Yerleşime etki eden faktörler: (Özet) Bir yerin yerleşim yeri seçilmesinde etkili olan etkenler şunlardır: 1. Su açısından zenginlik (Tatlı ...
Yerleşime etki eden faktörler: (Özet)
Bir yerin yerleşim yeri seçilmesinde etkili olan etkenler şunlardır:
1. Su açısından zenginlik (Tatlı su: nehirler yada akarsular, göller, göletler, vd.)
2. Verimli tarımsal arazi yapsına sahip olması. (dağların etekleri)
3. İklim
4. Endüstirinin yaygın oluşu
5. Ulaşım
Tarihten günümüze kalabalık yerleşim yerleri genellikle denize kıyısı olan yerlerdir. Çünkü bu tür yerler hem iklimsel açıdan ılıman bir iklime ve bunun neticesinde verimli topraklar ve tarımsal arazilerin olmasını sağlar. Ayrıca denize kıyısının olmasıyla beraber ulaşımında kolaylaşması özellikle ürünlerin ihracı ve ithali açısından kısacası ticare ve endüstriyel açıdan çok önemlidir.
Detay:
Yerleşme yerinin seçilmesinde ve yerleşim biriminin gelişiminde, doğal ve beşeri faktörler birlikte rol oynar. Ancak şartlara göre bunlardan birisi diğerlerine oranla biraz daha fazla etkili olabilmektedir. Fiziki faktörler genellikle yerleşme ünitelerinin yer seçiminde ve devamlılığında en önemli etkiyi yapar. Beşeri faktörler ise yerleşim biriminin özellikleri ve gelişimi üzerinde etkili olurlar.
Doğal Faktörler (Etkenler)
Yerleşim yerlerinin kurulmasında etkili olan doğal faktörlerin başında insan hayatı için gerekli olan su gelmektedir. Araştırma sahasında ilk kurulan ve günümüzde de hala varlığını sürdüren yerleşmelerin büyük bir çoğunluğu su kaynaklarının olduğu yerde ya da yakınında bulunmaktadır.
Yerleşme üzerinde etkili olan bir diğer doğal faktör de iklimdir. Karasal iklimin etkili olduğu bölgelerde yerleşim yerlerindeki yoğunluğun azalmasında etkilidir. Dağlık ve arızalı alanlar ile ovalık alanlar arasında yerleşme ve yerleşmenin yapısı bakımından farklar bulunur. Buna göre dağlık alanlarda yerleşmeler az, ovalık ve düz alanlarda ise yerleşmelerin sayısı fazladır. Dolayısıyla yerleşmeler toplu yerleşme özelliğindedir.
Yerleşmeleri toprak özellikleri de etkilemektedir. Çünkü toprağın verimli ya da verimsiz olması yerleşmelerin gelişmesinin sağlayan veya engelleyen önemli bir etkendir. Araştırma sahasında alüvyal topraklar, kireçsiz kahverengi topraklar ve kahverengi orman topraklarının bulunması tarımsal faaliyetleri olumlu yönde etkilemiştir.
Yerleşmeler üzerinde ormanların etkisi bulunmaktadır. Ormanlar tarım arazilerini daralttıkları için buralarda yerleşme sayısı az ve nüfusları düşüktür. Orman alanları ayrıca engebeli alanlar oldukları için de yerleşmeyi sınırlandırmaktadır. Burada yaşayan insanlar ormanların tahrip edilmesiyle elde edilen tarım arazilerinden ve ormanlardan yararlanarak geçinirler. Maden yatakları da yerleşmeler üzerinde etkili olmaktadır.
Beşeri Faktörler (Etkenler)
Yerleşme yerinin seçilmesinde doğal faktörlerin etkisi çok fazladır. Fakat bu seçilen yerlerin gerek gelişmesi gerekse büyümesinde ve şekillenerek kendine özgü özellikler kazanmasında beşeri faktörler ön plana çıkmaktadır. Beşeri faktörler ile doğal faktörler karşılıklı ilişki içerisindedirler.
Bulunduğu yerin konumu sebebiyle sahanın uygarlıklar arasında sık sık el değiştirmesi yerleşme sistemi üzerinde etkili olmuştur. Geçen bu zaman içerisinde sahada bir çok yerleşme kurulmuştur.
Her dönemde yerleşmelerin sahada yoğun olmasında tarımsal özelliklerin de etkisi büyüktür. Araştırma sahasında tarım ürünlerinin yetiştirilmesi ve bu ürünlerin verimlerinin yüksek olması bu etkiyi oluşturmuştur. Kırsal kesimde yaşayan insanların büyük bir bölümü günümüzde dahi ihtiyaçlarını karşılamak için, tarım arazilerinin bulunduğu ovalık alanlar ve bunların çevrelerini tercih etmişlerdir.
Tarihin her döneminde sahanın yerleşme yeri seçilmesinde savunmaya elverişli konumu da önemli bir rol oynamıştır. Gerek ticaret yolları ve gerekse stratejik açıdan önemli olan noktalar üzerine bir çok kanlı mücadele yani savaş meydana gelmiştir.
YORUMLAR