Cumhuriyet rejiminde kesinlikle yeri olmayan bununla beraber siyasal ya da dini olarak da bir hükmü kalmamış olan Halifelik makamının kaldır...
Cumhuriyet rejiminde kesinlikle yeri olmayan bununla beraber siyasal ya da dini olarak da bir hükmü kalmamış olan Halifelik makamının kaldırılması hakkında bilgiler.
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 Mart 1924)
Kaldırılma Sebepleri
1. Kurtuluş Savaşı süresince Padişah ve Halife Vahdettin’in, Ulusal Savaşım’ye cephe alması, bir hilafet ordusu kurarak TBMM güçlerini ezmek istemesi
2. Ulusçuluk temeli üstüne kurulmuş yeni Türk Devleti’nde halifeliğin yerinin olmaması
3. Halifelik devam etmiş olduğu sürece Müslüman ülkelerin içişlerine karışılması tehlikesinin devamlı var olması.
4. Halifeliğin, gerçek anlamını çoktan yitirmiş olması
5. Yapılacak yeniliklere halife ve taraftarlarının engel olabilecekleri
6. Abdülmecit Efendi’nin, yalnızca bir “halife” şeklinde değildir, bir padişah şeklinde davranmaya, negatif propagandalar halletmeye başlaması
7. Bir takım komutan ve milletvekillerinin halifeye bir kısım siyasal yetkiler verilmesini, meclisin çıkardığı yasaların halifenin onayından geçmesi icap ettiğini savunmaları
Düzenlenen, cenk oyunları sebebiyle İzmir’de bulunan Mustafa Kemal, yüksek komutanlarla görüştü ve ordunun desteğini de alınca halifeliğin kaldırılması mevzusunun meclise sunulması kararlaştırıldı.
TBMM, uzun ve yakıcı tartışmalardan sonrasında kabul etmiş olduğu bir kanunla hilafeti kaldırdı. Halife Abdülmecit Efendi o gece yurt dışına çıkarıldı.
Laik devlet düzenini gerçekleştirmek amacıyla aynı gün iki mühim kanun daha kabul edildi:
• Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin birleştirilmesi) Kanunu ile tüm okullar Maarif Vekaleti’ne bağlandı.
• Şer’iye ve Evkaf Vekâleti ile Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekaleti kaldırılarak yerlerine Başbakanlık’a bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı kurulması kararlaştırıldı.
Hilafetin Kaldırılmasının Önemi
1. Hilafetin kaldırılması, okul ve bilimsel kurumların Ulusal Eğitim Bakanlığına bağlanması vb. kararlar laiklik ilkesinin gerçekleştirilmesi yolunda atılmış mühim adımlardı.
2. Hilafetin kaldırılmasıyla, Cumhuriyet yönetiminin temeli sağlamlaştırılmış oldu. Eski düzenden yana olanların güç odaklarından birisi daha ortadan kaldırıldı.
3. XIII. Yüzyıldan itibaren fiilen ortadan kalkmış olan halifelik kurumu, Osmanlı sultanlarının şahsi enerjisini arttırmaktan öte bir işe yaramıyordu. Cumhuriyetin kurulması ve devlet başkanlığının sağlam esaslara bağlanmasından sonrasında halifeliğin rejimde yeri olamazdı.
YORUMLAR