Atasözü nedir? Atasözleri ne anlama gelir, kökeni ve özellikleri nelerdir? Atasözleri hakkında kısa genel bilgilerin yer aldığı yazımız Az ...
Atasözü nedir? Atasözleri ne anlama gelir, kökeni ve özellikleri nelerdir? Atasözleri hakkında kısa genel bilgilerin yer aldığı yazımız
Az kelime ile anlatılmış ve halka malolmuş hikmetli, anlamlı sözlere denir. Bu sözlerin meydana gelişi halk edebiyatı çeşitlerinin meydana gelişine benzer. İlk söyleyenler belli değildir.
Basit temsili sözlerden ibaret olan atasözleri bulunduğu gibi, küçük bir fıkraya benzeyen atasözleri de vardır.
Örnek: Kurda sormuşlar «Ensen niye kalın?» diye, «İşimi kendim görürüm de ondan» demiş.
Eski şairlerden çoğu atasözlerini şiirlerine almışlar, veya buna benzer vecizeler söylemişlerdir, bu gibi mısralar tıpkı atasözleri gibi dilden dile dolaşmıştır. Bir örnek verecek olursak eğer:
Atarlar seng-i târizi dıraht-ı meyva-dar üzre
Bed asla necâbet mi verir hiç üniforma!
Zerduz palan vursan eşek gene eşektir.
Bedmûye olan anlaşılır meclis-i meyde
İşret güher-i âdemi temyize mihektir.
XVI. Yüzyıl şairlerinden Güvahi baştan başa atasözleri, fıkra ve masallardan meydana gelen «Pendnâme» adlı bir eser yazmıştır. «Divan-ü Lûgat-it Türk» Türk atasözlerini derleyen ilk eserdir. Tanzimat’tan sonra atasözlerimizi derlemek amacı ile çeşitli eserler yazılmaya başlanmıştır.
Atasözleri Doğu memleketlerinde batıya göre daha zengindir. Bazı memleketlerin atasözlerinde de anlam bakımından şaşılacak derecede birbirine benzeyenler bulunur. Örneğin bir Amerikan atasözü: «Stolen waters are sweet» (Çalıntı su tatlı olur) der. Bu, Türkçedeki «Bedava sirke baldan tatlıdır» atasözüyle aynı anlamdadır.
Türk Atasözlerinden Örnekler
• Acele işe şeytan karışır.
• Acı patlıcanı kırağı çalmaz.
• Aç ayı oynamaz.
• Aç tavuk kendini arpa ambarında sanır.
• Açtırma kutuyu, söyletme kötüyü.
• Adam adam kadri bilir, sarraf altın kıymeti.
• Ağaç yaşken eğilir.
• Akıl yaşta değil, baştadır.
• Besle kargayı, oysun gözünü.
• Bülbülün çektiği dili belasıdır.
• Büyük balık küçük balığı yutar.
• Büyük lokma ye, büyük söz söyleme.
YORUMLAR