jeolojik zamanlar yerin oluşundan bu güne kadar geçirdiği biçim, isi, nebat örtüsü, v.b. değişikliler. yerbilim bilimi yönünden incelendiğin...
jeolojik zamanlar
yerin oluşundan bu güne kadar geçirdiği biçim, isi, nebat örtüsü, v.b. değişikliler. yerbilim bilimi yönünden incelendiğinde, ilkel vakit, birinci vakit, ikinci vakit, üçüncü vakit ve dördüncü vakit olmak suretiyle beş büyük bölüme ayrildiği görülür.
bu çeşitli zamanlarin her biri de devirlere, devirler tabakalara, tabakalar da daha minik kisimlara ayrilir.
ilkel vakit (antekambrien), hayatsiz olan zamandir. arkeen ve prekambrien olmak suretiyle iki dönem ayrilir. arkeen dönem ilişik araştırmalarda, hiçbir canli izine rastlanmamiştir (nebat ya da hayvan). prekambrien devrine ilişik izlerde ise bugünkü kirkayaklara benzer cinste hayvanlarin yaşadiği anlaşilmaktadir.
birinci vakit (paleozoik) eski hayvanlar zamanidir. bu zamanda, biçim bakimindan çok azca gelişmiş her gruptan canliya rastlanmaktadir. fakat bu zamanda memeliler, kuşlar, kapali tohumlu bitkiler yoktur. bu zamanin bitkilerinin çoğunu, çiçeksiz fakat kökü olan bitkiler, atkuyruklari, kibrit otlan, açik ve kapali tohumlu çiçekli bitkiler meydana getirmektedir. tüm bu bitkilerin yükseklikleri de 10-40 metreyi bulmaktadir. bu zamanin hayvanlarinin büyük bir bölümünü de deniz hayvanlari meydana getirmektedir. bunla da en ilkel hayvanlardir. birazcık gelişmiş hayvanlar arasinda bu zamanda rastlanan hayvanlardan çeşitli baliklar, kurbağalar, bazi sürüngenler dikkati çekmektedir. birinci vakit, kambrien, silürien, devonien, karbonifer, perm devirlerine ayrilmaktadir.
ikinci vakit (mozozoik) orta hayvanlar zamanidir. birinci zamana oranla daha sakin ve durgun bir zamandir. atmosfer azca yoğun ve azca sicaktir. üç devreye ayrilir: trias devri, tura devri, tebeşir devri. bu zamanda bulunan bitkiler arasinda, bugün bile varolan çamlar ve sedir ağaçlari, bu zamanda meydana gelmiştir. ayrıca çinar, kavak, incir, meşe, bambp, palmiye şeklinde bitkiler de bu zamanda oluşmuştur. bu zamanin hayvanlari da dikkati çekecek özelliktedir. bu zamanda ilkel hayvanlarin gelişmiş türlerinin yaninda kelebeğin, istakoz, yengeç şeklinde yüksek kabuklularin meydana geldiği kemikli baliklarin belirdiği görülür. fakat, bu zamanin asil karakteristik hayvanlari, jura devrinde gelişen ve karada yaşayan sürüngenlerdir. bunlardan bazilari minik boylu olduklari halde, öteki bir kisminin boylari 30-60 metreyi bulur. bazilari ot yiyicidir. çoğunun üst kısımları iki kat zirhla örtülmüştür. genel bir halde bunlar pek büyük hayvanlar. dir. bu sürüngenler arasinda suda yüzen ve uçanlarina da (kuşlarin bu devir de oluştuklari sanilir) rastlanir.
üçüncü vakit (meozoik) yeni hayvanlar zamanidir. bu vakit dehşetli volkan püskürmelerinin, tektonik olaylarin meydana geldiği etkin bir zamandir. bu vakalar sonucu, yeryüzünde, üçüncü vakit oluşumlari (alpler) pireneler,apeninler, karpatlar and dağlan himalayalar meydana gelmiştir. ülkemizin en yüksek volkanik dağlari (erciyas, ararlar süphan dağlari toroslar) bu zamanda olmuştur. üçüncü vakit, kendisinde bulunan ve bugün de halâ yaşayan birçok canli türlerin karakterize edilmesiyle dört dönem ayrilir: eosen (bu devirde nümmelitler boldur), oligosen (bolca oranda yumuşak, çalarin bulunmuş olduğu ve geliştiği devirdir), miyosen (fillerin, geviş getirenlerin ve atlarin geliştiği devirdir), pliyosen (bu devrin yumuşakça ve memelileri, tamamiyla bugünkü şekillerine benzer).
dördüncü vakit (antropozoik) insan zamanidir. bu zamanda mahalli alçalmalarla mahalli püskürmelere, nehirlerin deniz kenarlarina getirdikleri bazi alüvyonlara rastlanir. bu zamanin mühim olaylarindan birisi buzullarin genişlemesi, öbürü de insanin meydana gelişidir. bu sebeple bu zamana ilkel ya da medenî insan zamani da denir. dördüncü vakit pleistosen. holosen adlan altinda iki devreye ayrilir. bu zamanin hayvanlari, zamanimizin hayvanlarin aynidir. sadece, vakit başlangicinda mevcud hayvanlardan bazilari, bugün yok olmuşlardir. (filden daha büyük olan mamut şeklinde). öteki bir kisim hayvanlar da isi değişimlerine gore, daha soğuk ya da daha sicak bölgelere göç etmişlerdir. ilk insan da pliosen devri sonlarinda meydana gelmiştir.
YORUMLAR