Anavatan Partisi Anavatan Partisi, kısaca ANAP, 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuş olan siyasi partidir. 20 Mayıs1983 yılı...
Anavatan Partisi
Anavatan Partisi, kısaca ANAP, 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuş olan siyasi partidir.
20 Mayıs1983 yılında kurulan bu parti 6 Kasım1983 yılında yapılan Genel Seçimlerde çoğunlukla(%45,14)iktidara gelmiş ve 400 milletvekilli meclise 212 milletvekili sokmuştur.
29 Kasım1987 yılında oylarını düşürmesine rağmen(%36,31)yine tek başına iktidara gelmiş ve bu sefer 450 sandalyeli mecliste 292 sandalyeye sahip olmuştur.
1989'da Genel Başkan ve BaşbakanTurgut Özal'ın cumhurbaşkanlığına seçilmesiyle yerine Genel Başkanlığa Yıldırım Akbulut gelmiştir ve 1991 yılında yapılan kurultayda ilk kez bir başbakanın,başbakanlık süresinde başkanlığı kaybetmesi görülmüştür. Başkanlığa ve başbakanlığa Mesut Yılmaz gelmiştir ve 5 ay sonra da erken seçim yapmış ve ANAP1983'ten bu yana ilk kez ikinci parti konumuna düşmüştür. 24 Aralık1995 seçimlerinden sonra ANAP %19,65 oyla üçüncü parti konumuna gelmiş ve 2.parti olan DYP ile koalisyon kurmuştur(ANAYOL hükümeti). Ancak bu hükümet 3 ay sürmüş ve Mesut Yılmaz'a verilen gensoru ile 28 Haziran1996'da düşürülmüştür. 1 yıl sonra 30 Haziran1999'da Mesut Yılmaz'ın başkanlığında kurulan 55. hükümetteDSP ve DTP de yer almıştır ancak bu hükümette toplam 1 yıl 7 ay kadar sürmüştür ve Yılmaz'ın istifa etmesi ile Ocak1999'da sonlanmıştır. 18 Nisan1999'da yapılan seçimler sonucu 4.parti olan ANAP, 29 Mayıs1999'da Bülent Ecevit'in kurduğu 57.hükümette görev almıştır. 3 Kasım2002'de yapılan Genel seçimler ise ANAP için bir facia olmuştur ve bunun üzerine yapılacak kurultay'da aday olmayacağını açıklayan Mesut Yılmaz istifasını vermiştir ve yerine Ali Talip Özdemir seçilmiş ve 2003'te istifa etmesiyle Genel BaşkanlığaNesrin Nas seçilmiş ve Şubat2005 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığından istifa eden Isparta milletvekili Erkan Mumcu tek aday olarak genel başkanlığa seçilmiştir (Nisan2005) şuan ANAPMeclis'te 21 sandalyeye sahip olarak grup sahibi olmuş ve 3.parti konumuna gelmiştir.
Anavatan Partisi iktidarları süresince Türkiye'de neo-liberal sisteme geçişi şiddetle desteklemiş ve bu doğrultuda icraatlar ortaya koymuştur. Günümüzde halen bu dönemde yaşanan değişimlerin etkilerinin sosyal ve ahlaki hayata yansılamaları tartışılmaktadır.
Turgut Özal'ın keskin ve değişimci politikaları ile Türkiye askeri yönetimden yeni bir döneme hızlı bir geçiş yapmıştır.
Parti ideolojik olarak Adalet Partisi misyonunun devamı gibi gözükse de uygulama da ve politik yaklaşımlarında Adalet Partisi misyonundan daha farklıdır. Çağdaş, kentli ve bilim yanlısı bir sağ oluşum çizgisi çizmeyi istemiştir.
Genel Başkanlar
Turgut Özal (13 Ekim1927, Malatya - 17 Nisan1993), Türkiye Cumhuriyeti'nin 45. ve 46. dönem hükümetlerinde başbakanlık yapmış ve ardından 8. Cumhurbaşkanı seçilerek, görevi başında hayatını kaybetmiş olan siyasetçi ve devlet adamıdır.
Konu başlıkları
Hayatı ve kariyeri
Babası Malatya/Çırmıktı'lı Kürt asıllı ünlüoğulları'ndan Mehmed Sıddık banka memurluğu yaparken, annesi aslen Tunceli/Çemişkezek yerlilerinden Hafize Hanım ilkokul öğretmeniydi. Bir dönem sonra Silifke'ye taşındıktan sonra, pilot olmayı isteyen Özal eşeğin üzerinden düşerek kolundan sakatlanınca bir kolu biraz daha kısa kalmış ve pilotluk hevesi de böylelikle sona ermiştir.
Eğitimi
4 yaşındayken Bilecik'in Söğüt ilçesine taşınan Özal, ilk öğrenim hayatına burada başladı. Babasının görevi nedeniyle sık sık il değiştiren Özal, orta okulu Mardin'de bitirir. Mardin'de lise olmaması nedeniyle, Konya Lisesi'nde eğitimine devam eden Turgut Özal bu dönem içerisinde kardeşi Korkut Özal da o'na eşlik etmiştir. Son olarak Kayseri Lisesi'nde lise eğitimini bitiren Özal, İstanbul Teknik üniversitesiElektrik Mühendisliğini burs alarak kazanır. 1950 yılında mezun olur.
