Celaliler kimlerdir? Kimlere Celaliler denir? Celali isyanlarına isim veren celaliler nedir haklarında bilgi. Osmanlı İmparatorluğunda Anad...
Celaliler kimlerdir? Kimlere Celaliler denir? Celali isyanlarına isim veren celaliler nedir haklarında bilgi.
Osmanlı İmparatorluğunda Anadolu’da merkeze karşı isyan edenlerin hepsine aniden Celaliler ismi verilir. 1519’da Bozoklu Celal’in isyanından dolayı sonraki tüm asilere “Celali” denilmiştir. Bu isyanlar özellikle XVI. yüzyılın son, XVII. yüzyılın ilk yıllarında olmuştur.
İstanbul’daki devlet adamlarının Anadolu’yu, kısaca imparatorluğun dayanağı olan anayurdu dikkatsizlik etmeleri, mali bakımdan baskı yapmaları bu isyanların başlıca sebebi olduğundan kimi zaman gerçek bir devrimi andırmıştır. Anadolu’da ki bir takım Türk komutanları ve askeri tarafınca desteklenen bu hareketler, o şekilde anlamış olur olmuştur ki, devleti bir dış seferden fazla uğraştırmıştır. İsyanların meşru sebepleri bu şekilde olmakla birlikte, asker kaçaklarının, haydutların alınması ile ara sıra Anadolu halkı için de pek zararı olan olmuştur.
Celali isyanlarının en ünlüsü Vezir Abaza Mehmet Paşa’nın liderlik etmiş olduğu ve M. Osman’ın İstanbul’da yeniçeriler tarafınca şehit edilmesi üstüne çıkan ulusal ihtilaldir.
I. Ahmet zamanında Veziriazam Kuyucu Murat Paşa, IV. Mehmet’in ilk zamanlarında da Veziriazam Köprülü Mehmet Paşa, hem sertlik, hem önlemli hareketleriyle bu İsyanları bastırmışlardır.
Köprülü Mehmet Paşa’dan sonrasında Anadolu’da bir Celali meselesi kalmadı; fakat 1683 Viyana bozgunundan sonrasında asker kaçaklarının çoğalması üstüne son bir Celali hareketi daha oldu. Devletin dört büyük devlete karşı yürüttüğü çetin cenk esnasında askere çok ihtiyacı olduğu bir de Anadolu meselesi çıkarmak istememesiyle, tüm Celaliler, orduya katılmaları şartı ile genel affa uğradılar, hepsi askere yazılarak Avrupa cephelerine gönderildiler. Bundan sonrasında bundan sonra Anadolu’daki ufak ölçekli isyanlar, genel olarak, bir eşkıyalık hareketinden ileri gidemedi.
YORUMLAR