Dissosiyatif Füg (Psikojenik Füg) Psikojenik füg olarak da adlandırılan Dissosiyatif füg, Dissosiyatif bozukluklar içinde yer almakt...
Dissosiyatif Füg (Psikojenik Füg)
Psikojenik füg olarak da adlandırılan Dissosiyatif füg, Dissosiyatif bozukluklar içinde yer almaktadır. Füg kelimesi, Latince kaçma anlamına gelmektedir. Dissosiyatif füg tanısı konmuş kişiler, geçici olarak kişisel kimliklerini unutup, dürtüsel olarak evlerinden ya da iş yerlerinden uzaklaşıp başka yerlere giderler. Genellikle kim oldukları konusunda akılları karışmıştır ve hatta kendilerine yeni kimlikler yaratabilmektedirler. Dışarıdan bakıldığında bu kişilerde, garip davranışlar ya da tuhaf dış görünüş gibi bir rahatsızlık belirtisi göze çarpmamaktadır.
Dissosiyatif bozukluklarda, hafızada, bilinçte ya da farkındalıkta, kimlik ya da algıda bozulma, kayıp veya çökme meydana gelmektedir. Bu işlevlerin birinde veya birden fazlasında kayıp yaşanıyorsa, belirtiler ortaya çıkacaktır. Bu belirtiler de kişinin, sosyal ve iş yaşamı, ilişkileri de dâhil olmak üzere, genel işlevselliğinde bozulmalara yol açmaktadır.
Belirtileri
Fügün diğer insanlarca fark edilmesi oldukça zordur çünkü kişinin dış görünümü oldukça normaldir. Dissosiyatif füg belirtileri aşağıda sıralandığı şekilde gözlemlenebilmektedir:
Ani ve planlanmamış seyahatler.
Kişinin kendi hayatıyla ilgili geçmiş olayları veya önemli olayları hatırlayamaması.
Kişinin kendi kimliği ile ilgili anıları hatırlayamaması ya da kafa karışıklığı. Kaybedilen kimliğin yerine bir başkasını yaratma.
Yoğun stres ve sıkıntı, günlük hayattaki işlevsellikle çatışan problemler.
Sebepleri
Dissosiyatif füg, kişinin yaşadığı ya da tanık olduğu savaş, istismar, şiddet, doğal afet gibi travmatik olaylar sonucu oluşan yoğun stres ile bağlantılıdır. Alkol ve bazı uyuşturucu maddelerin kötüye kullanımı da füge benzer haller ortaya çıkarabilmektedir.
Yaygınlık
Dissosiyatif füg nispeten daha nadir rastlanan bir durumdur. Dissosiyatif fügün genel görülme sıklığı ise, savaş zamanları ya da doğal bir felaket sonrası gibi stresli ve travmatik olaylar yaşanırken artmaktadır.
Tanı
Eğer belirtiler o anda mevcutsa doktor, kişinin tıbbi geçmişini inceleyerek ve fiziksel muayenesini yaparak işe başlar. Dissosiyatif bozuklukların tespit edilmesi için kullanılan herhangi bir laboratuar testi olmasa da doktor, belirtilerin başka bir fiziksel hastalıktan ya da ilaç yan etkisinden landığı fikrini devreden çıkarmak için, röntgen ve kan testleri gibi, tanıya yönelik bazı testler de isteyecektir. Beyin hastalıkları, kafa yaralanmaları, madde ve alkol entoksikasyonu, uyku eksikliği gibi bazı durumlar, amnezi de dâhil olmak üzere, Dissosiyatif bozukluklarda görülen belirtilere benzer belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
Eğer fiziksel hiç bir rahatsızlığa rastlanmazsa doktor kişiyi ruh hastalıklarının tedavisi konusunda uzmanlaşmış profesyoneller olan psikiyatristlere ya da psikologlara yönlendirecektir. Psikiyatrist ve psikologlar, kişide Dissosiyatif bozukluğun varlığını incelemek için özel olarak tasarlanmış araştırma ve görüşme materyalleri kullanırlar.
Tedavi
Tedavinin hedefi, kişide füg ortaya çıkmasını tetikleyen stres ya da travmanın çözülmesidir. Ayrıca ileride başka fügler oluşmasını önleyebilmek için de kişiye baş etme metodlarının öğretilmesi de hedeflenmektedir. En uygun tedavi yaklaşımının seçilmesi kişiye ve gözlenilen belirtilerin ağırlığına bağlıdır.
Tedavi, aşağıdaki ögeleri içerebilmektedir:
- Psikoterapi: Ruhsal ve duygusal bozukluklarda uygulanan bu tedavi yöntemi, içsel çatışmalarla ilgili iletişimi cesaretlendirmek ve problemlere yönelik içgörü kazandırmak için psikolojik teknikler kullanmaktadır.