Aile Hayatı
Turgut Özal, 1952 yılına kadar kısa süreli bir evlilik yaşar. Bu evlilikten sonra çalıştığı kurum Elektrik İşletmesi Etüd İdaresi'nde daktilocu olarak görev yapan Semra Özal ile evlenerek Ahmet, Zeynep ve Efe adlı üç çocuk sahibi olurlar.
Kariyeri
Evlendikten sonra, Amerika'da ihtisas yapmaya giden Özal ekonomi branşında eğitim alır.
Geri döndüğünde EİEİ Genel Müdür Yardımcısı (ya da Genel Direktör Teknik Müşaviri; kayıtlar arasında ikilem mevcut) olur ve Türkiye'de elektrifikasyon üzerine projelerde çalışır.
1958 yılında Planlama Komisyonu'nda sekreterya görevini yaptıktan sonra 1959 yılında Ankara Ordanat Okulu'nda yedek subay olur. Dönemin Devlet Su İşleri Genel Müdürü 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de, bu dönem içerisinde yedek subay öğrencisi olarak aynı kurumda çalışır. ANAP kayıtlarına göz gezdirecek olursak, Özal'ın ona komutanlık ve öğretmenlik yaptığını görebiliriz. Askerliği sonrasında Devlet Planlama Teşkilatı'nın kuruluşunda çalışan Özal, 1965 seçimlerinden sonra Süleyman Demirel'in danışmanı olarak görev yapar. 1967 yılında DPT Müsteşarı olan, 12 Mart1971 darbesinden sonra 1973 yılına kadar Dünya Bankası Sanayi Dairesi'nde danışman olarak çalışan Özal yurda döndükten sonra başta Sabancı Holding olmak üzere birçok sektördeki, birçok şirket için yönetici olarak çalışır. (Sabancı Holding'deki görevinin Genel Koordinatörlük olduğu ileri sürülmektedir)
12 Eylül1980 askeri darbesinden sonra, IMF politikalarını uygulamak amacıyla Bülend Ulusu Hükümeti'nde ekonomiden sorumlu Başbakan yardımcılığı görevine getirilir. Bu göreve getirildikten 22 ay sonra, 14 Temmuz1982 yılında istifa eder.
Siyasi Hayatı
7 Kasım 1983
20 Mayıs 1983'de Anavatan Partisi'ni kuran Özal 6 Kasım1983'deki seçimlerde 400 kişiden oluşan parlamentoda 211 milletvekili çıkararak iktidar ve 45. Dönem Başbakanı olur. 1984 yerel seçimlerinde tekrar iktidar olan Özal, 13 Nisan1985'de yapılan ilk kongrede tekrar genel başkanlığa seçilir.
1987 yılında yapılan genel seçimlerde, 292 milletvekili çıkartarak tekrar çoğunluğu sağlar ve 46. Dönem Başbakanı olur. (Her ne kadar Anavatan Partisi'nin resmi web sitesi 47. Dönem başkanı oldu dese de. 47. Dönem Başbakanı, hakkındaki fıkralarıyla ünlü, Yıldırım Akbulut'tur.)
18 Haziran1988'de Anavatan Partisi 2. Olağan Kongresi sırasında Kartal Demirağ tarafından suikast girişiminde bulunulan Özal, önce ölüm cezasına çarptırılan, ardından cezası 20 yıla indirilen Kartal Demirağ'ı cumhurbaşkanlığı döneminde affetti.
Cumhurbaşkanlığı ve ölümü
31 Ekim1989'da Anavatan Partisi'nin meclis çoğunluğuyla 8. Cumhurbaşkanı seçilen Turgut Özal 9 Kasım1989 tarihinde resmi olarak görevine başladı. 17 Nisan1993 tarihinde koşu bandındayken kalp krizi geçirdiği öne sürülen Turgut Özal, otopsisi yapılmadan Adnan Menderes anıtının karşısında İstanbul'da özel bir anıtta toprağa verilmiştir. Otopsi yapılmadan defnedilmesi Özal'ın ölümünde karanlık noktalar olduğu şüphelerini uyandırmaktadır. [ belirtilmeli]
Ölümü ve Cenazesi
18 Nisan 1993
Turgut Özal'ın ölüm tarihi, Süleyman Demirel'in 21 Ekim seçimlerinde "500 günde herkese 2 anahtar" (biri ev, biri araba için) vaadiyle iktidara gelmesinden 533 gün sonra gerçekleşmiştir. Bu vesile ile günümüzde hala devam eden bir komplo Teorisine konu olmuştur, bu diyalogların ana sebebi de hanımı Semra Özal'ın günümüzde halen devam eden açıklamalarıdır.
Turgut Özal'ın cenazesine Türkiye'nin dört bir yanından yüzbinlerce kişi akın etmiş, televizyonlardan canlı yayımlanmış; ülkede bayraklar yarıya indirilmiştir. Dönemin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı, Turgut Özal ile de yakın dost olan George H. W. Bush da, mevlidine katılmış ve gözyaşlarını tutamamıştır..
Kaynakça
Anavatan Partisi, kısaca ANAP, 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuş olan siyasi partidir.
20 Mayıs1983 yılında kurulan bu parti 6 Kasım1983 yılında yapılan Genel Seçimlerde çoğunlukla(%45,14)iktidara gelmiş ve 400 milletvekilli meclise 212 milletvekili sokmuştur.
29 Kasım1987 yılında oylarını düşürmesine rağmen(%36,31)yine tek başına iktidara gelmiş ve bu sefer 450 sandalyeli mecliste 292 sandalyeye sahip olmuştur.
