Formaldehitler ve formaldehit vericiler Formaldehitler ve formaldehit vericiler koruyucu olarak kullanılmaktadır. Mukozayı tahriş eder ve a...
Formaldehitler ve formaldehit vericiler
Formaldehitler ve formaldehit vericiler koruyucu olarak kullanılmaktadır. Mukozayı tahriş eder ve alerjilere niçin olur. Teni hızla yaşlandırır. Kansere niçin olma riski yüksektir.
Halojenli organik bileşikler brom iyot ve klor içeren binlerce maddenin oluşturduğu bir gruptur. Büyük bölümü alerjiye bazıları kansere niçin olmaktadır. Bu maddelerin hepsi çevrede birikir toprağı ve suyu kirletir.
Triclosan
Klorlu organik bileşiktir. Deodorantlarda duş jellerinde diş macunlarında losyonlarda kremlerde ve daha bir çok üründe kullanılmaktadır. Dioksin de içerebilmektedir. Dioksin vücutta birikmekte az miktarı dahi klor aknesi oluşumuna niçin olabilmektedir. Kansere niçin olma riski yüksektir.
Aromatik aminler
Azo boyalarının yapı taşlarıdır. Hayvanlar üstünde meydana getirilen testler bazılarının kansere niçin bulunduğunu ortaya koymuştur. Avrupa Birliği 22 aromatik aminin tekstil boyalarında kullanılmasını yasaklamıştır. Bir takım Saç boyalarında da aromatik aminler bulunmuş olduğu görülmektedir. Kimyasal boyalar yerine tabii saç Boyaları tercih edilmelidir.
Akrilamid
Nişasta içeren besinlerin kızartılması esnasında oluşan zehirli bir maddedir. Hayvanlar üstünde meydana getirilen testlerde embriyoya zarar verdiği ve kansere niçin olduğu kanıtlanmıştır. Güncel tahminlere nazaran erişkin bir insan kilogram. başına günde averaj 05-1.0 mikrogram akrilamid almaktadır. Patates kızartmaları ve kızarmış ekmek mühim oranda akrilamid içermektedir.
Dezenfeksiyon yan ürünleri
Mahalli ya da bölgesel su arıtma tesislerindeki dezenfeksiyon süreçleri esnasında bir dezenfektan (tipik olarak klor ya da kloramin) tabii olarak oluşan organik maddeyle etkileşim kurduğunda az seviyede yan ürün oluşabilir. Bu bileşiklere dezenfeksiyon yan ürünleri ismi verilmektedir.
Bu bileşiklerden bazılarının kanserojen olduğundan kuşku edilmektedir ve denetleme kurumları için artan bir kaygı teşkil etmektedirler. Değişik dezenfektan yan ürünler etken karbonla türlü başarı düzeylerinde azaltılabilir
Kursun suda nadiren tabii olarak mevcuttur ama içme suyuna kursun borulardan ya da kursun içeren kaynaklardan girebilir. Az seviyelerde dahi kursun zehirlenmesi - bilhassa çocuklarda - zihinsel geriliklere okuma ve öğrenme bozukluklarına duyma zorluğu az dikkat aralığı hiperaktivite ve başka davranış problemlerine niçin olmaktadır. Kursun pH’ye bağlı olarak suda değişik şekillerde bulunabilir. Cıva tabii birikmelerin erozyonundan rafineriler ve fabrikalardan tahliyeden ve yer dolguları ile çiftliklerden türlü kaçaklardan çıkarak suya karışmaktadır. Böbrek hasarına niçin olabilir.
Asbest suya tabii yığınlardan ya da cam ya da elektronik fabrikalarının atıklarından çıkan sızıntılardan karışabilir. Kronik maruz kalma ciltte hasar dolaşım sistemi problemleri ve artan kanser riski oluşturmaktadır.
Böcek ilaçları ve böcek ilacı yan ürünleri
Yer altı suları ve yüzey sularının böcek ilaçlarıyla kirlenmesi bilhassa tarımsal bölgelerde artan bir kaygıdır. İçme suyunun böcek ilaçlarıyla kirlenmesi yaygın gözükmese de araştırmalar bu şekilde kirlenmenin de meydana geldiğini göstermektedir. İçme suyunun kirlenme seviyesi ve az seviyelerde böcek ilacı tüketilmesinin sağlığa tesirleri hemen hemen bilinmemektedir.
