Dünyanın en büyük şairlerinden kabul edilen sevgi adamı Alman Johann Wolfgang von Goethe’nin yaşamı, aşkları ve Goethe’nin sanatı ile ilgili...
Dünyanın en büyük şairlerinden kabul edilen sevgi adamı Alman Johann Wolfgang von Goethe’nin yaşamı, aşkları ve Goethe’nin sanatı ile ilgili bilgiler.
Johann Wolfgang von Goethe, Frankfurt’ta dünyaya geldi. Babası avukattı. Oldukça sert, disiplini seven bir insandı. Anası ise son aşama hayalperest, ince ruhlu bir hanımdı. Goethe’yi dünyaya getirmiş olduğu süre hemen hemen 18 yaşlarında olduğundan daha sonraları oğlu ile oldukça iyi anlaşmış, ona bir anneden çok abla olmuştur. Goethe babasından muntazam çabalama, ideal uğruna savaşma isteğini, annesinden de hayal kurma kabiliyetini almıştı. Bu tür şeyler, Goethe’ nin bir süre sonra büyük bir yazar olmasını elde etmiştir.
Goethe‘nin yetiştiği devirde Almanya hummalı bir siyasal değişme içine girmiş bulunuyordu. Yedi Yıl Savaşları Prusyalılar’ın kuvvet kazanmalarını elde etmiş, fakat ayrıca tüm Avrupa’yı da siyaseten, iktisaden iyice sarsmıştı. Bu sarsıntı Goethe’lerin hayatına da oldukça dokundu. Tüm bunlara karşın minik Goethe’nin çocukluğu oldukça tatlı, neşeli geçmiştir. Baba Goethe oğlunu ve kızını okutmak İçin onlara hususi öğretmenler tutmuş ikisinin de geniş bilgiler edinmesine çalışılmıştı.
Kukla Piyeslerinden Werther’e
Goethe daha o süre edebiyata karşı ilgisini belirgin etmişti. Büyük annesinin armağan etmiş olduğu kukla tiyatrosu için yazdığı minik piyesler Goethe’nin ilk eserleridir. 16 yaşlarındayken Hukuk okumak suretiyle Leîpzig Üniversitesine yazıldı. Öğrenimini Strasbourg Üniversitesinde tamamladı, 1771’de doktorasını verdi. Bundan böyle babasının yanında emek harcaması kararlaştırılmıştı. Frankfurt’a döndü, fakat daha ilk günlerde avukatlığı unutup yazı yazmaya başladı. 1773’te «Goetz von Berlichingen» adındaki piyesi gösterildi. Ertesi yıl da «Werther’in Istırapları» adındaki eseri gösterildi. Bu ikinci yapıt, Goethe’nin tüm bütün ülkelerce tanınmasını sağlamış oldu. Eserin sonunda Wsrther kendini öldürmüş olduğu için Avrupa’nın bir sürü şehirlerinde delikanlılar içinde kendini öldürme salgını başladı. Tüm Avrupa^yı bir Goethe ve Werther modası sarmıştı.
1775 yılı Goethe’nin hayatında bir dönüm noktası oldu.. Genç yazar o yıl Weimar Dükü Karl August’la tanıştı. Dük, memleketin iç işlerini düzene sokacak eli kalem tutan, aklı başlangıcında bir destek arıyordu. Goethe’nin kendisine bu bakımlardan çok yararlı olabileceğini hemen anlamıştı. Goethe, Weimar Dükü’nün ısrarlarına dayanamayarak, onun yanında emek vermeye razı oldu. On bîr yıl devlet işleriyle uğraştı. Bu süre içinde yazı yazmaya pek az zaman bulabilmişti. Düke kendisini özgür bırakması için yalvardı. Yazı yazmayı çok özlemişti. İki yıl kalmak suretiyle İtalya’ya gitti.
Goethe ve Weimar
Goethe’nin yazı yaşamı için İtalya yolculuğu pek mühim bir dönüm noktası sayılır. Goethe İtalyan sanatını, edebiyatını .yakından incelemek fırsatını bulmuştu. Ayrıca, İtalyanlar’ın her şeye karşın muhafazakârlıktan vazgeçmediklerini görerek kendisi de İtalyan sanatçılarının yolundan yürümeyi kararlaştırdı. İki yıl sonrasında tekrardan Weimar’a döndüyse de bu sefer Dük’ün bir tek müşavirliğini üzerine aldı, Devlet idaresinde etkin bir görevi yoktu. Bir süre sonra Dük’ün sarayda kurduğu tiyatronun müdürlüğüne getirildi.
Arası çok geçmeden Weimar, Goethe yardımıyla, Avrupa’nın sanat ve kültür merkezi haline geliverdi. Pek çok tanınmış sanatçılar bu minik şehre yerleşmeyi uygun bulmuşlardı. Ozan Schiller de Weimar’a yerleşen sanatçılar arasındaydı. Goethe’yle Schiller acele arkadaş oldular. Edebî çalışmalarında birbirlerine destek oluyorlardı. Goethe bundan sonra tüm Avrupa’da tanınan, sevilen bir yazardı. Fransız İmparatoru Napoleon onunla tanıştığı süre «İşte büyük bir insan!» diye bağırmaktan kendini alamamıştı.
Goethe’nin en büyük eseri «Faust» trajedisidir. Ozan bu eserini daha ilk gençlik yıllarında yapmaya başlamış, ama ölümünden bir sene ilkin 1831 ‘de bitirebilmiştir. Büyük yazar «Faust» trajedisinde kendi yaşam felsefesini anlatır.
Goethe, öldükten sonrasında sevgili dostu Schiller’in yanına gömüldü. Weimar’da senelerce oturmuş olduğu evle, Frankfurt’ta ilk çocukluk günlerini geçirdiği ev birer Goethe müzesi haline getirilmiştir. Avrupa’nın, ABD’nın bir sürü şehirlerinde Goethe’nin heykelleri dikilmiştir. Her yıl ünlü şairin ölüm yıldönümlerinde anma törenleri yapılır eserlerinden parçalar okunması mümkün.
Goethe’nin Sanatı
Goethe’yi yalnız Almanya’nın değildir, tüm Avrupa’nın en büyük şairi sayanlar vardır. Bu büyük yazar Şark edebiyatiyle de ilgilenmiş, ayrıca İran şiirinin, büyük İranlı ozan Hâfız’ın, bununla birlikte Mevlânâ’nın tesiri altında kalmıştır. Başlıca şiir kitabına «Divan» ismini vermiştir.
Goethe, edebiyatın her kolunda ölmez eserler yaratmıştır. «Werther’in Istırapları» adındaki romanını kendisinin ayrılıkla sonuçlanan ‘ bir sevgi macerasını unutmak için yazmıştı. Fakat bu yapıt duygusal Alman edebiyatının en güzel roman örneklerinden birisi olarak kaldı. Goethe, lirik şiirleriyle de ün kazanmıştır. «Eri König», «Avarenin Şarkısı» şeklinde şiirleri devrin bestecilerine esin kaynağı oldu. «Wilhelm Meister’in Çıraklık Devresi» adındaki eserinde Alman Tiyatrosunun o günkü durumunu anlatmıştır. En güzel eserlerinden birisi olan «Pandora» yazarın ölümünden çok sonrasında bulunmuştur.
Goethe’nin sanat hayatında en verimli dönem 1771 – 1775 yılları arasına raslar. En güzel eserleri manzum olanlardır. Goethe şiirde kimsenin kendisiyle boy ölçüşmesine meydan vermiyecek kadar büyük başarı göstermişti. Şairin üstün taraflarından birisi de insan ruhunu oldukça iyi anlayıp muhteşem bir biçimde anlatabilmesiydi. Ozan Schiller’le ahbap olması, onunla birlikte emek harcaması Goethe’nin eserleri üstünde oldukça tesir yaratmıştır; Sayısı yüz elliyi bulan eserlerinden ama yirmi, yirmi beş tanesi başka dillere çevrilebilmiştir.
Goethe’nin lirik şiirlerinin yanında tarih ağlatısal piyesleri de oldukça yer meblağ. «Emont», «Caesar», «Muhammed», «Prometheus» Goethe’nin en sevilen zamanı eserlerindendir. «Egmont» ile «Prometheus» u ünlü besteci Beethoven bu adlardaki uvertürleriyle müzik âlemine de tanıtmıştır.
Büyük yazar, ömrünün son yıllarında edebiyat âlemine nedense küsmüştü. Bu küskünlüğünü unutabilmek için tabiat bilimlerine merak sardı. Bitkilerin evrimiyle yakından ilgilendi, kendi fikirlerine dayanarak bir evrim teorisi yarattı.
GOETHE’NİN AŞKLARI (DOKUZ SEVGİLİSİ)
YORUMLAR