KAÇIRMA a. Kaçırmak eylemi. —Cez. huk. ve Uluslarar. huk. Tayyare kaçırma, uçuş halindeki bir uçağı, varış yerini değişiklik yapma...
KAÇIRMA a. Kaçırmak eylemi.
—Cez. huk. ve Uluslarar. huk. Tayyare kaçırma, uçuş halindeki bir uçağı, varış yerini değişiklik yapmak amacıyla, şiddete ya da sertlik tehdidine başvurarak ele geçirme eylemi (ya da girişimi). [Bk. ansikl. böl.]
—Çekird. fiz. Hedef çekirdeğin nükleonlarından bir ya da birçoğunu mermi çekirdeğin direkt doğruya yakalamasına dayanan nükleer tepkime.
—Denize. Bir halatı kaçırma, gerilmiş bir halatı ağır ağır laçka etme.
—Patol. Altına kaçırma, dışkının ya da idrarın istemsiz olarak kaçırılması. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Cez. huk. Kösnü duygusu ya da evlenme maksadıyla, reşit olan ya da reşit kılınan bir hanımı zor kullanarak, korkutarak ya da kandırarak kaçıran ya da alıkoyan şahıs üç yıldan on yıla kadar ağır hapis cezasıyla cezalandırılır. Hanım evliyse ağır hapis cezası yedi yıldan aşağı olması imkansız (Türk Cez. k. md. 429). Yasanın bu maddesinde yer edinen kabahat on sekiz yaşını doldurmuş ya da evlenmeyle reşit olmuş hanımefendilere ilişkindir. Başka bir madde de on sekiz yaşını doldurmamış (minik) hanım ve erkeklere ilişkin kaçırma suçunu düzenler Zor kullanarak, korkutarak ya da kandırarak, kösnü duygusu ya da evlenme maksadıyla, reşit olmayan bir kişiyi (hanım ya da adam) kaçıran ya da bir yerde alıkoyan kimse beş yıldan on yıla kadar ağır hapis cezasıyla cezalandırılır. Reşit olmayan şahıs zorlama, korkutma ya da kandırma olmaksızın kaçırılır ya da alıkonursa ceza altı aydan üç yıla kadar hapistir (md. 430).
—Cez. huk. ve Internasyonal huk. ilk tayyare kaçırma eylemi, 1930'da Peru'da gerçekleştirildi; 1947-1953 içinde, sovyet egemenliği altına giren ülkelerini terk etmek isteyen Doğu Avrupa ülkelerinin vatandaşları da birçok tayyare kaçırma eylemini gerçekleştirdiler. O zamana dek nadir olan vaka (1930-1957 içinde 19 kez) sonradan daha sık görülmeye başladı: bilhassa Küba devrimi'nin başlarında, birçok tayyare ABD'den Küba'ya çevrildi ve tayyare kaçırma eylemleri çeşitli bölgelere (Avrupa, Afrika ve arap ülkeleri) yayıldı. 1973'
ten sonrasında ise bu tür eylemlerde sayıca bir azalma oldu. Bu tarihte, internasyonal örgütlerin (İCAO, BM, Avrupa konseyi) tepkilerinin ürünü olan ilk sözleşmeler uygulamaya girdi: 14 eylül 1963 tarihindeki Tokyo sözleşmesi, 16 aralık 1970 tarihindeki Lahey sözleşmesi, sivil havacılığın güvenliğine yönelik yasadışı eylemlerin azalmasına yol açan 23 eylül 1971 tarihindeki Montröal sözleşmesi. Bu metinler, önleyici (bilhassa biniş ve yüklemeden ilkin yolcu ve bagajların denetimi) ve bilhassa de ceza verici önlemleri öngörüyordu: "ağır cezaların (Lahey sözleşmesi) nasıl sonuçlanacağı belirtilmemiş, bunların düzgüsel olarak uçağın kayıtlı bulunmuş olduğu devlet tarafınca ya da bu eğer olmazsa tayyare kaçıranın sığındığı ülke tarafınca verilmesi öngörülmüştür; suçluların geri verilmesi mecburi değildir.
Bu mevzuda uluslarası hukuktaki gelişmenin en belirgin neticelerinden biri, ulusal kuralların yaratılması ya da güçlendirilmesi oldu: ABD, 5 ağustos 1974 tarihindeki bir yasayla, Başkan'a, sözleşme hükümlerine uymayan devletlere hava boykotu uygulama yetkisi tanıdı.
Türk hukukunda tayyare kaçırma ağır cezayı gerektiren bir suçtur. Zor kullanarak, korkutarak ya da hile ile bir uçağı, gitmekte olduğu yerden başka bir yere götürmüş olan ya da bu tür bir girişimde bulunan şahıs, on yıldan on beş yıla kadar ağır hapis cezasıyla cezalandırılır (Türk Cez. k. md. 384). Türkiye, Tokyo sözleşmesi'ne 17 nisan 1975 tarih ve 1889 sayılı, Lahey sözleşmesi'ne 30 kasım 1972 tarih ve 1634 sayılı, Montröal sözleşmesi'ne de 17 nisan 1975 tarih ve 1888 sayılı yasalar uyarınca taraftır.
—Patol. Altına dışkı kaçırma, anüs büzgenkasının harap olmasından ya da sinirsel bir lezyondan ileri gelebilir. Altına idrar kaçırma daha sık görülür. Bu kusur bir idrar kesesi fistülünden, idrar kesesi büzgenkasındaki bir lezyondan, idrar yollarındaki bir biçim bozukluğundan ileri gelebilir. Aykırı benzer biçimde görünse de, kimi zaman idrarın içerde tutulmasıyla ilgilidir, şu demek oluyor ki idrar torbası fazla dolduğundan taşarak elde olmadan boşalır.
—Cez. huk. ve Uluslarar. huk. Tayyare kaçırma, uçuş halindeki bir uçağı, varış yerini değişiklik yapmak amacıyla, şiddete ya da sertlik tehdidine başvurarak ele geçirme eylemi (ya da girişimi). [Bk. ansikl. böl.]
—Çekird. fiz. Hedef çekirdeğin nükleonlarından bir ya da birçoğunu mermi çekirdeğin direkt doğruya yakalamasına dayanan nükleer tepkime.
—Denize. Bir halatı kaçırma, gerilmiş bir halatı ağır ağır laçka etme.
—Patol. Altına kaçırma, dışkının ya da idrarın istemsiz olarak kaçırılması. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Cez. huk. Kösnü duygusu ya da evlenme maksadıyla, reşit olan ya da reşit kılınan bir hanımı zor kullanarak, korkutarak ya da kandırarak kaçıran ya da alıkoyan şahıs üç yıldan on yıla kadar ağır hapis cezasıyla cezalandırılır. Hanım evliyse ağır hapis cezası yedi yıldan aşağı olması imkansız (Türk Cez. k. md. 429). Yasanın bu maddesinde yer edinen kabahat on sekiz yaşını doldurmuş ya da evlenmeyle reşit olmuş hanımefendilere ilişkindir. Başka bir madde de on sekiz yaşını doldurmamış (minik) hanım ve erkeklere ilişkin kaçırma suçunu düzenler Zor kullanarak, korkutarak ya da kandırarak, kösnü duygusu ya da evlenme maksadıyla, reşit olmayan bir kişiyi (hanım ya da adam) kaçıran ya da bir yerde alıkoyan kimse beş yıldan on yıla kadar ağır hapis cezasıyla cezalandırılır. Reşit olmayan şahıs zorlama, korkutma ya da kandırma olmaksızın kaçırılır ya da alıkonursa ceza altı aydan üç yıla kadar hapistir (md. 430).
—Cez. huk. ve Internasyonal huk. ilk tayyare kaçırma eylemi, 1930'da Peru'da gerçekleştirildi; 1947-1953 içinde, sovyet egemenliği altına giren ülkelerini terk etmek isteyen Doğu Avrupa ülkelerinin vatandaşları da birçok tayyare kaçırma eylemini gerçekleştirdiler. O zamana dek nadir olan vaka (1930-1957 içinde 19 kez) sonradan daha sık görülmeye başladı: bilhassa Küba devrimi'nin başlarında, birçok tayyare ABD'den Küba'ya çevrildi ve tayyare kaçırma eylemleri çeşitli bölgelere (Avrupa, Afrika ve arap ülkeleri) yayıldı. 1973'
ten sonrasında ise bu tür eylemlerde sayıca bir azalma oldu. Bu tarihte, internasyonal örgütlerin (İCAO, BM, Avrupa konseyi) tepkilerinin ürünü olan ilk sözleşmeler uygulamaya girdi: 14 eylül 1963 tarihindeki Tokyo sözleşmesi, 16 aralık 1970 tarihindeki Lahey sözleşmesi, sivil havacılığın güvenliğine yönelik yasadışı eylemlerin azalmasına yol açan 23 eylül 1971 tarihindeki Montröal sözleşmesi. Bu metinler, önleyici (bilhassa biniş ve yüklemeden ilkin yolcu ve bagajların denetimi) ve bilhassa de ceza verici önlemleri öngörüyordu: "ağır cezaların (Lahey sözleşmesi) nasıl sonuçlanacağı belirtilmemiş, bunların düzgüsel olarak uçağın kayıtlı bulunmuş olduğu devlet tarafınca ya da bu eğer olmazsa tayyare kaçıranın sığındığı ülke tarafınca verilmesi öngörülmüştür; suçluların geri verilmesi mecburi değildir.
Bu mevzuda uluslarası hukuktaki gelişmenin en belirgin neticelerinden biri, ulusal kuralların yaratılması ya da güçlendirilmesi oldu: ABD, 5 ağustos 1974 tarihindeki bir yasayla, Başkan'a, sözleşme hükümlerine uymayan devletlere hava boykotu uygulama yetkisi tanıdı.
Türk hukukunda tayyare kaçırma ağır cezayı gerektiren bir suçtur. Zor kullanarak, korkutarak ya da hile ile bir uçağı, gitmekte olduğu yerden başka bir yere götürmüş olan ya da bu tür bir girişimde bulunan şahıs, on yıldan on beş yıla kadar ağır hapis cezasıyla cezalandırılır (Türk Cez. k. md. 384). Türkiye, Tokyo sözleşmesi'ne 17 nisan 1975 tarih ve 1889 sayılı, Lahey sözleşmesi'ne 30 kasım 1972 tarih ve 1634 sayılı, Montröal sözleşmesi'ne de 17 nisan 1975 tarih ve 1888 sayılı yasalar uyarınca taraftır.
—Patol. Altına dışkı kaçırma, anüs büzgenkasının harap olmasından ya da sinirsel bir lezyondan ileri gelebilir. Altına idrar kaçırma daha sık görülür. Bu kusur bir idrar kesesi fistülünden, idrar kesesi büzgenkasındaki bir lezyondan, idrar yollarındaki bir biçim bozukluğundan ileri gelebilir. Aykırı benzer biçimde görünse de, kimi zaman idrarın içerde tutulmasıyla ilgilidir, şu demek oluyor ki idrar torbası fazla dolduğundan taşarak elde olmadan boşalır.
Kaynak: Büyük Larousse
Erişkin bir insanda sık idrar kaçırma niçin lanabilir?
İlk Kız Kaçırma
YORUMLAR