Radyonüklidler
Radyonüklidler sağlığa zararı dokunan radyoaktif kirletici maddelerdir. Radon tatsız kokusuz ya da renksiz tabii olarak meydana gelen radyoaktif bir gazdır. Radon uranyumun dogal bölünmesiyle oluşur ve uranyum granit killi sist fosfat ve zift içeren topraklar ve kayalarda mevcuttur.
Bir çok radon toprak ve kayadan çıkmaktadır ve atmosfere zararsız bir biçimde yayılmaktadır. Ama radon kuyular benzer biçimde yer altı kaynaklarında çözünebilir ve birikebilir Radonla kirlenmiş içme suyu mide kanseri riskini arttırabilir.
Uçucu Organik Bileşikler (UOB’ler)
UOB’ler yer altı suyuna karışan ve kimyasal plastik ya da petrol tesislerinden yer dolgularından kuru temizlemecilerden ya da benzin muhafaza depolarından seri su olarak göl ve ırmaklara tahliye edilen bir grup organik kimyasaldır. Karaciğer problemlerine anemiye böbrek ve dalak hasarına ya da kanser riskinin artmasına niçin olabilirler.
Benzen Karbon Tetraklorid p-Diklorobenzen 12-Dikloro Etan 11-Dikloroetilen Tetrakloroetilen 111- Trikloroetan Trikloroetilen Vinil klorid ve ksilenler Vinil klorid içme suyu borularının yapımında çoğunlukla kullanılan bir araç-gereç olan polivinil klorid (PVC) yapımında kullanılan bir gazdır. 1970′lerin ortalarında vinil kloridin kansere niçin olabileceği belirlenmiştir. Bunun öncesinde PVC borular içme suyunu kirletebilecek kadar yüksek seviyede vinil klorid kalıntıları bulunduruyordu.
PVC boru imalat sistemleri,metotları plastikteki vinil kloridi mühim seviyede azaltacak şekilde değiştirilmiş olmasına rağmen eski borulardan hala kullanımda olanlar vardır ve içme suyunun vinil klorid kirlenmesi hala görülebilmektedir.
Partiküller
Partiküller suda asili ufak parçacıklardır görülebilir ya da görülmeyen toz pas ya da başka malzemeler olabilir. Bu tür durumlar suyunuzun tat koku ya da berraklığını etkileyebilir.
Mikroorganizmalar
Mikroorganizmalar koli ve roto virüs benzer biçimde insan sağlığına risk teşkil eden binlerce bakteri protozoan ve virüsleri tanımlayan genel bir terimdir.
HIDROKARBONLAR
Hidrokarbon bir tek karbon ve hidrojen CxHy atomlarından oluşan kimyasal bileşiklerin genel adıdır. Mesela metan bir karbon ve dört hidrojen atomundan oluşan bir hidrokarbondur. Hidrokarbonlar çok türlüdür. Bir sürü üyesi endüstriyel bakımdan önemlidir. Mesela metan doğal gazların temel maddesidir. Benzin hidrokarbonlar karışımı olduğu benzer biçimde benzen naftalin ve asetilen de birer hidrokarbondur. Hidrokarbonlar kuramsal bakımdan da önemlidir. Çünkü organik bileşiklerin pek çok sınıfının sistemli, belirli kurallara uyan olarak adlandırılmasında hidrokarbonların adlandırılması esastır.
Hidrokarbon Tipleri Hidrokarbonlar yapılarına bağlı olarak alifatik aromatik ve alisiklik bileşikler olarak tasnif edilebilir. Alifatik ve alisiklik bileşikler de doymuş ve doymamış olarak sınıfandırılır. Doymuş hidrokarbon hidrojen atomlarının bağlı olduğu düz ya da dallanmış karbon zincirlerinden meydana gelmiştir.