- Bilişsel terapi: Bu terapi türü, bozuk düşünce kalıplarını değiştirmeyi hedefler ve sonuçları da duygu ve davranışlarda gözlemlenebilir
- İlaç Tedavisi: Disosyatif bozuklukların kendisini tedavi ettiği bilinen bir ilaç yoktur. Ancak Dissosiyatif bozukluğu olan ve aynı zamanda da depresyon veya anksiyete sıkıntısı çeken kişiler, antidepresan veya anti anksiyete ilaç tedavilerinden faydalanabilirler
- Aile Terapisi: Bu tür terapiler kişinin ailesine, rahatsızlık, rahatsızlığı meydana getiren sebepler ile ilgili bilgi vermekle birlikte, aile bireylerine rahatsızlığın tekrarlamasıyla ilgili sinyalleri görebilmeyi de öğretmektedir.
- Yaratıcı Terapiler (sanat, müzik terapileri): Bu terapiler, güvenli ve yaratıcı bir yolla, kişinin kendi düşünce ve duygularını fark etmelerini ve ifade etmelerini sağlamaktadır
- Klinik Hipnoz: Bu tedavi yöntemi rahatlama, konsantrasyon ve daha alt bir bilinçlilik haline odaklanmayı gerektirir. Kişinin bilinç düzeyinden sakladığı duygularını, düşüncelerini, hatıralarını keşfetmesini ve ifade etmesini sağlamaktadır. Bu süreçte, gerçek olmayan hatıralar yaratma riski olabildiği için, Dissosiyatif bozuklukların tedavisinde hipnoz kullanımı tartışmalı bir konu olarak görülmektedir.
Gidişat
Füglerin çoğu kısa sürer. Bir gün içinde sonlanabileceği gibi birkaç ay da sürebilir.Genellikle kendi kendine biter ve gidişat da gayet iyidir. Ancak altta yatan probleme yönelik tedavi edilmediği takdirde, fazladan füg atakları yaşanabilmektedir.
Önlenme
Dissosiyatif fügün önlenmesi mümkün gözükmese de, kişilerde belirtiler gözlemlenmeye başlar başlamaz tedaviye başlanması çok faydalı olacaktır. Travmatik bir olay ya da strese sebep olan bir tecrübenin ardından erken müdahalede bulunulması, dissosiyatif bozuklukların ortaya çıkma riskini azaltmaktadır.
Psikojenik füg olarak da adlandırılan Dissosiyatif füg, Dissosiyatif bozukluklar içinde yer almaktadır. Füg kelimesi, Latince kaçma anlamına gelmektedir. Dissosiyatif füg tanısı konmuş kişiler, geçici olarak kişisel kimliklerini unutup, dürtüsel olarak evlerinden ya da iş yerlerinden uzaklaşıp başka yerlere giderler. Genellikle kim oldukları konusunda akılları karışmıştır ve hatta kendilerine yeni kimlikler yaratabilmektedirler. Dışarıdan bakıldığında bu kişilerde, garip davranışlar ya da tuhaf dış görünüş gibi bir rahatsızlık belirtisi göze çarpmamaktadır.
Dissosiyatif bozukluklarda, hafızada, bilinçte ya da farkındalıkta, kimlik ya da algıda bozulma, kayıp veya çökme meydana gelmektedir. Bu işlevlerin birinde veya birden fazlasında kayıp yaşanıyorsa, belirtiler ortaya çıkacaktır. Bu belirtiler de kişinin, sosyal ve iş yaşamı, ilişkileri de dâhil olmak üzere, genel işlevselliğinde bozulmalara yol açmaktadır.
Belirtileri
Fügün diğer insanlarca fark edilmesi oldukça zordur çünkü kişinin dış görünümü oldukça normaldir. Dissosiyatif füg belirtileri aşağıda sıralandığı şekilde gözlemlenebilmektedir:
Ani ve planlanmamış seyahatler.
Kişinin kendi hayatıyla ilgili geçmiş olayları veya önemli olayları hatırlayamaması.
Kişinin kendi kimliği ile ilgili anıları hatırlayamaması ya da kafa karışıklığı. Kaybedilen kimliğin yerine bir başkasını yaratma.
Yoğun stres ve sıkıntı, günlük hayattaki işlevsellikle çatışan problemler.
Sebepleri
Dissosiyatif füg, kişinin yaşadığı ya da tanık olduğu savaş, istismar, şiddet, doğal afet gibi travmatik olaylar sonucu oluşan yoğun stres ile bağlantılıdır. Alkol ve bazı uyuşturucu maddelerin kötüye kullanımı da füge benzer haller ortaya çıkarabilmektedir.
Yaygınlık
Dissosiyatif füg nispeten daha nadir rastlanan bir durumdur. Dissosiyatif fügün genel görülme sıklığı ise, savaş zamanları ya da doğal bir felaket sonrası gibi stresli ve travmatik olaylar yaşanırken artmaktadır.
Tanı
Eğer belirtiler o anda mevcutsa doktor, kişinin tıbbi geçmişini inceleyerek ve fiziksel muayenesini yaparak işe başlar. Dissosiyatif bozuklukların tespit edilmesi için kullanılan herhangi bir laboratuar testi olmasa da doktor, belirtilerin başka bir fiziksel hastalıktan ya da ilaç yan etkisinden landığı fikrini devreden çıkarmak için, röntgen ve kan testleri gibi, tanıya yönelik bazı testler de isteyecektir. Beyin hastalıkları, kafa yaralanmaları, madde ve alkol entoksikasyonu, uyku eksikliği gibi bazı durumlar, amnezi de dâhil olmak üzere, Dissosiyatif bozukluklarda görülen belirtilere benzer belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
Eğer fiziksel hiç bir rahatsızlığa rastlanmazsa doktor kişiyi ruh hastalıklarının tedavisi konusunda uzmanlaşmış profesyoneller olan psikiyatristlere ya da psikologlara yönlendirecektir. Psikiyatrist ve psikologlar, kişide Dissosiyatif bozukluğun varlığını incelemek için özel olarak tasarlanmış araştırma ve görüşme materyalleri kullanırlar.
Tedavi
Tedavinin hedefi, kişide füg ortaya çıkmasını tetikleyen stres ya da travmanın çözülmesidir. Ayrıca ileride başka fügler oluşmasını önleyebilmek için de kişiye baş etme metodlarının öğretilmesi de hedeflenmektedir. En uygun tedavi yaklaşımının seçilmesi kişiye ve gözlenilen belirtilerin ağırlığına bağlıdır.
Tedavi, aşağıdaki ögeleri içerebilmektedir:
- Psikoterapi: Ruhsal ve duygusal bozukluklarda uygulanan bu tedavi yöntemi, içsel çatışmalarla ilgili iletişimi cesaretlendirmek ve problemlere yönelik içgörü kazandırmak için psikolojik teknikler kullanmaktadır.
- Bilişsel terapi: Bu terapi türü, bozuk düşünce kalıplarını değiştirmeyi hedefler ve sonuçları da duygu ve davranışlarda gözlemlenebilir
- İlaç Tedavisi: Disosyatif bozuklukların kendisini tedavi ettiği bilinen bir ilaç yoktur. Ancak Dissosiyatif bozukluğu olan ve aynı zamanda da depresyon veya anksiyete sıkıntısı çeken kişiler, antidepresan veya anti anksiyete ilaç tedavilerinden faydalanabilirler
- Aile Terapisi: Bu tür terapiler kişinin ailesine, rahatsızlık, rahatsızlığı meydana getiren sebepler ile ilgili bilgi vermekle birlikte, aile bireylerine rahatsızlığın tekrarlamasıyla ilgili sinyalleri görebilmeyi de öğretmektedir.
- Yaratıcı Terapiler (sanat, müzik terapileri): Bu terapiler, güvenli ve yaratıcı bir yolla, kişinin kendi düşünce ve duygularını fark etmelerini ve ifade etmelerini sağlamaktadır
- Klinik Hipnoz: Bu tedavi yöntemi rahatlama, konsantrasyon ve daha alt bir bilinçlilik haline odaklanmayı gerektirir. Kişinin bilinç düzeyinden sakladığı duygularını, düşüncelerini, hatıralarını keşfetmesini ve ifade etmesini sağlamaktadır. Bu süreçte, gerçek olmayan hatıralar yaratma riski olabildiği için, Dissosiyatif bozuklukların tedavisinde hipnoz kullanımı tartışmalı bir konu olarak görülmektedir.
Gidişat
Füglerin çoğu kısa sürer. Bir gün içinde sonlanabileceği gibi birkaç ay da sürebilir.Genellikle kendi kendine biter ve gidişat da gayet iyidir. Ancak altta yatan probleme yönelik tedavi edilmediği takdirde, fazladan füg atakları yaşanabilmektedir.
Önlenme
Dissosiyatif fügün önlenmesi mümkün gözükmese de, kişilerde belirtiler gözlemlenmeye başlar başlamaz tedaviye başlanması çok faydalı olacaktır. Travmatik bir olay ya da strese sebep olan bir tecrübenin ardından erken müdahalede bulunulması, dissosiyatif bozuklukların ortaya çıkma riskini azaltmaktadır.
Füg Nedir?
Dissosiyatif Bozukluklar
Potomani (Psikojenik Polidipsi)
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR