aklım gitme diyor ama ben kalbimin sesine uyuyorum. Nasıl isterseniz öyle yapalım, ben size uyarım.
4. Bir şeye (bir kural, düzen vb.) uymak, yaşam ya da davranış biçimini onların gerektirdiği biçimde ayarlamak; itaat etmek: Trafik kurallarına uymak. Yaşadığı toplumun geleneklerine uymak. Düzene uymak.' Modaya uymak.
5. Bir ortama bir topluma uymak, bir arada uyumlu olarak yaşayabilecek biçimde davranmak: Bu aileye bir türlü uyamadı.
6. Bir şeye (soyut) uymak, bir kimsenin anlayışıyla, beğenisiyle vb. uygun düşmek: Bu tutumunuz benim sorumluluk anlayışıma uymuyor.
7. Bir hesaba uymak, denk gelmek, elverişli olmak: Hesabıma uyarsa satın alırım.
8. Bir devinime, bir ritme vb. uymak, onunla birlikte hareket etmek: Cazın ritmine uymak.
9. Bir şeye uymak, birbirine uymak, ona bağlı olarak değişmek; birbirine yakın ya da eşit hale gelmek: Kiralar da enflasyona uymak zorunda.
10. Canlı bir varlık sözkonusuysa, içinde bulunduğu ortama ve doğa koşullarınaım saâlamak.
11. Zamanı zamanına uymamak, zaman içinde değişen, bir karna uymamak, zaman içinde değişen, bir karşıtlık, bir çelişki içinde olmak: Günü gününe uymaz, bir gün mutlu ertesi gün mutsgz.
*Dilbil. Yüklemden söz ederken, özne ile üyum içinde olmak.
* uydurmak ettirg.
1. Bir şeyi (başka bir şeye, bir yere) uydurmak, uygun, denk gelmesini ya da uyum içinde olmasını sağlamak: Anahtarı kilide uydurmak. Bir kaba bir kapak uydurmak. Yastıkların rengini örtüye uydurmak.
2. Bir kimseyi kendine uydurmak, onu etkilemek, kendine benzetmek: Sonunda onu da kendine uydurdu.
3. Bir şeyi (soyut) uydurmak, düş gücünden yararlanarak bulmak; bir olayı kafasında kurup anlatmak: Yeni sözcükler uydurmak. Bir öykü uydurmak; güç bir durumdan kurtulmak için kafadan atmak: Bir özür uydurmak.
4. Bir- şey uydurmak, bazı gereçler kullanarak ya da bir kolayını bularak onu sağlamak, elde etmek: Bir ağaç dalıyla kendine bir baston uydurdu. Bir iş uydurup Ankara ya gitti.
5. Kaba. Cinsel birleşmede bulunmak.
*Dilbil. Sözcüklere uyum kurallarını uygulamak.
* uydurulmak edilg. f. Uydurmak eylemine konu olmak.
* uyuşmak işt. f.
1. Bir kimseyle uyuşmak, karşılıklı olarak görüş ve düşünceleri uyum içinde olmak, birbirinden hoşlanmak, anlaşmak: Karıkoca iyi uyuşuyorlar.
2. (Bir kimseyle) [bir konuda bir şey hakkında, bir fiyata, bir fiyatta] uyuşmak, o kimseyle bir şey yapmak için anlaşmak, uzlaşmaya varmak: Kullanacağınız yöntemler hakkında uyuştunuz mu? Sonunda yüz bin liraya uyuştuk.
3. (Bir şeyle) uyuşmak, uyum, uygunluk içinde olmak: Birbiriyle uyuşan görüşler. Karakterleri uyuşmuyor.
* uyuşturmak ettirg. f. Bir kimseyi bir kimseyle (bir konuda) uyuşturmak, uzlaştırıcı, arabulucu görevi üstlenerek onların anlaşmalarını sağlamak: Sizi ev sahibiyle uyuşturmak biraz zor olacak.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR