Halk Oyunu (Özet) : Halk oyunları, “Ilişik olduğu toplumun kültür değerlerini yansıtan; bir vakası, bir luğu, bir üzüntüyü ifade eden; kö...
Halk Oyunu (Özet) : Halk oyunları, “Ilişik olduğu toplumun kültür değerlerini yansıtan; bir vakası, bir luğu, bir üzüntüyü ifade eden; kökeni din ve büyü ile ilgili (majik ve kültik) olan; müzikli (bir müzik aleti eşliğinde ya da müzik aleti olmaksızın, el , ayak şeklinde organlarla gidişat tutarak) olarak, tek şahıs ya da gruplar halinde icra edilen; ölçülü ve tertipli hareketlerdir.†Halk Oyunu (Detay)
Halk oyunu hareket ve müzik olmak suretiyle iki ayrı öğeden oîuşmuş bir bütündür. "Muntazam ve birbirine benzeyen ritmik hareketlerin uyumlu bir şekilde ortaya konulmasından oluşan oyun", nadiren müzik eşliği olmaksızın belli bir ritme bağlı olarak da meydana gelebilir. Hareket bir tüm olarak temelini ayaktan başlatmak suretiyle, vücut ve kollara kadar uzanır. Vücut bölümlerinin uyumlu hareketleri kadar, grubun uyumlu hareketlen de estetiği yaratır. Hatta kimi zaman bir bakış bir duruş bile güzel duyu bir ifadedir. Musikide, estetiğin sesle ifadesi ve desteklenmesidir.
Özetleyecek olursak, kavram olarak halk oyunu; göze ve kulağa hoş gelecek tarzda düzenlenmiş, ölçülü ve dengeli hareket kanalıyla, güzel duyu bir tesir ve coşku yaratan, çoğunlukla, ses birimlerinden nadana gelen anonim halk müziği ile desteklenmiş, hareket ve müzik bir araya gelmesi dir.
Detay; Krimitif din ortamında doğan ve şekillenen hareket serileri ve montlar, anonim ifade etme gücü noktasında kıymet taşımaktadır. Bu temel etmenlerin bir araya gelmesinden oluşan halk oyunları da anonim bir kalite taşır. Şundan dolayı dinsel ayinlerdeki şekillerin kirimitif toplumun ortak hareket senbolleri olmaları, somut anlamlar ifade etmeleri dansın membaı durumundaki bu hareket serilerinin anonim bir kıymet taşımasına niçin olmuştur.
Aslında kökeni insanlığın dille antak kalma sürecini yaratmadan öncesinde gizyazı hareketler şeklinde kendini, dileğini ve doğa vakalarını ifade etmek suretiyle kullandığı hareket seviyeleri ortak anlaşmaya yaradığı için yoplumca ortak doğrusu anonim olarak üretilmiş, görüntü kazandırılmış imlerdir.
Tarihin akışı içinde folklor ve kültürün membaı durumundakif ulusal dinlerin toplumlarca değiştirilerek yeni dinleri kabul etmesi somut anlamlar taşıyan haraket serilerinin bu özelliklerinden sıyrılarak soyut hareketlere dönüşmesine niçin olmuştur. Sadece anane bu farklılaşmalara karşın hangi olayların ve temaların hangi dinlerle ve hareket serileriyle karekterize edileceği mevzusunda, tesir gücü koymuştur.Benzeri vakalar benzeri hareket gelenekleri ile anlatılarak yeni ihtiyaçlara çözüm vermiş, eski hareket temaları benzeri yeni vakaları canlandırır olmuştur.
Halk içinde hoş zaman geçirmek için meydana getirilen eglendirici, güldürücü, şaşırtıcı gösteriler (karagöz, kukla, orta oyunu,vs ); danslar (halay,zeybek,bar, horon,vs ); dikkate dayalı tesadüfe dayanan yarışmalar (dama,yüzük,cirit,vs) hepsi halk oyunlar terimi içerisindedir. Sadece halk oyunları terimi artık derhal her yerde Anadolu Halk Danslarını karşılamak suretiyle kullanılmaktadır.Halk Oyunlarının Ortaya Çıkış Sebepleri
a-Naturel olayların etkisiyle
b-Taklitler yolu ile oluşan danslar
c-Harp dansları
d-Aşk dansları
e-Dini danslar
f-Hasat ve üretim ile ilgili danslar
g-Meslek dansları
Hiçbir kültür vakası, tüm anane ve görenekleri bir yumak şeklinde etrafına sarıp toplayan halk oyunları kadar ilişik olduğu toplumun ulusal duygularını yansıtamaz ve onlar kadar toplumsal bağları pekiştirip kuvvetlandiremez.
Fikir ve duyguların insan vücudunu hareketleriyle anlatılması demek olan dans yada oyun, ilk insan kültürünün merkezinde bulunuyordu.Dinsel anlayışlar alınyazıları, evren hakkindeki düşünceler, istekler, sevgi, aşk,kahramanlık duyguları, sıla hasreti,luk, bolluk, bolluk, hüzün, afet, yıkım şeklinde vakalar hep oyunlarla anlamlandırılıyor.Hep onunla canlandırıyordu.Bugünde halk oyunlarının müzik ve şiir şeklinde sanat vakalarında ayrı düşünme olanağı yoktur.Bugünde dansın bulunmuş olduğu her yerde düğün ve dernekten asker uğurlamasına kadar varan çeşitli merasim ve toplumsal vakaları görmek mümkündür.Bugünde halk dansları, halk sanatlarının en başlangıcında yer almıştır.
Bilinmiş olduğu şeklinde Türk Halk Oyunları yurdumuz üstünde çeşitli bölgelerde, çeşitli tür ve şekilde ,değişik genel adlar altında ve guruplar halinde görülmektedir. Bölgelere, mahalli örf ve adetlere gore büyük ayrılıklar gösteren halk oyunları (dansları), birçok bakımdan ayrımlara doğal olarak tutulabilir. Örnek olarak tek kişilik oyunlar ya da ekip oyunları diye sınıflandırabiliriz. Bunlarında yalnız adamların ya da bayanların yada kadın-erkek oynanan oyunlar diye ayırmak mümkündür. Kapalı ve aöık yerlerde oynanmaları da bu oyunlaarın bir özeliğini teşkil eder.
Çok değişik özelikler gösteren oyunları ortak noktakarına gore bazı adlar altında toplamak mümkündür. Halay, bar, karşılama, zeybek, mengi, bengü, horon, kaşık oyunları, bıçak oyunları şeklinde. Bunların haricinde çengi, köçek , çiftetelli şeklinde kapalı yerlerde daha çok ustalaşmış oyuncular tarafınca oynanan meclis oyunları, birde Mevlevi semai, Bektaşi Alevi Semai şeklinde dini karekterli olan oyunlarda vardır. Hangi bölgede olursa olsun bu dansları ana özelliği "toplu hareket", bir güzel işi birlikte yapma, bir güzel sonuçu birlikte kutlama şeklinde toplumsal eğitim alışkanlıklarını vermesidir.
YORUMLAR