ALİFATİK Hidrokarbonlar
· Petrol eter
· Nafta
· Varnish makers and painter`s naphta (vernikci ve boyaci naftasi)
· Rubber solvent (lastik cozucu)
· Stoddard solvent
· Benzin
· Kerosen
· Fuel oil
· Lubricating oils (yağlama yağı)
mümkün olan en fazlaca hidrojen ihtiva eder ve karbonlar birbirlerine bir elektron çiftinin meydana getirmiş olduğu tek elektron bağı ile bağlıdırlar. Doymamış hidrokarbonlarda ise karbonlar birbirlerine çift ya da üç bağ ile bağlanmışlardır. Alifatik hidrokarbonlar
ALİFATİK Hidrokarbonlar
· Paraffin wax (parafin)
· Asfalt
· Butadien
· Butan
· Etan
· Heksan
· Metan
· Propan
· Mineral seal oil (maden sızdırmazlık yağı)
ALİFATİK Hidrokarbonlar Kullanım Alanları
· Benzin
· Fuel oil
· Jet yakıtı
· Gaz yağı
· Tüp gaz
· Isıtma ve soğutmada
· Bebek ve güneş yağı
· Tiner
· Vernik
· Boya endüstri
· Kuru temizleme
· Sıvı mobilya cilasi
· Çakmak gazı
· Lamba yağı
AROMATİK Hidrokarbonlar
· Benzen
· Paradikloro benzen
· Toluen
· Ksilen
AROMATİK HidrokarbonlarKullanım Alanları
· Güve kovucu
· Wc koku giderici
· Yapıştırıcılar
· Boya endüstri
· Reçine
· Patlayıcılar
· Vernik
· Tiner
HALOJENLİ (KLORLU) Hidrokarbonlar
· Karbon tetraklorid
· Klorlu hidrokarbonlu insektisitler
· Kloroform
· Metil klorid
· Tetrakloroetilen
· Trikloroetilen
· Vinil klorid
HALOJENLİ Hidrokarbonlar Kullanım Alanları
· İnsektisidler
· Reçine
· Mikroskop dizin sıvısı
· Vernik
· Buzdolabı gazı
· Kir çıkarıcı
· Kuru temizleme
· Yangın söndürücü
DİÄžER Hidrokarbonlar
· Dizel benzin
· Dizel benzin egsoz gazları
· LPG
· Makine yağı
· Atık petrol yağları
· Polisiklik aromatik hk
· Polinükleer aromatikler
· Basınçlı boyalar
· Termoplastik yol boyaları
TİNER
· Sellülozik tiner: aseton- toluen-ksilen-keton-glikol
· Akrilik tiner: oto boyalarında kullanılır
· Bileşik tiner (white spirit): %30 aromatik+ %70 alifatik hk
· Rapid tiner: çok süratli kuruyan. Metal aksam üstüne meydana getirilen boyalarda kullanılır. Toluen ihtiva eder.
· Duvar boyalarında bileşik ahşap boyalarda ise sellülozik tiner kullanılır
Petrol tabiatta bulunan karmaşa bir hidrokarbon karişimidir.Tabii gaz ve petrol beraber hidrokarbon aşağılık ile de bilinir. Hidrokarbon kati sivi ya da plastik halde bulunabilir. Sivi hidrokarbona ham petrol denir. Plastik hidrokarbon asfalt ve ilişkili maddeleri ihtiva eder.
PETROLÜN KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
Petrol bir hidrokarbon bileşimidir. Petrol açısından en mühim hidrokarbonlar
Parafin ya da metan serisi (CnH2n+2)
Olefin (Naften) serisi serisi (CnH2n)
Aromat (CnH2n-6) serisi (Aromatikler)
Asetilen serisi (CnH2n-2)
PARAFİN SERİSİ (CnH2n+2)
Tüm hidrokarbon atomları birbirleri ile tek bağlarla bağlanmışlardır. Hidrojen atomları doymuş olduğundan parafin serisine doymuş hidrokarbon grubu da denilir.
5 Karbona kadar olanlar tabii gaz
5-17 Karbonlu olanlar sıvı (benzin gazyağı mazot)
17-22 Karbonlu olanlar yarı katı (makina yağları jölemsi petrol ürünleri)
23 ve daha çok Karbonlu olanlar katıdır (parafin asfalt zift)
OLEFİN (NAFTEN) SERİSİ (CnH2n)
Parafinlere nazaran iki hidrojen atomu ek------. Bu yüzden herhangi iki Karbon atomu birbirlerine çift bağla bağlanmışlardır.
Hidrojen eksikliği ve çift bağı bulunmuş olduğu için doymamış hidrokarbon grubuna dahildirler.
Doymamış oldukları için kolayca kimyasal reaksiyonlara girerler bundan dolayı de petrol içinde seyrek bulunurlar.
AROMATLAR SERİSİ (CnH2n-6)
Doymamış hidrokarbon grubuna dahildir.
Çok ağır kokuları vardır
Kimi zaman renksiz ve uçucu sıvı halinde bulunurlar
ASETİLEN SERİSİ (C2H2n-2)
Doymamış hidrokarbon grubuna dahildir.
Tabiatta az bulunurlar.
Petrol içinde bir tek yüksek karbonlu olanları mevcuttur.
Sabun :Bir sabun molekülü uzun bir hidrokarbon kısmı ve bir iyonik uç taşır. Molekülün hidrokarbon kısmı hidrofobik olup polar olmayan maddelerde çözülür. Oysa iyonik uç hidrofiliktir ve suda çözünür. Sabun molekülü hidrokarbon zinciri sebebiyle suda tam olarak çözünmez ama miseller oluşturarak suda kolayca suspense olur. misel 5-150 sabun molekülünün hidrokarbon kısmının biraraya geldiği iyonik ucun suya yöneldiği kümelerdir.
Sabunun önemi yağımsı kirleri emülsiyon haline getirip uzaklaştırmasından ileri gelir. Bu durumu şu iki özelliği yardımıyla yapar. Hidrokarbon zinciri polar olmayan yağ damlacıklarında çözünür. Aniyonik uç ise suda çözünerek yağ damlacıklarının birleşmesini önler ve yıkanan nesneden misellerle beraber su yardımıyla uzaklaşır. Bununla birlikte sabunlar yüzey etken maddelerdir. Çünkü bu tür durumlar suyun yüzey gerilimini düşürürler. Herhangi bir yüzey etken maddenin molekülü bir hidrofobik uç (bir yada daha çok hidrokarbon zinciri) ve bir hidrofilik uç )büyük bölümü kez iyonik ama daima değildir) taşır. Yüzey etken maddenin olabilmesi için molekülün hidrokarbon kısmı 12 yada daha çok karbon taşımalıdır.
Deterjaneterjan etken maddesi olarak ise petrolden elde edilmiş türlü türevler kullanılır.
Bileşik Deterjan:Hidrokarbon sülfat esaslıdır. Çokmaksatlı deterjanlar olup ağır orta ve hafifçe köpük üretiminde kullanılırlar. Yangın söndürme işlemlerinde itfaiyeciler tarafınca kullanılır.
Nafta:Nafta ham petrolün atmosferik koşullarda damıtılması esnasında elde edilmiş (30-170°C ) renksiz
ASFALT
Asfalt ya da işlenmiş haliyle asfalt çimentosu tabiatta bulunabileceği benzer biçimde büyük genellikle petrol rafine işleminin bir yan ürünü olarak elde edilir. Asfaltın kimyasal yapısı hidrokarbonların karmaşa bir karışımıdır.
asfaltinler-C/H oranları 0.8 den büyük siyah sert geniş yüksek moleküler ağırlıklı viskoz hidrokarbon molekülleri.
rezinler- C/H oranları 0.4-0.8 içinde değişim gösteren orta moleküler ağırlık ve orta viskozitesi olan hidrokarbon molekülleri.
yağlar-C/H oranları 0.4 den ufak en hafifçe moleküler ağırlıkta en açık renkte ve minimum viskoz hidrokarbon molekülleri.
Bolca ve ucuz petrolün şımarttığı mevcut endüstriyel insan uygarlığının hidrokarbon enerjiye (şu demek oluyor ki petrol ve doğalgaza) göbeğinden bağımlı bulunduğunu hatırlarsak mevzunun ne kadar mühim bulunduğunu anlarız. Benzinden DVD'ye plastikten yapay gübreye ilaçtan deterjana tükettiğimiz yüzbinlerce ürünün içinde hidrokarbon türevleri bulunduğunu yoksa dahi üretilmesi ve sonrasında bizlere ulaştırılması için hidrokarbon enerji icap ettiğini uçucu ve yanıcı sıvı hidrokarbon karışımlarına verilen bir addır. Nafta yaygın olarak solvent (çözücü) ve başka maddelerin üretildiği bir ara ürün olarak kullanılır. Teknik açıdan otomobillerimizde kullandığımız benzin ve kerosen nafta gurubu karışımlar içinde yer alır. hidrokarbon enerji olmadan ne suyun ne de gıdanın devamlılığının sağlanamayacağını unutmayalım. Hidrokarbonlar yoksa yaşam da yok!
YORUMLAR