1989'da Genel Başkan ve BaşbakanTurgut Özal'ın cumhurbaşkanlığına seçilmesiyle yerine Genel Başkanlığa Yıldırım Akbulut gelmiştir ve 1991 yılında yapılan kurultayda ilk kez bir başbakanın,başbakanlık süresinde başkanlığı kaybetmesi görülmüştür. Başkanlığa ve başbakanlığa Mesut Yılmaz gelmiştir ve 5 ay sonra da erken seçim yapmış ve ANAP1983'ten bu yana ilk kez ikinci parti konumuna düşmüştür. 24 Aralık1995 seçimlerinden sonra ANAP %19,65 oyla üçüncü parti konumuna gelmiş ve 2.parti olan DYP ile koalisyon kurmuştur(ANAYOL hükümeti). Ancak bu hükümet 3 ay sürmüş ve Mesut Yılmaz'a verilen gensoru ile 28 Haziran1996'da düşürülmüştür. 1 yıl sonra 30 Haziran1999'da Mesut Yılmaz'ın başkanlığında kurulan 55. hükümetteDSP ve DTP de yer almıştır ancak bu hükümette toplam 1 yıl 7 ay kadar sürmüştür ve Yılmaz'ın istifa etmesi ile Ocak1999'da sonlanmıştır. 18 Nisan1999'da yapılan seçimler sonucu 4.parti olan ANAP, 29 Mayıs1999'da Bülent Ecevit'in kurduğu 57.hükümette görev almıştır. 3 Kasım2002'de yapılan Genel seçimler ise ANAP için bir facia olmuştur ve bunun üzerine yapılacak kurultay'da aday olmayacağını açıklayan Mesut Yılmaz istifasını vermiştir ve yerine Ali Talip Özdemir seçilmiş ve 2003'te istifa etmesiyle Genel BaşkanlığaNesrin Nas seçilmiş ve Şubat2005 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığından istifa eden Isparta milletvekili Erkan Mumcu tek aday olarak genel başkanlığa seçilmiştir (Nisan2005) şuan ANAPMeclis'te 21 sandalyeye sahip olarak grup sahibi olmuş ve 3.parti konumuna gelmiştir.
Anavatan Partisi iktidarları süresince Türkiye'de neo-liberal sisteme geçişi şiddetle desteklemiş ve bu doğrultuda icraatlar ortaya koymuştur. Günümüzde halen bu dönemde yaşanan değişimlerin etkilerinin sosyal ve ahlaki hayata yansılamaları tartışılmaktadır.
Turgut Özal'ın keskin ve değişimci politikaları ile Türkiye askeri yönetimden yeni bir döneme hızlı bir geçiş yapmıştır.
Parti ideolojik olarak Adalet Partisi misyonunun devamı gibi gözükse de uygulama da ve politik yaklaşımlarında Adalet Partisi misyonundan daha farklıdır. Çağdaş, kentli ve bilim yanlısı bir sağ oluşum çizgisi çizmeyi istemiştir.
Genel Başkanlar
- Turgut Özal (20 Mayıs1983-9 Kasım1989)
- Yıldırım Akbulut (21 Kasım1989-6 Haziran1991)
- Mesut Yılmaz (6 Haziran1991-4 Kasım2002)
- Ali Talip Özdemir (12 Ocak2003-14 Aralık2003)
- Nesrin Nas (14 Aralık2003-25 Kasım2004)
- Erkan Mumcu (2 Nisan2005-...)
Turgut Özal (13 Ekim1927, Malatya - 17 Nisan1993), Türkiye Cumhuriyeti'nin 45. ve 46. dönem hükümetlerinde başbakanlık yapmış ve ardından 8. Cumhurbaşkanı seçilerek, görevi başında hayatını kaybetmiş olan siyasetçi ve devlet adamıdır.
Konu başlıkları
Hayatı ve kariyeri
Babası Malatya/Çırmıktı'lı Kürt asıllı ünlüoğulları'ndan Mehmed Sıddık banka memurluğu yaparken, annesi aslen Tunceli/Çemişkezek yerlilerinden Hafize Hanım ilkokul öğretmeniydi. Bir dönem sonra Silifke'ye taşındıktan sonra, pilot olmayı isteyen Özal eşeğin üzerinden düşerek kolundan sakatlanınca bir kolu biraz daha kısa kalmış ve pilotluk hevesi de böylelikle sona ermiştir.
Eğitimi
4 yaşındayken Bilecik'in Söğüt ilçesine taşınan Özal, ilk öğrenim hayatına burada başladı. Babasının görevi nedeniyle sık sık il değiştiren Özal, orta okulu Mardin'de bitirir. Mardin'de lise olmaması nedeniyle, Konya Lisesi'nde eğitimine devam eden Turgut Özal bu dönem içerisinde kardeşi Korkut Özal da o'na eşlik etmiştir. Son olarak Kayseri Lisesi'nde lise eğitimini bitiren Özal, İstanbul Teknik üniversitesiElektrik Mühendisliğini burs alarak kazanır. 1950 yılında mezun olur.
Aile Hayatı
Turgut Özal, 1952 yılına kadar kısa süreli bir evlilik yaşar. Bu evlilikten sonra çalıştığı kurum Elektrik İşletmesi Etüd İdaresi'nde daktilocu olarak görev yapan Semra Özal ile evlenerek Ahmet, Zeynep ve Efe adlı üç çocuk sahibi olurlar.
