Yusuf Has Hacib Kimdir?

Yusuf Özgü Hacib; divan şairidir (11. yüzyıl). İslâm uygarlığı tesirindeki Türk edebiyatının en eski ilk eserinin yaratıcısı üstünde çok şe...

Yusuf Özgü Hacib;divan şairidir (11. yüzyıl).

İslâm uygarlığı tesirindeki Türk edebiyatının en eski ilk eserinin yaratıcısı üstünde çok şey bilinmiyor (Kutadgu Bilig). Balasagun Kenti’nde doğup orada çalışmış olduğu, şiirinin bir takım yerlerinden sezilmektedir. Karahanlılar döneminde eserini o dönemin ve yerin hükümdarına sunmuş olduğu kesindir: Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han (1069). Özgü Hâcib diye alınması, hükümdarın bağışladığı mabeyncilik (saray iç hizmeti) görevindeki hususi yerinden ötürüdür.

Kutadgu Bilig, İslâm uygarlığı tesirindeki Türkçenin en eski (Ümmet Çağı edebiyatının malum ilk) eseri; Yusuf Özgü Hâcib’in yazdığı ilk Türk mesnevisi (1069-1070). Aruz ölçüsüyle, mesnevi şeklinde didaktik (öğretici, eğitici) bilhassa, ahlak, siyaset, felsefe fikirlerini işleyen nazımla bir ‘siyasetnâme’ “Güç ve kutsallık, mutluluk veren bilgi” anlamına gelen adıyla siyasetname türünün en eski ürünlerinden birisi olan yapıt, devlet yöntemlerini, yurt ve halk için yararlı bilgi ilkelerini, devlet örgütü içindeki türlü vazife ve işlerin haklar-ödevler karşılıklığını, cemiyet yaşayışındaki temel öğeleri, cemiyet katlan arasındaki ilişki biçimlerini, insan bilgisinin özünü ve kıymetini, erdemli bir yaşamın yollarını, hükümdarlık yetisinin yetki ve haklarını, en iyi yönetim ve egemenlik için bunların kullanım koşullarını açıklayan bir öğüt-hikmet (bilgelik) manzumesidir.