Işbırakımı nedir ne anlamına gelir? Işbırakımı zamanı ve grevin niçin yapıldığı bırakım özellikleri hakkında genel bilgilerin yer almış oldu...
Işbırakımı nedir ne anlamına gelir? Işbırakımı zamanı ve grevin niçin yapıldığı bırakım özellikleri hakkında genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız.
İşçilerin, yürürlükteki iş şartlarını kendi lehlerine değiştirebilmek için, evvelinde aralarında karar vererek, bir iş yerinde ya da bir bölümde, belirgin ya da bellisiz bir süre için ezberlemekten kaçınmalarına «bırakım» denir. Işbırakımı için «türlü sonuçlar elde etmek suretiyle, iş verene baskı yapmak maksadı ile emek vermeye son vermek» de denilebilir.
İşçilerin, yürürlükteki iş şartlarını kendi lehlerine değiştirebilmek için, evvelinde aralarında karar vererek, bir iş yerinde ya da bir bölümde, belirgin ya da bellisiz bir süre için ezberlemekten kaçınmalarına «bırakım» denir. Işbırakımı için «türlü sonuçlar elde etmek suretiyle, iş verene baskı yapmak maksadı ile emek vermeye son vermek» de denilebilir.Yukarıda tanım edilen harekete girişme hakkına «bırakım hak ve hürriyeti» denilir ki, demokratik düzene bağlı memleketlerde temel hak ve hürriyetlerdendir, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde de kabul edilmiştir.
İşçiler, bırakım ve toplu sözleşme yapmak hakkına malik sendikaları vasıtası ile, işverenler karşısında, onlarınkine müsavi ve eşit bir görüşme (pazarlık) kudreti kazanmaktadırlar.
Işbırakımı, amaç değildir, vasıtadır. Siyasal maksatlarla girişilenler bir yana, bırakım, işçilerin, tutumsal ve içtimaî yaşam şartlarını düzeltmek için başvurulan bir vasıtadır.
Grevler, tutumsal ya da siyasal sebeplere dayanır. Bu benzer biçimde sebeplerden çıkan grevleri memleketteki buhranlar, veya, aksine olarak, refah şartları doğurabilir.
Kısmen siyasal sebeplerden doğan grevlerde, tüm memlekette ya da bir bölümde ekonomik faaliyetleri, günlük yaşamın akışını felce uğratmak, bu şekilde, tasarlanmış hedefe ulaşmak gayesi güdülür.
Meşru grevler, bırakım şartlarını atama eden nizamlardaki şartlara uyularak, uzlaşma için tüm yollara başvurulup netice sağlanamadığı takdirde başlanan grevlerdir. Gayrımeşru grevler ise, ihbarsız, birdenbire olarak, iş anlaşmasındaki şartlara, bu husustaki nizamlara uyulmadan girişilen grevlerdir. İşçilerin, bırakım halindeki arkadaşlarının davalarını benimsediklerini göstermek suretiyle kısa sürelerle giriştikleri «sempati grevleri» de vardır.
Işbırakımı hak ve hürriyeti mutlak değildir. Anayasalar ve hususi kanunlarla belirtilmiş, sınırlandırılmıştır. Her memlekette, kamu hizmetlerinin devamlılığını aksatmamak için, grevler türlü yönlerden tahditlere doğal olarak tutulmuştur. Özellikle, memurların bırakım hakları çok sınırlandırılmıştır. Memurlara İtalya, Belçika, Fransa ve Yunanistan’da bırakım hakkı tanınmış, Almanya, Avusturya, İngiltere, ABD, Kanada ve Finlandiya’da bu hak verilmemiştir.
Işbırakımı, yürürlükteki iş anlaşmasına son vermez, yalnız askıda kalması sonucunu doğurur.
Işbırakımı yapma, sendika kurma hak ve hürriyeti İngiltere’de 1824, Fransa’da 1864, Almanya’da 1864, ABD’da 1890 tarihlerinden bu zamana kadar uygulanmaktadır.
Tarihte Işbırakımı
Grevlerin, tamamen sanayi devrinin özelliklerinden birisi olduğu sanılırsa da, gerçekte grevin zamanı Eski Mısır’da firavunlar devrine kadar dayanır. Eski Mısır mezarlarında ele geçen papirüslerden anlaşıldığına bakılırsa, bundan binlerce yıl ilkin, büyük bir ehramın yapımında çalışan işçiler bigün devam eden bir bırakım yapmışlardı. O çağlarda işçilere gündelik olarak kızarmış ekmekle zeytin yağı verilirdi. Ehramın yapımını üstüne alan müteahhit İşçilerin hakkını azaltmak isteyince işçiler içinde bir kaynaşma başlamış, bigün işlerinin başına gitmemişlerdi. Devrin firavunu işe karışmış, işçiterin hakkını sağlamıştı.
Tarihin en acayip grevlerinden birisi 1461’de Fransa’da Kıral IV. Charles’in cenaze töreninde olmuştur. O çağlarda Fransa’da acayip bir anane vardı: Kıralların cenazelerini saray mezarlığına götürme işi Tuz Taşıyıcıları Birliği’ne bırakılmıştı. IV. Charles’in tabutunu götürmüş olan tuz taşıyıcıları ansızın cenazeyi yol üstünde erteleyerek: «Ücretlerimiz artırılmazsa bu cenazeyi kaldırmayız» diye bağırmışlardı. Birlik idarecileriyle hükümet arasındaki görüşmeler o gün akşama kadar sürdü. En sonunda, ücretlere zam yapılması kabul edildi, geç zaman, ortalık kararırken cenaze töreni bitmiş oldu.
Işbırakımı tarihindeki meraklı olaylardan birisi de XVIII. yüzyılda Paris’teki ünlü Comedie Française artistlerinin yaptıkları grevdir. O günlerde dünyanın her yanında ilgi uyandıran bu greve bir aktörün sahtekârlıkları yol açmıştı. Otekî erkek oyuncu ve kadın oyuncular, o adam sahneye çıkarsa kendilerinin piyesteki rollerini oynamıyacaklarını müdüriyete bildirmişlerdi. Nedense o aktörün sahneye çıkmasını istiyen müdür inadından vazgeçmemişti. Bunun üstüne, Paris’teki daha başka tiyatroların erkek oyuncu ve kadın oyuncuları de greve katıldı. Grevin, tüm Paris’te eğlence yaşamını felce uğratması üstüne, uzun görüşmelerden, tartışmalardan sonrasında o erkek oyuncu feda edildi, diğeri sanatkârlar da işlerinin başına döndüler.
«Işbırakımı» (greve) sözü Fransızcada «sahil» anlamına gelir. Eskiden bırakım yapanlar Sen nehrinin kıyısında Greve (sahil) denilen yerde toplanırlardı. Bundan dolayı orada meydana getirilen toplantılara da «bırakım» denildi .
YORUMLAR