KADİRİYE a. Abdülkadir Geylani'nin (öl. 1166) kurduğu tarikat. —ANSİKL. Kadiriye tarikatının silsilesi, Hz. Muhammet'ten ...
KADİRİYE a. Abdülkadir Geylani'nin (öl. 1166) kurduğu tarikat.
—ANSİKL. Kadiriye tarikatının silsilesi, Hz. Muhammet'ten başlatılarak Hz. Ali, Hz. Hüseyin, Zeynelabidin, Muhammet Bakır, Cafer Sadık, Musa Kâzım, Ali Rıza, Maruf Kerhi, Seri Sakati, Cüneyd-ı Bağdadi, Şibli, Abdurrahman Temimi, Ebülferec Yusuf Tarsusi, Ebu Sait el-Mahzumî yöntemiyle Abdülkadir Geylani'ye ulaştırılır.
Abdülkadir Geylani, ders ve irşatlarının bir bölümünü, kendisi için meydana getirilen bir medresede ve ribatta yürüttü, müritlerine hırkai tarikat ya da hırka-i teberrük giydirdi. Yetiştirdiği talebe ve müritler, İran, Yemen, Hicaz, Şam, Mısır şeklinde birçok merkeze dağıldı. Kaynaklar, Abdülkadir Geylani'ye bağlanarak ondan hırka giymiş elliyi aşkın şahıs bulunduğunu, bunların çeşitli yörelerde kadiriyeyi yaydıklarını belirtirler. Sadece tarikatı yayanların başlangıcında Abdülkadir Geylani'nin oğulları gelir.
Kadiriye tarikatına giren kişiye ilkin tarikatın virdleri ve zikirleri öğretilir. Bu kişiler, kadiri tacı ya da mûhr-i kadiri denilen bir taç giyerler. Anadolu kadirileri bu taç üstüne yeşil, Mısır kadirileriyse beyaz sarık sararlardı. Seyri sülük denilen tarikatın ilk erkân ve adabını tamamlayanlara icazetname, mürit yetenekliyse, bir de irşat yetkisi elde eden hilafetname verilirdi.
Kadiriyede zikir esnasında ilkin üç kez Fatiha, Bakara suresinin ilk beş ayeti (elif lammim), 255. ayeti (âyet el-kürsi) ve son iki ayeti (âmene-resül) okunduktan sonrasında üçer kez "hasbinallahü ve nimelvekil" duasıyla inşirah ve ihlas sureleri okunması mümkün, salavat getirilir. Peşinden ayakta ve sesli olarak 166 kez kelime-i birleştirme ve lafza-yı celal (Tanrı), üç kez Fatiha, Ahzab suresinin 56. ayeti (innallahe ve melaiketehu) okunması mümkün, salavat getirilir; şeyhin duasıyla zikir son bulur.
Kadiriyede devran her hafta perşembe, pazar ve pazartesi günleriyle kandil gecelerinde, cami ve tekke açılışlarında, Abdülkadir Geylani'nin ölüm yıldönümünde yapılırdı.
Kadiriye ilkin Abdülkadir Geylani'nin, ondan sonra diğeri kadiriye ileri gelenlerine bağlı olmak suretiyle esediye, ekberiye, yafiiye, eşrefiye, hilaliye, rumiye, garibiye şeklinde kollara ayrıldı.
—ANSİKL. Kadiriye tarikatının silsilesi, Hz. Muhammet'ten başlatılarak Hz. Ali, Hz. Hüseyin, Zeynelabidin, Muhammet Bakır, Cafer Sadık, Musa Kâzım, Ali Rıza, Maruf Kerhi, Seri Sakati, Cüneyd-ı Bağdadi, Şibli, Abdurrahman Temimi, Ebülferec Yusuf Tarsusi, Ebu Sait el-Mahzumî yöntemiyle Abdülkadir Geylani'ye ulaştırılır.
Abdülkadir Geylani, ders ve irşatlarının bir bölümünü, kendisi için meydana getirilen bir medresede ve ribatta yürüttü, müritlerine hırkai tarikat ya da hırka-i teberrük giydirdi. Yetiştirdiği talebe ve müritler, İran, Yemen, Hicaz, Şam, Mısır şeklinde birçok merkeze dağıldı. Kaynaklar, Abdülkadir Geylani'ye bağlanarak ondan hırka giymiş elliyi aşkın şahıs bulunduğunu, bunların çeşitli yörelerde kadiriyeyi yaydıklarını belirtirler. Sadece tarikatı yayanların başlangıcında Abdülkadir Geylani'nin oğulları gelir.
Kadiriye tarikatına giren kişiye ilkin tarikatın virdleri ve zikirleri öğretilir. Bu kişiler, kadiri tacı ya da mûhr-i kadiri denilen bir taç giyerler. Anadolu kadirileri bu taç üstüne yeşil, Mısır kadirileriyse beyaz sarık sararlardı. Seyri sülük denilen tarikatın ilk erkân ve adabını tamamlayanlara icazetname, mürit yetenekliyse, bir de irşat yetkisi elde eden hilafetname verilirdi.
Kadiriyede zikir esnasında ilkin üç kez Fatiha, Bakara suresinin ilk beş ayeti (elif lammim), 255. ayeti (âyet el-kürsi) ve son iki ayeti (âmene-resül) okunduktan sonrasında üçer kez "hasbinallahü ve nimelvekil" duasıyla inşirah ve ihlas sureleri okunması mümkün, salavat getirilir. Peşinden ayakta ve sesli olarak 166 kez kelime-i birleştirme ve lafza-yı celal (Tanrı), üç kez Fatiha, Ahzab suresinin 56. ayeti (innallahe ve melaiketehu) okunması mümkün, salavat getirilir; şeyhin duasıyla zikir son bulur.
Kadiriyede devran her hafta perşembe, pazar ve pazartesi günleriyle kandil gecelerinde, cami ve tekke açılışlarında, Abdülkadir Geylani'nin ölüm yıldönümünde yapılırdı.
Kadiriye ilkin Abdülkadir Geylani'nin, ondan sonra diğeri kadiriye ileri gelenlerine bağlı olmak suretiyle esediye, ekberiye, yafiiye, eşrefiye, hilaliye, rumiye, garibiye şeklinde kollara ayrıldı.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR