Zeka nedir ne anlamına gelir? Zekanın soyaçekim ve çevre ile ilişkisi, ölçülmesi ve dağılımı şeklinde mevzular hakkında ayrıntılı bilgilerin...
Zeka nedir ne anlamına gelir? Zekanın soyaçekim ve çevre ile ilişkisi, ölçülmesi ve dağılımı şeklinde mevzular hakkında ayrıntılı bilgilerin verildiği yazımız.
Psikolojinin en karmaşık mevzularından biridir. Bu özellik, zekânın hemen hemen kesinlikle “ne” bulunduğunun bilinmemesinden meydana gelmektedir.
Bir takım zekâ tanımlarını şöyleki sıralamak mümkündür:
• Zekâ, çevreye uyum aracıdır.
• Vakaları bağımsız olarak düşünebilme, yeni durumlara başarıyla uyabilme, fiil ve tutumları belirgin bir fikir ya da gaye çevresinde toplayabilme kabiliyeti
• Idrak etme, belleme, çağrışım yapma, imgeleme, yargıda bulunma, usavurma, soyutlama, genelleme şeklinde ruhsal işlevlerin tümüne verilen isim.
• Zekâ, araç yapabilme kabiliyetidir. (H.Bergson)
• Zekâ, öğrenebilme ve öğrenileni eleştirebilme kabiliyetidir.
– Verilen bir yönergeyi idrak etmek ve bu konuyu zihinde tutabilme kabiliyeti,
– Bir duruma başarı ile uyum yapabilmek ya da istenildiği bir davranışta bulunabilmek kabiliyeti,
– Ferdin özeleştiri yapabilmesi ve davranışlarının uygunluğunu denetleyebilme kabiliyetidir. (Alfred Binet)
• Zekâ;
– Çevre ile etkileşim sonucu, kişinin çevreye yapmış olduğu uyumu elde eden vaziyet,
– Zihinsel yapı ile çevre arasındaki bir tür dinamik denge şartları
– Zihinsel eylemler dizgesidir. (Jean Piaget)
• Zekâ, zekâ testlerinin ölçtüğü şeydir.
Günümüzde psikoloji, zekâyı faktörlerin analizinden çıkan netice özelliklerine nazaran ele almaktadır. Buna nazaran zekâ şöyleki tanımlanmaktadır: “Bireysel denemeler yardımıyla, yeni ve daha ziyade etkili uyum şekillerini kazanma ve bu tarz şeyleri geliştirme kabiliyetidir.” Bu da testlerle ölçülür.
2. ZEKÂNIN SOYAÇEKtM VE ÇEVRE İLE İLİŞKİSİ
Soyaçekim ve çevre faktörünün zekâ üstündeki tesirini araştırmak için 19. Yüzyıldan bu zamana kadar pek çok deney yapılmıştır. Bu deneyler daha çok hayvanlar üstünde yapılmıştır, insanoğlu üstünde ise türlü araştırmalar yapılmıştır.
Çevrenin ve kalıtımın etkilerini ayırt etmek amacıyla özdeş ikizler araştırmaya mevzu edilmişti. Buna nazaran, 50 çift özdeş ikiz aynı çevrede, 19 çift özdeş ikiz birbirlerinden ayrılarak, tamamen değişik çevrelerde yetiştirilmişlerdir.
Bir süre sonrasında bu ikizler zekâ kısımları, biyolojik ve toplumsal gelişim… vb. bakımından testlere ve ölçümlere doğal olarak tutulmuşlardır. Elde edilmiş sonuçlar şöyledir:
Bir arada büyütülen ikizlerin zekâ ve gövde yapılarında mühim bir fark görülmemiştir.
Ayrı yerlerde büyütülen ikizlerin de zekâ kısımları içinde mühim bir fark görülmemiştir. Çevrenin, daha çok kişilik ve toplumsal davranışlar üstünde etkili olduğu saptanmıştır.
Normalin üstünde zekâ kısmına haiz bireylerin aileleri araştırıldığında görülüyor ki, aynı ailede kuşaklar süresince pek çok başarı göstermiş kimse var. Normalin altında zekâ düzeyine haiz bireylerin mensup olduğu ailelerde de, meydana getirilen araştırmalarda, aynı özellikte bir çok fert görülmektedir. Bu şekilde bir ailedeki düzgüsel zekâlı fert sayısı normalin altındakilerin yüzde 10’u kadardır.
Bu araştırmanın sonucunu şöyleki yorumlamak mümkündür: Anne – baba ile evlatların zekâ kısımları içinde yüksek bir korelasyon vardır.
YORUMLAR