VAHHABİYE ya da VEHHABİYE a Siyasal nitelikli İslam mezhebi. *ANSİKL. Arabistan'da XVIII. yy. ortalarında Muhammet bin Abdülvah...
VAHHABİYE ya da VEHHABİYE a Siyasal nitelikli İslam mezhebi.
*ANSİKL. Arabistan'da XVIII. yy. ortalarında Muhammet bin Abdülvahhab tarafınca kuruldu. Amacının İslâmî, dinde yeri olmayan inanç ve uygulamalardan (bidat ve hurafelerden) arındırarak Hz. Muhammet dönemindeki katıksız müslümanlığı tekrardan canlandırmak bulunduğunu öne devam eden Muhammet bin Abdülvahhap'a bağlananlar Vahhabiler* diye anıldılar.
Vahhabiye mezhebinde Kuran ve sünnet haricinde dinsel ve hukuksal kabul edilmez. Diğeri mezheplerce benimsenen benzetme, icma, istihsan akılcı yöntemler geçersiz sayılır. Vahhabiye akidesinin özünü birleştirme* (Allah'ın zat, ödat ve fiilleri bakımından bir ve ortaksız oluşu) ilkesi oluşturur. Gerek tevhidi, gerekse diğeri farzları inkâr eden şahıs kâfir sayılır. Allah'ın birliğine inanma hem kalp, hem dil, hem de iş ile olmalıdır. Bu ilkeye nazaran, kalpten
inanılmış olduğu halde bu inancını sözle açıklamayan, açıklasa dahi dinin farz kıldığı işlerin tümünü ya da bir kısmını yapmayan şahıs müslüman sayılmaz. Muhammet bin Abdülvahhab, bu benzer biçimde kişilerle cihadın farz bulunduğunu öne sürer. Vahhabiyeye nazaran melekler, peygamberler, ruhlar, veliler benzer biçimde Allah'tan başka herhangi bir varlıktan medet ummak, şefaat, bağış ve yardımlarını dileyerek onları Tanrı ile insan içinde aracı (tevessül) saymak kişinin dinden çıkmasına neden olur Bundan dolayı bilhassa keramete inanan, şeyhleri ve ermişleri önder ve aracı sayan sufilere ve tümüyle tasavvufa şiddetle karşıdırlar. Bununla birlikte, itikatta mezheplere bağlanmayı ve felsefe ile uğraşmayı da haram kabul ederler. Bu sebeple günümüzde Suudi Arabistan üniversitelerinde tasavvuf, kelam ve felsefe öğretimi yoktur.
Vahhabiyede namazın camide ve cemaatle kılınması farzdır; mezar ziyaretleri haramdır; içki, sigara, nargile benzer biçimde keyif verici maddeler de haramdır ve bu tarz şeyleri kullananlar cezalandırılır. Ama günümüzde, vahhabiyenin resmi mezhep olarak benimsendiği Suudi Arabistan'da tütün, kahve benzer biçimde maddelerin içilmesine ve hacıların Baki mezarlığını ziyaret etmelerine izin verilmektedir.
*ANSİKL. Arabistan'da XVIII. yy. ortalarında Muhammet bin Abdülvahhab tarafınca kuruldu. Amacının İslâmî, dinde yeri olmayan inanç ve uygulamalardan (bidat ve hurafelerden) arındırarak Hz. Muhammet dönemindeki katıksız müslümanlığı tekrardan canlandırmak bulunduğunu öne devam eden Muhammet bin Abdülvahhap'a bağlananlar Vahhabiler* diye anıldılar.
Vahhabiye mezhebinde Kuran ve sünnet haricinde dinsel ve hukuksal kabul edilmez. Diğeri mezheplerce benimsenen benzetme, icma, istihsan akılcı yöntemler geçersiz sayılır. Vahhabiye akidesinin özünü birleştirme* (Allah'ın zat, ödat ve fiilleri bakımından bir ve ortaksız oluşu) ilkesi oluşturur. Gerek tevhidi, gerekse diğeri farzları inkâr eden şahıs kâfir sayılır. Allah'ın birliğine inanma hem kalp, hem dil, hem de iş ile olmalıdır. Bu ilkeye nazaran, kalpten
inanılmış olduğu halde bu inancını sözle açıklamayan, açıklasa dahi dinin farz kıldığı işlerin tümünü ya da bir kısmını yapmayan şahıs müslüman sayılmaz. Muhammet bin Abdülvahhab, bu benzer biçimde kişilerle cihadın farz bulunduğunu öne sürer. Vahhabiyeye nazaran melekler, peygamberler, ruhlar, veliler benzer biçimde Allah'tan başka herhangi bir varlıktan medet ummak, şefaat, bağış ve yardımlarını dileyerek onları Tanrı ile insan içinde aracı (tevessül) saymak kişinin dinden çıkmasına neden olur Bundan dolayı bilhassa keramete inanan, şeyhleri ve ermişleri önder ve aracı sayan sufilere ve tümüyle tasavvufa şiddetle karşıdırlar. Bununla birlikte, itikatta mezheplere bağlanmayı ve felsefe ile uğraşmayı da haram kabul ederler. Bu sebeple günümüzde Suudi Arabistan üniversitelerinde tasavvuf, kelam ve felsefe öğretimi yoktur.
Vahhabiyede namazın camide ve cemaatle kılınması farzdır; mezar ziyaretleri haramdır; içki, sigara, nargile benzer biçimde keyif verici maddeler de haramdır ve bu tarz şeyleri kullananlar cezalandırılır. Ama günümüzde, vahhabiyenin resmi mezhep olarak benimsendiği Suudi Arabistan'da tütün, kahve benzer biçimde maddelerin içilmesine ve hacıların Baki mezarlığını ziyaret etmelerine izin verilmektedir.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR