Büyük L.
ARTZAMAN a. Dilbil. Vakit içindeki evrimleri açısından ele alınan dilsel olguların niteliği; belli bir dilin tarihini oluşturan eşzaman dizisi. (Bk. ansikl. böl.)
ANSİKL. Dilbil. Büyük bir yöntemsel önemi olduğu anlaşılan artzaman/eşza- man karşıtlığını dilbilime F. de Saussure kazandırmıştır. XIX. yy. tarihselciliğine karşı bir tepki olan bu yaklaşım, dilbilimin, halklar evveliyatına destek bir bilim olarak değil, kendi başına bir bilim olarak ele alınmasını amaçlıyordu. Hakikaten de, dilbilimin bu iki kanadında yöntemler ve amaçlar temelden farklıdır: bir yanda konuşan kişinin içgüdüsüne, diğer yanda metinlere başvurma; bir sözcüğün tarihçesini bilmenin (ya da bilmemenin) o sözcüğün kullanımı üstünde hiçbir tesiri olmaması. Bununla beraber, eşzamanlı, bir araştırma (mesela toplumdilbilim düzleminde), artzamanlılığa başvurmadan olması imkansız: bir dilin durumu, birçok eşzamanlılığın iç içe geçmesi, bir sistemin başka bir sisteme dönüşmesi sayılabilir.
YORUMLAR