Kariyeri
Evlendikten sonra, Amerika'da ihtisas yapmaya giden Özal ekonomi branşında eğitim alır.
Geri döndüğünde EİEİ Genel Müdür Yardımcısı (ya da Genel Direktör Teknik Müşaviri; kayıtlar arasında ikilem mevcut) olur ve Türkiye'de elektrifikasyon üzerine projelerde çalışır.
1958 yılında Planlama Komisyonu'nda sekreterya görevini yaptıktan sonra 1959 yılında Ankara Ordanat Okulu'nda yedek subay olur. Dönemin Devlet Su İşleri Genel Müdürü 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de, bu dönem içerisinde yedek subay öğrencisi olarak aynı kurumda çalışır. ANAP kayıtlarına göz gezdirecek olursak, Özal'ın ona komutanlık ve öğretmenlik yaptığını görebiliriz. Askerliği sonrasında Devlet Planlama Teşkilatı'nın kuruluşunda çalışan Özal, 1965 seçimlerinden sonra Süleyman Demirel'in danışmanı olarak görev yapar. 1967 yılında DPT Müsteşarı olan, 12 Mart1971 darbesinden sonra 1973 yılına kadar Dünya Bankası Sanayi Dairesi'nde danışman olarak çalışan Özal yurda döndükten sonra başta Sabancı Holding olmak üzere birçok sektördeki, birçok şirket için yönetici olarak çalışır. (Sabancı Holding'deki görevinin Genel Koordinatörlük olduğu ileri sürülmektedir)
12 Eylül1980 askeri darbesinden sonra, IMF politikalarını uygulamak amacıyla Bülend Ulusu Hükümeti'nde ekonomiden sorumlu Başbakan yardımcılığı görevine getirilir. Bu göreve getirildikten 22 ay sonra, 14 Temmuz1982 yılında istifa eder.
Siyasi Hayatı
7 Kasım 1983
20 Mayıs 1983'de Anavatan Partisi'ni kuran Özal 6 Kasım1983'deki seçimlerde 400 kişiden oluşan parlamentoda 211 milletvekili çıkararak iktidar ve 45. Dönem Başbakanı olur. 1984 yerel seçimlerinde tekrar iktidar olan Özal, 13 Nisan1985'de yapılan ilk kongrede tekrar genel başkanlığa seçilir.
1987 yılında yapılan genel seçimlerde, 292 milletvekili çıkartarak tekrar çoğunluğu sağlar ve 46. Dönem Başbakanı olur. (Her ne kadar Anavatan Partisi'nin resmi web sitesi 47. Dönem başkanı oldu dese de. 47. Dönem Başbakanı, hakkındaki fıkralarıyla ünlü, Yıldırım Akbulut'tur.)
18 Haziran1988'de Anavatan Partisi 2. Olağan Kongresi sırasında Kartal Demirağ tarafından suikast girişiminde bulunulan Özal, önce ölüm cezasına çarptırılan, ardından cezası 20 yıla indirilen Kartal Demirağ'ı cumhurbaşkanlığı döneminde affetti.
Cumhurbaşkanlığı ve ölümü
31 Ekim1989'da Anavatan Partisi'nin meclis çoğunluğuyla 8. Cumhurbaşkanı seçilen Turgut Özal 9 Kasım1989 tarihinde resmi olarak görevine başladı. 17 Nisan1993 tarihinde koşu bandındayken kalp krizi geçirdiği öne sürülen Turgut Özal, otopsisi yapılmadan Adnan Menderes anıtının karşısında İstanbul'da özel bir anıtta toprağa verilmiştir. Otopsi yapılmadan defnedilmesi Özal'ın ölümünde karanlık noktalar olduğu şüphelerini uyandırmaktadır. [ belirtilmeli]
Ölümü ve Cenazesi
18 Nisan 1993
Turgut Özal'ın ölüm tarihi, Süleyman Demirel'in 21 Ekim seçimlerinde "500 günde herkese 2 anahtar" (biri ev, biri araba için) vaadiyle iktidara gelmesinden 533 gün sonra gerçekleşmiştir. Bu vesile ile günümüzde hala devam eden bir komplo Teorisine konu olmuştur, bu diyalogların ana sebebi de hanımı Semra Özal'ın günümüzde halen devam eden açıklamalarıdır.
Turgut Özal'ın cenazesine Türkiye'nin dört bir yanından yüzbinlerce kişi akın etmiş, televizyonlardan canlı yayımlanmış; ülkede bayraklar yarıya indirilmiştir. Dönemin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı, Turgut Özal ile de yakın dost olan George H. W. Bush da, mevlidine katılmış ve gözyaşlarını tutamamıştır..
Kaynakça
- Anavatan Partisi Özal Albümü
- Dışişleri Bakanlığı Turgut Özal Bölümü (Diğer tüm biyografilerinden değişik bilgiler içermektedir.)
- Biyografi.Net Turgut Özal Bölümü
- Turgut Özal'ın Değişim Modeli ve Değişime Karşı Direnen Güçlerin Tahlili - Prof. Dr. Coşkun Can Aktan
Sebep: Mesajlar Otomatik Olarak Birleştirildi
AP - Adalet Partisi
Muhalefet partisi nedir?
RP - Refah Partisi
Anavatan Partisi
Anavatan Partisi (eski kısaltması ANAP), 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuş olan eski siyasi parti. 31 Ekim 2009 tarihinde Demokrat Parti ile birleşerek tarih sayfalarına gömülmüştür
Kuruluşu
12 Eylül Darbesi'nin ardından, 20 Mayıs 1983'te, 24 Ocak 1980 ekonomik önlemler paketini hazırlayan, 12 Eylül döneminde bir süre ekonomiden sorumlu başbakan yardımcısı olan Turgut Özal tarafından kuruldu. Anavatan Partisi Özal'ın çevresinde örgütlenmiş, büyük ölçüde kişiselleşmiş bir partiydi.Siyasi kadrosu önemli ölçüde, devlet ve özel sektör deneyimi sırasında Özal'la birlikte çalışmış teknokratlarla, Milli Selamet Partisi (MSP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Adalet Partisi (AP) ve hatta Cumhuriyet Halk Partisi'nden (CHP) gelme, 1980 öncesi dönemde fazla ön planda olmayan siyasetçilerden oluşuyordu. Dört siyasi eğilimi (AP, MSP, MHP, CHP) birleştirmeyi iddia ediyordu.Ekonomik düzlemde, 24 Ocak Kararları'nda somutlanan bir liberalizmin savunuculuğunu yaptı.Milli Güvenlik Konseyi'nin veto barajını aşarak 1983 Genel Seçimleri'ne katılan 3 partiden biri oldu.
İktidar dönemi
6 Kasım 1983 yılında yapılan Genel Seçimlerde %45.14 oy oranıyla 400 üyeli TBMM'de 212 milletvekilliği kazanarak çoğunluğu sağladı ve tek başına iktidara geldi.25 Mart 1984'te yapılan yerel seçimlerde % 41.5 oy alan ANAP, birinci parti konumunu korudu. 28 Eylül 1986'da yapılan ara seçimlerde, ANAP önemli bir gerilemeyle oyların ancak yüzde 32.1'ini alabildi.Aynı seçimlere katılıp bir varlık gösteremeyen Hür Demokrat Parti de ANAP'a katılma kararı aldı. 29 Kasım 1987'de yapılan 1987 Genel Seçimleri'nde oylarını düşürmesine rağmen (%36,31) yine tek başına iktidara gelmiş ve bu sefer 450 sandalyeli mecliste 292 sandalyeye sahip olmuştur.26 Mart 1989'da yapılan Yerel Seçimler'de ise, ANAP özellikle büyük kentlerde belediye başkanlıklarının çoğunu yitirdi.Yerel seçimlerin hemen ardından muhalefet partileri ANAP'ın üçüncü parti olduğunu öne sürerek seçim istedi. Bu ortamda Turgut Özal'ın 31 Ekim 1989'da TBMM'deki ANAP çoğunluğunun oylarıyla cumhurbaşkanı seçilmesi de muhalafet için yeni bir eleştiri konusu oldu.
Genel Başkan ve Başbakan Turgut Özal'ın cumhurbaşkanlığına seçilmesiyle genel başkanlığa Yıldırım Akbulut getirildi.15 Haziran 1991'de yapılan olağan kongrede Yıldırım Akbulut parti içi muhalefetin desteğini alan Mesut Yılmaz'a karşı yenilgiye uğradı; böylece ilk kez bir başbakanın, başbakanlık süresi içinde ve parti içi muhalefet hareketi sonucunda makamını kaybetmesi görüldü. Mesut Yılmaz döneminde, Özal'ın parti içindeki etkisi giderek azaldı. Aynı zamanda başbakanlığa gelen Mesut Yılmaz erken seçim kararı aldı.
1990'lar
20 Ekim 1991'de yapılan Milletvekili Genel Seçimleri sonucunda ANAP, yüzde 24 oranıyla 115 milletvekilliği kazandı; 1983'ten bu yana ilk kez ikinci parti konumuna düşerek, 1991-1996 yılları arasındaki dönemi muhalefette geçirdi. BBP adaylarını da listesine aldığı 24 Aralık 1995 seçimlerinden sonra Anavatan Partisi halk oyu bakımından % 19.65 ile 2. parti konumuna gelmiş olsa da, koltuk bakımından üçüncü parti (132 Mv.) oldu. Seçimlerden sonra, DYP ile kurduğu ANAYOL hükümeti , Refah Partisi'nin Anayasa Mahkemesi'ne yaptığı başvuru sonucunda ANAYOL hükümetinin güvenoylamasının iptal edilmesiyle ancak 4 ay sürebildi. DYP - ANAP Hükümeti'nin 28 Haziran 1996'da sona ermesinden 1 yıl sonra, Refah Partisi-Doğru Yol Partisi koalisyon hükümetinin istifa etmesinin ardından, 2 Temmuz 1997'de Mesut Yılmaz'ın başkanlığında kurulan koalisyon hükümetinde Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisi de yer aldı (ANASOL-D). Ancak bu hükümet de toplam 18.5 ay kadar sürdü, 25 Kasım 1998'de Mesut Yılmaz için verilen gensoru önergesinin TBMM'de kabul edilmesinden sonra Yılmaz istifa etti, ANAP-DSP-DTP koalisyon hükümeti de 11 Ocak 1999'da sona erdi. Yılmaz'ın başkanlığındaki 55. hükümet, Cumhuriyet tarihinin gensoruyla düşürülen ilk hükümeti olarak tarihe geçti.
18 Nisan 1999'da yapılan seçimler sonucu yüzde 13'le 4. parti olan Anavatan Partisi, 28 Mayıs 1999'da Bülent Ecevit'in başkanlığında kurulan DSP-MHP-ANAP hükümetinin en küçük ortağı olarak 57. Hükümet'te yer aldı.
2000'ler
3 Kasım 2002'de yapılan Genel seçimler ise ANAP için bir facia oldu; % 5.11'lik oy oranıyla tarihinde ilk kez TBMM dışında kaldı. Seçimlerden hemen sonra 11 Ocak 2003'te yapılan kongre'de, aday olmayan Mesut Yılmaz'ın yerine Ali Talip Özdemir seçildi. Özdemir'in 2003'te istifa etmesiyle genel Başkanlığa Nesrin Nas seçildi. Şubat 2005'te Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan istifa eden Isparta milletvekili Erkan Mumcu, 2 Nisan 2005 tarihinde yapılan kongrede tek aday olarak genel başkanlığa seçildi. Aynı yıl içinde logosunu ve ANAP olan kısaltmasını ANAVATAN olarak değiştirdi.
ANAVATAN, 22. dönemde Adalet ve Kalkınma Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa etmiş milletvekillerinin katılımıyla TBMM'de grup kurabilcek milletvekili sayısına ulaştı ve 3. parti konumuna geldi. 2007 Genel Seçimleri öncesinde Doğru Yol Partisi ile birleşme kararı aldı, fakat daha sonra bazı nedenlerden dolayı birleşme gerçekleşemedi, aday listelerini geç verdiği gerekçesiyle de genel seçimlere de katılamadı.
25 Ekim 2008'de yapılan 6. Olağanüstü Büyük Kongre'de, genel başkanlıktan çekilen Erkan Mumcu'nun yerine Salih Uzun seçildi. 31 Ocak 2009'da yapılan tüzük kongresinde alınan kararla daha önce 1983'ten 2005 yılına kadar kullandığı logoyu yeniden kullanmaya başladı [1]. 2009 Yerel Seçimlerinde, eski genel başkanlardan Mesut Yılmaz`ın memleketi olan Rize dışında bir varlık gösteremedi. Aldığı binde 7'lik oy oranı, siyasi tabanının tamamen eriyerek eski gunlerine nazaran artık bir tabela partisi konumuna geldiğinin en açık göstergesi oldu.
23 Temmuz 2009'da Demokrat Parti ile birleşme kararı aldı. 31 Ekim 2009 tarihinde Ankara'da yapılan 10. Olağan Büyük Kongresi'nde, kendini fesih ve Demokrat Parti ile birleşme kararı alındı.[2]
Turgut Özal'ın keskin ve değişimci politikaları ile Türkiye askeri yönetimden yeni bir döneme hızlı bir geçiş yapmıştır.
Parti ideoloji olarak Adalet Partisi misyonunun devamı gibi gözükse de uygulama da ve politik yaklaşımlarında Adalet Partisi misyonundan daha farklıdır. Çağdaş, kentli ve bilim yanlısı bir sağ oluşum çizgisi çizmeyi istemiştir.
Kurucuları:Turgut Özal, Mehmet Keçeciler, Mesut Yılmaz, Cavit Kavak, Adnan Kahveci, Cemil Çiçek, Ali Ayağ, Mustafa Taşar, Kaya Erdem, Güneş Taner, Abdullah Tenekeci, Kazım Oksay, Recep Ercüment Konukman, Veysel Atasoy, Halil Şıvgın, Vehbi Dinçerler, Sudi Türel, Necat Eldem, Ali Tanrıyar, Bedrettin Doğancan Akyürek, İbrahim Özdemir, Abdülhalim Aras, Hüsnü Doğan, Leyla Yeniay Köseoğlu, Vural Arıkan, Bedrettin Dalan
Genel Başkanlar
Vekaleten
Kuruluşu
12 Eylül Darbesi'nin ardından, 20 Mayıs 1983'te, 24 Ocak 1980 ekonomik önlemler paketini hazırlayan, 12 Eylül döneminde bir süre ekonomiden sorumlu başbakan yardımcısı olan Turgut Özal tarafından kuruldu. Anavatan Partisi Özal'ın çevresinde örgütlenmiş, büyük ölçüde kişiselleşmiş bir partiydi.Siyasi kadrosu önemli ölçüde, devlet ve özel sektör deneyimi sırasında Özal'la birlikte çalışmış teknokratlarla, Milli Selamet Partisi (MSP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Adalet Partisi (AP) ve hatta Cumhuriyet Halk Partisi'nden (CHP) gelme, 1980 öncesi dönemde fazla ön planda olmayan siyasetçilerden oluşuyordu. Dört siyasi eğilimi (AP, MSP, MHP, CHP) birleştirmeyi iddia ediyordu.Ekonomik düzlemde, 24 Ocak Kararları'nda somutlanan bir liberalizmin savunuculuğunu yaptı.Milli Güvenlik Konseyi'nin veto barajını aşarak 1983 Genel Seçimleri'ne katılan 3 partiden biri oldu.
İktidar dönemi
6 Kasım 1983 yılında yapılan Genel Seçimlerde %45.14 oy oranıyla 400 üyeli TBMM'de 212 milletvekilliği kazanarak çoğunluğu sağladı ve tek başına iktidara geldi.25 Mart 1984'te yapılan yerel seçimlerde % 41.5 oy alan ANAP, birinci parti konumunu korudu. 28 Eylül 1986'da yapılan ara seçimlerde, ANAP önemli bir gerilemeyle oyların ancak yüzde 32.1'ini alabildi.Aynı seçimlere katılıp bir varlık gösteremeyen Hür Demokrat Parti de ANAP'a katılma kararı aldı. 29 Kasım 1987'de yapılan 1987 Genel Seçimleri'nde oylarını düşürmesine rağmen (%36,31) yine tek başına iktidara gelmiş ve bu sefer 450 sandalyeli mecliste 292 sandalyeye sahip olmuştur.26 Mart 1989'da yapılan Yerel Seçimler'de ise, ANAP özellikle büyük kentlerde belediye başkanlıklarının çoğunu yitirdi.Yerel seçimlerin hemen ardından muhalefet partileri ANAP'ın üçüncü parti olduğunu öne sürerek seçim istedi. Bu ortamda Turgut Özal'ın 31 Ekim 1989'da TBMM'deki ANAP çoğunluğunun oylarıyla cumhurbaşkanı seçilmesi de muhalafet için yeni bir eleştiri konusu oldu.
Genel Başkan ve Başbakan Turgut Özal'ın cumhurbaşkanlığına seçilmesiyle genel başkanlığa Yıldırım Akbulut getirildi.15 Haziran 1991'de yapılan olağan kongrede Yıldırım Akbulut parti içi muhalefetin desteğini alan Mesut Yılmaz'a karşı yenilgiye uğradı; böylece ilk kez bir başbakanın, başbakanlık süresi içinde ve parti içi muhalefet hareketi sonucunda makamını kaybetmesi görüldü. Mesut Yılmaz döneminde, Özal'ın parti içindeki etkisi giderek azaldı. Aynı zamanda başbakanlığa gelen Mesut Yılmaz erken seçim kararı aldı.
1990'lar
20 Ekim 1991'de yapılan Milletvekili Genel Seçimleri sonucunda ANAP, yüzde 24 oranıyla 115 milletvekilliği kazandı; 1983'ten bu yana ilk kez ikinci parti konumuna düşerek, 1991-1996 yılları arasındaki dönemi muhalefette geçirdi. BBP adaylarını da listesine aldığı 24 Aralık 1995 seçimlerinden sonra Anavatan Partisi halk oyu bakımından % 19.65 ile 2. parti konumuna gelmiş olsa da, koltuk bakımından üçüncü parti (132 Mv.) oldu. Seçimlerden sonra, DYP ile kurduğu ANAYOL hükümeti , Refah Partisi'nin Anayasa Mahkemesi'ne yaptığı başvuru sonucunda ANAYOL hükümetinin güvenoylamasının iptal edilmesiyle ancak 4 ay sürebildi. DYP - ANAP Hükümeti'nin 28 Haziran 1996'da sona ermesinden 1 yıl sonra, Refah Partisi-Doğru Yol Partisi koalisyon hükümetinin istifa etmesinin ardından, 2 Temmuz 1997'de Mesut Yılmaz'ın başkanlığında kurulan koalisyon hükümetinde Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisi de yer aldı (ANASOL-D). Ancak bu hükümet de toplam 18.5 ay kadar sürdü, 25 Kasım 1998'de Mesut Yılmaz için verilen gensoru önergesinin TBMM'de kabul edilmesinden sonra Yılmaz istifa etti, ANAP-DSP-DTP koalisyon hükümeti de 11 Ocak 1999'da sona erdi. Yılmaz'ın başkanlığındaki 55. hükümet, Cumhuriyet tarihinin gensoruyla düşürülen ilk hükümeti olarak tarihe geçti.
18 Nisan 1999'da yapılan seçimler sonucu yüzde 13'le 4. parti olan Anavatan Partisi, 28 Mayıs 1999'da Bülent Ecevit'in başkanlığında kurulan DSP-MHP-ANAP hükümetinin en küçük ortağı olarak 57. Hükümet'te yer aldı.
2000'ler
3 Kasım 2002'de yapılan Genel seçimler ise ANAP için bir facia oldu; % 5.11'lik oy oranıyla tarihinde ilk kez TBMM dışında kaldı. Seçimlerden hemen sonra 11 Ocak 2003'te yapılan kongre'de, aday olmayan Mesut Yılmaz'ın yerine Ali Talip Özdemir seçildi. Özdemir'in 2003'te istifa etmesiyle genel Başkanlığa Nesrin Nas seçildi. Şubat 2005'te Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan istifa eden Isparta milletvekili Erkan Mumcu, 2 Nisan 2005 tarihinde yapılan kongrede tek aday olarak genel başkanlığa seçildi. Aynı yıl içinde logosunu ve ANAP olan kısaltmasını ANAVATAN olarak değiştirdi.
ANAVATAN, 22. dönemde Adalet ve Kalkınma Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa etmiş milletvekillerinin katılımıyla TBMM'de grup kurabilcek milletvekili sayısına ulaştı ve 3. parti konumuna geldi. 2007 Genel Seçimleri öncesinde Doğru Yol Partisi ile birleşme kararı aldı, fakat daha sonra bazı nedenlerden dolayı birleşme gerçekleşemedi, aday listelerini geç verdiği gerekçesiyle de genel seçimlere de katılamadı.
25 Ekim 2008'de yapılan 6. Olağanüstü Büyük Kongre'de, genel başkanlıktan çekilen Erkan Mumcu'nun yerine Salih Uzun seçildi. 31 Ocak 2009'da yapılan tüzük kongresinde alınan kararla daha önce 1983'ten 2005 yılına kadar kullandığı logoyu yeniden kullanmaya başladı [1]. 2009 Yerel Seçimlerinde, eski genel başkanlardan Mesut Yılmaz`ın memleketi olan Rize dışında bir varlık gösteremedi. Aldığı binde 7'lik oy oranı, siyasi tabanının tamamen eriyerek eski gunlerine nazaran artık bir tabela partisi konumuna geldiğinin en açık göstergesi oldu.
23 Temmuz 2009'da Demokrat Parti ile birleşme kararı aldı. 31 Ekim 2009 tarihinde Ankara'da yapılan 10. Olağan Büyük Kongresi'nde, kendini fesih ve Demokrat Parti ile birleşme kararı alındı.[2]
ANAP'ın eski logosu (2005-2009)
Dünya Görüşü ve Politikaları
Anavatan Partisi iktidarları süresince Türkiye'de neo-liberal sisteme geçişi şiddetle desteklemiş ve bu doğrultuda icraatlar ortaya koymuştur. Günümüzde halen bu dönemde yaşanan değişimlerin etkilerinin sosyal ve ahlaki hayata yansılamaları tartışılmaktadır.Turgut Özal'ın keskin ve değişimci politikaları ile Türkiye askeri yönetimden yeni bir döneme hızlı bir geçiş yapmıştır.
Parti ideoloji olarak Adalet Partisi misyonunun devamı gibi gözükse de uygulama da ve politik yaklaşımlarında Adalet Partisi misyonundan daha farklıdır. Çağdaş, kentli ve bilim yanlısı bir sağ oluşum çizgisi çizmeyi istemiştir.
Kurucuları:Turgut Özal, Mehmet Keçeciler, Mesut Yılmaz, Cavit Kavak, Adnan Kahveci, Cemil Çiçek, Ali Ayağ, Mustafa Taşar, Kaya Erdem, Güneş Taner, Abdullah Tenekeci, Kazım Oksay, Recep Ercüment Konukman, Veysel Atasoy, Halil Şıvgın, Vehbi Dinçerler, Sudi Türel, Necat Eldem, Ali Tanrıyar, Bedrettin Doğancan Akyürek, İbrahim Özdemir, Abdülhalim Aras, Hüsnü Doğan, Leyla Yeniay Köseoğlu, Vural Arıkan, Bedrettin Dalan
Genel Başkanlar
- Turgut Özal (20 Mayıs 1983-31 Ekim 1989)
- Yıldırım Akbulut (31 Ekim 1989-15 Haziran 1991)
- Mesut Yılmaz (15 Haziran 1991-27 Kasım 2002)
- Ekrem Pakdemirli* (27 Kasım 2002-11 Ocak 2003)
- Ali Talip Özdemir (11 Ocak 2003-13 Aralık 2003)
- Nesrin Nas (13 Aralık 2003-25 Kasım 2004)
- Halil İbrahim Özsoy*(25 Kasım 2004-2 Nisan 2005)
- Erkan Mumcu (2 Nisan 2005 - 25 Ekim 2008)
- Salih Uzun (25 Ekim 2008 - 31 Ekim 2009)
VekaletenAnavatan Partisi (ANAP)
20 Mayıs 1983'te Turgut Özal ve arkadaşlarının birlikte oluşturdukları siyasal parti.
Partinin genel başkanlığına Turgut Özal, yardımcılıklarına Veysel Atasoy, Mesut Yılmaz, Halil Şıvgın, Mehmet Altınsoy; genel sekreterliğine Mustafa Taşar getirildi. ANAP'ın programında partinin ülkedeki dört siyasal eğilimi bünyesinde topladığı, liberal, milliyetçi, muhafazakâr ve sosyal adaletçi olduğu açıklandı. 6 Kasım 1983 seçimlerinde % 45,1 oranında oy toplayarak 400 milletvekilliğinin 211'ini kazandı ve iktidara geldi. ANAP genel başkanı Turgut Özal başbakan oldu. 28 Eylül 1986'da on bir milletvekilliğinin boşalması nedeniyle yapılan ara seçimlerde ANAP yine en çok oy toplayan parti oldu; ancak oy oranının bu kez %32,1'e düştüğü görüldü. 31 Ekim 1989'da ANAP genel başkanı Turgut Özal'ın cumhurbaşkanı seçilmesi üzerine 16 Kasım 1989'da yapılan oylamada, Özal'ın başbakanlık görevini devrettiği Yıldırım Akbulut, ANAP genel başkanlığına seçildi. Haziran 1991'de ise 3. Olağan Kongre'de, Mesut Yılmaz genel başkanlığa seçildi. 20Ekim 1991'de yapılan erken genel seçimlerde %24 oranıyla 115 milletvekili çıkararak ana muhalefet partisi konumuna düştü. 24Aralık 1995 genel seçimlerinde 132 milletvekili çıkardı. Mart 1996'da Mesut Yılmaz başbakanlığında DYP ile bir koalisyon hükûmeti kurulduysa da bu ortaklık Haziran 1996'da bozuldu. 1997'de Mesut Yılmaz başbakanlığında yeni bir koalisyon hükûmeti kuruldu. Nisan 1999'da yapılan erken genel seçimler sonucunda oyları %13.2 düşen ANAP, 28 Mayıs 1999'da kurulan Bülent Ecevit başbakanlığındaki hükûmette Mesut Yılmaz yer almadı.
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
AP - Adalet Partisi
Muhalefet partisi nedir?
RP - Refah Partisi
YORUMLAR