Çerkez ethem isyanının sebebi nedir? Ayaklanma sebepleri Ankara Valisi'ni yetki dışı yargılama girişimi. Çerkez Ethem, Yozg...
Çerkez ethem isyanının sebebi nedir?
Ayaklanma sebepleri
- Ankara Valisi'ni yetki dışı yargılama girişimi. Çerkez Ethem, Yozgat Ayaklanması'nı bastırdıktan sonrasında, ayaklanmaya, devrin Ankara Valisi Yahya Galip Bey'İn uygulamalarının niçin bulunduğunu öne sürmüştür. Yahya Galip Bey'i bu suçtan yargılamak suretiyle 26 Haziran 1920'de Yozgat'a çağırmıştır. Bu komut, TBMM Başkanı Mustafa kemal atatürk tarafınca reddedildi.
- İstiklal Mahkemeleri ile alakalı karara karşı çıkış. TBMM, 18 Eylül 1920 tarih ve 42 sayılı sonucu ile kaçak erat ve casusların yargılanmasıyla görevli olmak suretiyle İstiklal Mahkemeleri kurulmasına karar vermişti. Çerkez Ethem ve kardeşleri ise kaçak erat ve casusların, birliklerin önünde asılarak idam edilmesi şeklindeki uygulamaya devam edeceklerini bildirmişler, Mahkemeyi tanımamışlardır.
- Asker toplamada İçişleri Bakanlığı'na engel olunması. Yozgat Ayaklanması'nın bastırılması arkasından Çerkez Ethem, 1920 yılının Haziran ayı sonrasında Yozgat dolaylarında asker toplamaya başlamıştı. Gerçekte asker toplama yetkisi TBMM tarafınca İçişleri Bakanlığı'na verilmiştir. Devrin İçişleri Bakanı Albay Refet Bele'nin bu tadı işleme karşı çıkması üstüne Çerkez Ethem, İçişleri Bakanı'na hakarethamiz bir telgraf çekmişti. Çerkez Ethem, Garp Cephesi'nde de asker toplamaya devam etmiştir. Eskişehir'in Karacaşehir Köyü'nde kurulan müfrezeyi Kütahya'ya kaydırarak Cephe Komutanlığı'nın denetimine bırakmamıştır.
Garp Cephesi Komutanlığı'nın iki kısma ayrılmasına karşı çıkılması. Çerkez Ethem ve kardeşleri, TBMM Hükümeti'nin 9 Kasım 1920 tarihinde Garp Cephesi (Kurtuluş Savaşı)Refet Bey'e güvenmediğini söylüyor, tüm garp cephesinin eskisi benzer biçimde Albay İsmet Bey komutasında kalmasını istiyordu. Öte taraftan kardeşi Yüzbaşı Tevfik Bey, İsmet Bey'e bağlı olmasına rağmen bir süredir rapor vermiyordu. Cerkez Ethem, Hükümetin sonucuna rağmen kendi isteklerinin uygulanması mevzusunda ısrar eden olmuştur. Komutanlığı'nın iki kısma ayrılması sonucuna karşı çıkmışlardır. Çerkez Ethem, Cenup Cephesi komutanı Albay
- Tertipli ordunun kurulmasına gösterilen direnç. Çerkez Ethem ve taraftarları, TBMM Hükümeti'nin, tertipli ordu kurulması ve Ulusal Kuvvetler'in bu orduya alınması yönündeki sonucuna karşı çıkmakta idiler. Çerkez Ethem'in kardeşi Saruhan milletvekili Reşit Bey, "ordu teşkilinin tüm bütün ülkelerce batkı etmiş bulunduğunu, vatanı ama Ulusal Kuvvetler'in kurtarabileceği" yönünde konuşmalar yapmaktaydı. Eskişehir'de piyasaya çıkan Kuvve-i Seyyare yanlısı Yeni Dünya gazetesi de bu yönde yazılar yayımlamaktaydı. Oysa Ulusal Kuvvetler ile, Garp Anadolu'daki Yunan askeri varlığına, olsa olsa büyük darbeler vurulabilirdi. Yunan askeri varlığını vatan topraklarından tümüyle atmak ise ama tertipli bir ordunun, kuvvetli bir strateji ile vereceği savaşımla sağlanabilirdi.
- Başkumandanlık Yetkisi'nin TBMM'ne verilmesine karşı çıkma. TBMM Hükümeti'nin tertipli bir ordu kurulması yönündeki sonucu, aynı zamanda bu ordunun tüm sevk ve yönetim yetkisini de TBMM'ne vermekteydi. Çerkez Ethem taraftarları, tertipli orduya karşı çıkarken bununla birlikte ve yanı sıra TBMM'nin bu Başkumandanlık konumuna da karşı çıkmaktaydılar.
- Çerkez Ethem kuvvetlerine 1. Kuvvei Seyyare adının verilmesine karşı çıkma. Tertipli ordunun kurulması emek harcamaları esnasında, Çerkez Ethem'e bağlı kuvvetlerini, başka benzer teşkillerden ayırd edilebilmesi için onlara 1. Kuvvei Seyyare adının verilmesi karara bağlanmıştı. Çerkez Ethem bu karara karşı çıkmış, kendi kuvvetlerine Umumi (genel) Kuvve-i Seyyare ismini vermiş, kendisini de Umumi Kuvve-i Seyyare Komutanı duyuru etmiştir. Bu şekilde bağımsız bir komutanlık konumunda ısrar etmekteydi.
- Yüzbaşı Tevfik Bey ile Cephe Komutanlığı arasındaki çekişmeler. Garp Cephesi Komutanlığı, Yunan işgalinden kurtarılmış olan ilçelerde halkın güvenliği için, 23 Kasım 1920 tarihinde bir sahra jandarma bölüğü kurulmasını kararlaştırılmıştı. 1. Kuvve-i Seyyare komutan vekili Yüzbaşı Tevfik Bey, bu birliğin kendisini denetlemek için kurulmuş olduğu kanısındadır. Simav ve Havalisi Komutanlığı adıyla Binbaşı İbrahim Bey emrindeki bu kuvvete, Yüzbaşı Tevfik Bey tarafınca, geri dönmesi emredilmiştir. İdam edilme tehditleri karşısında bu birlik geri çekilmiştir. Bu tarihten itibaren Yüzbaşı Tevfik, Cephe Komutanlığı'na rapor vermemeye adım atmıştır. Aslına bakarsanız Yüzbaşı Tevfik Bey, 27 Kasım tarihinde Mustafa Kemal'e yazdığı bir telgrafta "...Garp Cephesi'ni tanımayacağını..." bildirmektedir.
DEVAMI
Mustafa kemal atatürk, Amasya Genelgesi'nden sonrasında niçin çekilme etmiştir?
4. Murat niçin intihar etmiştir?
İslamiyeti niçin ilk olarak köleler kabul etmiştir?
Bu bildiri 'en iyi çözüm' seçilmiştir.
Ayaklanma sebepleri
- Ankara Valisi'ni yetki dışı yargılama girişimi. Çerkez Ethem, Yozgat Ayaklanması'nı bastırdıktan sonrasında, ayaklanmaya, devrin Ankara Valisi Yahya Galip Bey'İn uygulamalarının niçin bulunduğunu öne sürmüştür. Yahya Galip Bey'i bu suçtan yargılamak suretiyle 26 Haziran 1920'de Yozgat'a çağırmıştır. Bu komut, TBMM Başkanı Mustafa kemal atatürk tarafınca reddedildi.
- İstiklal Mahkemeleri ile alakalı karara karşı çıkış. TBMM, 18 Eylül 1920 tarih ve 42 sayılı sonucu ile kaçak erat ve casusların yargılanmasıyla görevli olmak suretiyle İstiklal Mahkemeleri kurulmasına karar vermişti. Çerkez Ethem ve kardeşleri ise kaçak erat ve casusların, birliklerin önünde asılarak idam edilmesi şeklindeki uygulamaya devam edeceklerini bildirmişler, Mahkemeyi tanımamışlardır.
- Asker toplamada İçişleri Bakanlığı'na engel olunması. Yozgat Ayaklanması'nın bastırılması arkasından Çerkez Ethem, 1920 yılının Haziran ayı sonrasında Yozgat dolaylarında asker toplamaya başlamıştı. Gerçekte asker toplama yetkisi TBMM tarafınca İçişleri Bakanlığı'na verilmiştir. Devrin İçişleri Bakanı Albay Refet Bele'nin bu tadı işleme karşı çıkması üstüne Çerkez Ethem, İçişleri Bakanı'na hakarethamiz bir telgraf çekmişti. Çerkez Ethem, Garp Cephesi'nde de asker toplamaya devam etmiştir. Eskişehir'in Karacaşehir Köyü'nde kurulan müfrezeyi Kütahya'ya kaydırarak Cephe Komutanlığı'nın denetimine bırakmamıştır.
Garp Cephesi Komutanlığı'nın iki kısma ayrılmasına karşı çıkılması. Çerkez Ethem ve kardeşleri, TBMM Hükümeti'nin 9 Kasım 1920 tarihinde Garp Cephesi (Kurtuluş Savaşı)Refet Bey'e güvenmediğini söylüyor, tüm garp cephesinin eskisi benzer biçimde Albay İsmet Bey komutasında kalmasını istiyordu. Öte taraftan kardeşi Yüzbaşı Tevfik Bey, İsmet Bey'e bağlı olmasına rağmen bir süredir rapor vermiyordu. Cerkez Ethem, Hükümetin sonucuna rağmen kendi isteklerinin uygulanması mevzusunda ısrar eden olmuştur. Komutanlığı'nın iki kısma ayrılması sonucuna karşı çıkmışlardır. Çerkez Ethem, Cenup Cephesi komutanı Albay
- Tertipli ordunun kurulmasına gösterilen direnç. Çerkez Ethem ve taraftarları, TBMM Hükümeti'nin, tertipli ordu kurulması ve Ulusal Kuvvetler'in bu orduya alınması yönündeki sonucuna karşı çıkmakta idiler. Çerkez Ethem'in kardeşi Saruhan milletvekili Reşit Bey, "ordu teşkilinin tüm bütün ülkelerce batkı etmiş bulunduğunu, vatanı ama Ulusal Kuvvetler'in kurtarabileceği" yönünde konuşmalar yapmaktaydı. Eskişehir'de piyasaya çıkan Kuvve-i Seyyare yanlısı Yeni Dünya gazetesi de bu yönde yazılar yayımlamaktaydı. Oysa Ulusal Kuvvetler ile, Garp Anadolu'daki Yunan askeri varlığına, olsa olsa büyük darbeler vurulabilirdi. Yunan askeri varlığını vatan topraklarından tümüyle atmak ise ama tertipli bir ordunun, kuvvetli bir strateji ile vereceği savaşımla sağlanabilirdi.
- Başkumandanlık Yetkisi'nin TBMM'ne verilmesine karşı çıkma. TBMM Hükümeti'nin tertipli bir ordu kurulması yönündeki sonucu, aynı zamanda bu ordunun tüm sevk ve yönetim yetkisini de TBMM'ne vermekteydi. Çerkez Ethem taraftarları, tertipli orduya karşı çıkarken bununla birlikte ve yanı sıra TBMM'nin bu Başkumandanlık konumuna da karşı çıkmaktaydılar.
- Çerkez Ethem kuvvetlerine 1. Kuvvei Seyyare adının verilmesine karşı çıkma. Tertipli ordunun kurulması emek harcamaları esnasında, Çerkez Ethem'e bağlı kuvvetlerini, başka benzer teşkillerden ayırd edilebilmesi için onlara 1. Kuvvei Seyyare adının verilmesi karara bağlanmıştı. Çerkez Ethem bu karara karşı çıkmış, kendi kuvvetlerine Umumi (genel) Kuvve-i Seyyare ismini vermiş, kendisini de Umumi Kuvve-i Seyyare Komutanı duyuru etmiştir. Bu şekilde bağımsız bir komutanlık konumunda ısrar etmekteydi.
- Yüzbaşı Tevfik Bey ile Cephe Komutanlığı arasındaki çekişmeler. Garp Cephesi Komutanlığı, Yunan işgalinden kurtarılmış olan ilçelerde halkın güvenliği için, 23 Kasım 1920 tarihinde bir sahra jandarma bölüğü kurulmasını kararlaştırılmıştı. 1. Kuvve-i Seyyare komutan vekili Yüzbaşı Tevfik Bey, bu birliğin kendisini denetlemek için kurulmuş olduğu kanısındadır. Simav ve Havalisi Komutanlığı adıyla Binbaşı İbrahim Bey emrindeki bu kuvvete, Yüzbaşı Tevfik Bey tarafınca, geri dönmesi emredilmiştir. İdam edilme tehditleri karşısında bu birlik geri çekilmiştir. Bu tarihten itibaren Yüzbaşı Tevfik, Cephe Komutanlığı'na rapor vermemeye adım atmıştır. Aslına bakarsanız Yüzbaşı Tevfik Bey, 27 Kasım tarihinde Mustafa Kemal'e yazdığı bir telgrafta "...Garp Cephesi'ni tanımayacağını..." bildirmektedir.
DEVAMI
YORUMLAR