Yağmur Nedir: Bulutlardan sıvı olarak düşen çapı 0.5 mm den büyük su damlacıklarına yağmur denir. Damla çapı 6 mm den büyükse sürtünme dir...
Yağmur Nedir: Bulutlardan sıvı olarak düşen çapı 0.5 mm den büyük su damlacıklarına yağmur denir. Damla çapı 6 mm den büyükse sürtünme direnci artar ve damla parçalanır.
Atmosferden yeryüzüne düşen sıvı ya da katı sulara yağış denir.
Yağışların Oluşumu
Yağışın olabilmesi için ön koşul su buharı (rutubet)dır. Sadece bu kafi değildir. Bununla birlikte ardarda 4 ayrı vaka daha gereklidir.
1. Soğuma,
2. Yoğunlaşma,
3. Damlaların büyümesi,
4. Yağış alanına yeni bulutların gelmesi.
Soğuma
Yoğunlaşma için havanın soğuması gerekir. Soğuma soğuk ve sıcak hava kütlelerinin karışmasıyla ya da konvektif yükselmeyle olabilir. Soğuma 4 şekilde olur.
a. Konveksiyonla soğuma: Sıcak hava soğuk yeryüzüne temas ederek soğur.
b. Işınım kaybı ile soğuma: Açık gecelerde atmosferden uzaya radyasyonla ısı kaybı ve de soğuma olur.
c. Karışma ile soğuma: Sıcak ve soğuk 2 hava hacmi karışarak.
Sıcak karışım Soğuk
d. Adyabatik soğuma: Çevresiyle ısı değişimi olmadan soğuma adyabatik olarak nitelenir. Yükselerek soğuma.
Hava ısınır genleşir hafifler yükselir = soğur.
Yoğunlaşma
Yoğunlaşmanın olabilmesi için havada yoğunlaşma çekirdeklerinin olması gerekir. Bunlar suyu üstünde tutan 10 mikrondan minik çaplı parçacıklardır. Yoğunlaşma çekirdekleri eğer olmazsa yoğunlaşma olmaz.
Damlaların Büyümesi
Yoğunlaşma çekirdeklerinin etrafındaki ince film su tabakası higroskopik su olarak adlandırılır. Bu su kalınlaşır, kalınlaşır ve havada kalamaz hale gelir. Sonrasında da düşmeye adım atar. Düşerken öteki su damlacıklarıyla da birleşir ve yağış olur.
Çok soğuyan havada buz kristalleri oluşabilir. Bunların üstünde de yoğunlaşma olabilir.
Yağış Alanına Yeni Bulutların Gelmesi
Bulutlardaki su buharı miktarı 2-3 g/m3 kadardır. Dolayısıyla yağışta bu su derhal tükenir. Yeni bulutlar gelip beslemedikçe uzun soluklu yağışlar oluşmaz.
Yağış Şžiddeti
Birim zamanda düşen yağış miktarına yağış sertliği denir.
2.5 mm/h(düşük),
2.5-7.6 mm/h (orta),
7.6 mm/h
Yağış Şžekilleri
Yoğunlaşan subuharının havadaki ya da yeryüzündeki ürünlerine hidrometeor denir. Hidrometeorlar 4’e ayrılır.
1. Düşen Hidrometeorlar
2. Düşmeyen Hidrometeorlar
3. Yeryüzünde Savrulan Hidrometeorlar
4. Havada Bulanıklık Icra eden Hidrometeorlar
Bunlardan mühimleri; yağmur, kar, dolu, pişmemiş, kırağı, kırç ve vergla burada anlatılacaktır.
Yağmur
Bulutlardan sıvı olarak düşen çapı 0.5 mm den büyük su damlacıklarına yağmur denir. Damla çapı 6 mm den büyükse sürtünme direnci artar ve damla parçalanır.
Max
Çapı 0.5 mm den minik yağmura çisenti denir.
Yağmur(ısı pozitif)
0oC den düşük hava
Sulu sepken
Kar
Buz kristallerinden oluşan yağışa kar denir. Yoğunlaşan damlalar daha da soğuyup sıfırın altına düşürse katı halde yoğunlaşmış damlacıklar oluşur. Bu 6 ve 8 gen buz kristalleri birleşerek kar lapasını oluşturur.
Kar yalıtkandır. Bitkileri dondan korur.
Yavaş eriyerek toprağa su depolar.
Dolu
0.5-5 santimetre çaplı, yağan buz parçalarına dolu denir. Tek bir buluttan düşmüş olduğu için lokal bölgelerde görülür. 10 sn-40 dakika içinde sürer.
23.5.1969 Günü Saat 17:15'de Ankara'ya Düşen Dolu Taneleri
2.7.2005 tarihinde Erzurum'da 20 dakika süresince yağan dolu vasıta trafiğini negatif etkilerken, dolunun kalınlığı kimi yerlerde 2 santimetreye ulaştı.
May 12, 2004 Giant Hail in Attica, Kansas, USA.
En büyük dolu faciası Hindistan’da 1888 de meydana geldi. Düşen dolu taneleri sonucunda bir kısmı derhal bir kısmı da aldıkları yaralar sonucunda daha sonradan olmak suretiyle toplam 250 şahıs öldü.
Pişmemiş
Havadaki su buharının çiğlenme noktasından düşük sıcaklığa haiz cisimler üstünde yoğunlaşmasıyla oluşan damlacıklara pişmemiş denir.
Kırağı
Çiğden farkı yoğunlaşma 0oC nin altındaki cisimler üstünde oluşuyor.
Kırç (Jivr)
Havadaki su buharının çok soğumuş ağaç dalları, tel, saçak, vb. cisimler üstünde yoğunlaşarak buz tabakası haline gelmesidir. Kırağıdan ayrılan yönü, kristallerin üst üste yığılarak buz tabakası haline gelmesidir.
Pişmemiş en fazla ilkbaharda görülürken, kırağı ve kırç ise çoğunlukla sonbaharda gerçekleşir.
Vergla
Yağmurun 0 oC nin altındaki cisimler üstüne düşmesi ve burada donmasıyla oluşur.
Yağış Tipleri
Yağış olabilmesi için çiğlenme noktasının altında soğuma gerekir. Bu soğumanın tipine nazaran yağışlar Depresyonik, orografik, konvektif olabilir.
Depresyonik Yağışlar
Depresyonik yağış = siklonik yağış = cephesel yağış
Yoğunluk ve sıcaklığı değişik iki hava karşılaşınca oluşur.
Ilık hava hem karışımdan hem yükselmeden dolayı soğur. Soğuma yavaş olur. Uzun soluklu ve düşük şiddetli, geniş alanlı yağış bırakır.
Depresyonik Yağışlar
Sıcak hava
Soğuk hava
Karışım
Depresyonik Yağışlar
Karışım
Orografik Yağışlar
Şžiddetli yağış bırakabilir. Denize paralel yüksek dağlarda çok görünür. Deniz tarafı yağış alır.(Fön rüzgarında da anlatıldı).
Konvektif Yağışlar
Yeryüzünün sıcak kesimleri ile temas eden hava ısınır.
Hava ısınır genleşir hafifler yükselir soğur = Yağış
Nemin yüksek olduğu yaz başlangıcında şiddetli yağış olabilir (Kırkikindi yağmurları bu şekilde oluşur).
YORUMLAR