His ve coşku nedir? Hisleri yaşanırken eğer heyecanlanırsa organizmada yaşanmış olan değişimler nedir? İnsanın, iç ve dış uyarıcıların etki...
His ve coşku nedir? Hisleri yaşanırken eğer heyecanlanırsa organizmada yaşanmış olan değişimler nedir?
İnsanın, iç ve dış uyarıcıların etkisiyle haz ya da elem duymasına his denir. Organizmada ve zihnin işleyişinde düzensizliklere neden olan güçlü ve kısa süreli duygulara coşku (coşku) denir. Bir takım heyecanlar kısa süreli, birdenbire ve güçlüdür. Bundan dolayı birdenbire bayılmalara, hatta ölümlere niçin olabilirler. Bir takım heyecanlar ise daha yumuşak ve uzun sürelidir. Bunlara duygusal heyecanlar (pişmanlık, hayranlık, üzüntü vb.) denir.
İnsanın, iç ve dış uyarıcıların etkisiyle haz ya da elem duymasına his denir. Organizmada ve zihnin işleyişinde düzensizliklere neden olan güçlü ve kısa süreli duygulara coşku (coşku) denir. Bir takım heyecanlar kısa süreli, birdenbire ve güçlüdür. Bundan dolayı birdenbire bayılmalara, hatta ölümlere niçin olabilirler. Bir takım heyecanlar ise daha yumuşak ve uzun sürelidir. Bunlara duygusal heyecanlar (pişmanlık, hayranlık, üzüntü vb.) denir.Coşku esnasında organizmada görülen değişmelerden bazıları şunlardır:
a) Solunumun sıklaşması
b) Kalp atışlarının hızlanması
c) Kandaki şeker ve adrenalin miktarının artması
d) Kan dolaşımının hızlanması
e) Sindirimin yavaşlaması
f) Salgı bezlerinin çabalama düzeninin bozulması
g) Deride elektrik miktarının artması
h) Ağzın kuruması
Sararma ya da kızarma, titreme, dil tutukluğu, kaçma ya da donup kalma, coşku sonucu organizmada görülebilecek başka değişmelerdir.
Heyecana neden olan başlıca his türleri; korku, hiddet, luk ve üzüntüdür. Bu duyguların her birisi organizmayı değişik davranışlara yöneltir.
Merkezi sinir sistemi yanında bulunan hipotalamus bezi, heyecanın yaşanmasını, beynimiz kabuğu (korteks) ise heyecanın algılanmasını sağlar. Hipotalamusu çıkarılmış organizma heyecanlanmaz, korteksi çıkarılmış organizma ise heyecanlanır, ama niçin heyecanlandığını, kavrayamaz.
His tepkilerinin gelişmesi ve çeşitlenmesinde olgunlaşma ve öğrenme büyük rol oynar.
Olgunlaşmanın Tesiri
Herhangi bir diri türüne ait coşku ya da hisleri olgunlaşma ile ortaya çıkarlar. Bunlara, öğrenilmemiş heyecanlar da denir. Evlatların gülmesi ve ağlaması benzer biçimde.
Öğrenmenin Tesiri
Coşku tepkilerinin oluşması ya da değişmesinde öğrenmenin oranı büyüktür. Bir düşünürün söylediği benzer biçimde, “insanoğlu aşkla ilgili şeyleri okumasalardı çok az şahıs âşık olurdu.”, insan, bir takım heyecanları öğrenir. Toplumsal kültür de heyecansal davranışları biçimlendirir. Mesela bizde, alay etmek anlamına gelen dil çıkarma, Çin’de şaşkınlık ifade eden bir coşku davranışıdır.
YORUMLAR