Cenup ABD’nın en ucunda yer edinen Arjantin’in zamanı ve dönemleri ile ilgili genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Bugün Arjantin ded...
Cenup ABD’nın en ucunda yer edinen Arjantin’in zamanı ve dönemleri ile ilgili genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız.
İlk yerleşme: Arjantin topraklarına ilk yerleşme hareketi 1535 senesinde başlarsa da ilk devamlı yerleşme Juan de Garay’ın önderliğinde 1580’de olmuştur.
Bu bölümde İspanyollara karşılık Portekizliler de 1679’da Colonia ismi altında bir koloni kurdular. İspanyol bölgesi ile Colonia içinde kati bir sınır olmaması uzun süre kargaşalıklara sebep oldu.
İspanyollar, kolonilerini Portekizlilerce İngilizler’e karşı korumak için, büyük bir birleşme hareketine giriştiler. 1776’da bir genel valilik kuruldu. Portekizliler Colonîa’dan atıldılar, Arjantin’in sınırları kati olarak belirgin oldu. Geriye kalan, Buenos Aires 20.000 sözü geçen bir şehirdi. Genel bir valilik kurulması da İspanya ile tecim imkanlarını genişletmiş, memleket gelişmeye başlamıştı.
Bağımsızlık Savaşı: Arjantin 1806-1807 yıllarında İngilizlerin işgal teşebbüslerini püskürttükten sonrasında, 1810’da büyük bir ihtilal merkezi haline geldi. Arjantinliler bundan sonra İspanya hakimiyetinden kurtulmak, bağımsız bir devlet olmak istiyorlardı. O sırada Napolyon’un İspanya’yı işgal etmiş olması Arjantin’in bağımsızlık davasını oldukça kolaylaştıracaktı. Ama bağımsızlığın ilanı 1816’ya kadar gecikti, 1817’den itibaren General Jose de San Martin kumandasındaki birlikler İspanyol ordularını yenmeye başladılar. Bu tarihten başlayarak 10 yıl devam eden dönem Arjantinliler için tam bir cenk çağı oldu. En sonunda, 1826’da kurucu meclis kuruldu. Buenos Aires başkent oldu, Bernardino Rivadavîa ilk cumhurbaşkanı seçildi. Yalnız, kargaşalıklar hemen hemen bitmemişti. 1829’da Juan Manuel de Rosas isminde bir askeri önder idareyi ele geçirerek diktatörlük kurdu.
İç Savaşlar: Rosas 1852’de devrildi, yeni anayasa kabul edilerek Justo Jose de Urquiza cumhurbaşkanlığına getirildi. Fakat, bu da beklenen sükûneti getirememişti. Buenos Airesliler onu tanımadılar. Bîr müddet memleket iki başkentle yönetim edildi. Sonunda çıkan iç cenk General Bartolome Mitre’nîn zaferiyle bitmiş oldu. Urquiza komutasındaki birlikler yenildi. Böylelikle General Mitre cumhurbaşkanlığına geldi (1862).
Arjantin bundan sonrasında bir gelişme devresine girdi. Ziraat işleri ilerlemeye başladı, demiryolları yapılmış oldu ve sığır yetiştirme işleri gelişti. Ama, gene de iç savaşlardan kurtulamıyordu. 1912’de özgür seçim yapılmasını kabul eden bir kanun çıktı. 1916’da meydana getirilen seçimleri Radikaller kazandılar.
Arjantin I. Dünya Savaşı’nda bağımsız kaldı. Fakat iç siyaset bir türlü düzene girmiyordu. 1930’da meydana getirilen bir hükümet darbesiyle Muhafazakârlar iktidarı ele geçirdiler. 1943’te tekrardan bir ihtilal oldu ve askeri bir topluluk işbaşına geçti. 1944’te memleketin idaresini General Edelmiro Farrell aldı, fakat A.B.D., İngiltere ve başka devletler onu tanımadılar. 1945’te ABD Devletleri arasındaki konferanstan Arjantin çıkarıldı. Çünkü Mihver Devletleri’ne (Almanya, İtalya, Japonya’ya) karşı da bir yakınlık göstermeye başlamıştı. Ama 1945’te Mihver Devletleri’ne cenk duyuru etmesi üstüne, İngiltere ile ABD yeni Arjantin devletini tanıdılar, Arjantin Birleşmiş Milletlere da kabul edildi.
Peron Devri: Edelmiro Farrell reis iken ülkeyi aslolan yönetim eden Juan Domingo Peron’du. 1946’da direkt doğruya kendisi cumhurbaşkanı oldu, 1955’e kadar memleketi diktatörlükle yönetim ettî. Karısı Eva Peron ona siyasî alanda büyük bîr yardım oluyordu. Fakat 1952’de öldü. 1955’te meydana getirilen bir hükümet darbesi ile de Peron devrildi, memleketten firar etti. General Pedro Aramburu cumhurbaşkanlığına geldi. 1957’de kurulan Temsilciler Meclîsi 1853 Anayasasını kabul etti, 1958’de meydana getirilen seçimlerde Dr. Arturo Frondizi cumhurbaşkanlığına seçildi.
YORUMLAR