KALEMTIRAŞ a. (ar. kalem ve fars. tıraş, yontandan kalem-tıraş). Koni biçimindeki iç kısmında kesici bir ağız bulunan ve kurşunkale...
KALEMTIRAŞ a. (ar. kalem ve fars. tıraş, yontandan kalem-tıraş). Koni biçimindeki iç kısmında kesici bir ağız bulunan ve kurşunkalemlerin ucunu açmak için kullanılan minik aygıt. (Eşanl. KALEM AÇACAĞI.)
—El sant. Yazmacılıkta kalem işi yazma yapmada kullanılan fırçanın ya da kamışın ucunu inceltmek ve düzeltmek için kullanılan minik çakı.
—Hat. Hattatların kamış kalemlerini açmak için kullandıkları uzunca saplı, kısa ağızlı bıçak. (Bk. ansikt. böl.) || Kalemtıraş kını, kalemtıraşı saran meşin ya da ahşaptan yapılmış koruyucu, mahfaza. || Kalemtıraş tığı, kalemtıraşın metalden meydana getirilen bıçak kısmı
—ANSİKL. Hat. Yazı takımının ana gereçlerinden kabul edilen kalemtıraşların sapları kemik, fildişi, sedef, öd ağacı, abanoz, akik, mercan, pelesenkten, bıçağı da iyi çelikten yapılırdı. Kalemtıraş tığı ile sap içinde pirinçten yapılmış bir bilezik (pırazvana) bulunurdu. Kalemtıraşlar bıçaklarının biçimine ya da saplarına nazaran değişik adlar alırdı (hattati, kâtibi, demirhindi, gümüş pırazvana, altın pırazvana). Kazıma işinde kullanılanlara mihfere, kalemi yarmada kullanılanlara da mifrez deniyordu. Selim l'in (Yavuz) İran'dan getirmiş olduğu sanatçılarla Osmanlılar'a geçen kalemtıraşlık başlı başına bir sanattı. Sadece icazet alabilen ustalar yaptıkları kalemtıraşlara adlarını koyabilirdi. XVII. yy.'da Galatalı Recai, İstanbullu Recai, XIX. yy.'da Fenni, Safi, Kemali, Sıtki, BursalI Hüsnü, XX. yy. başlarında Hacı Resmi, Azmi dönemlerinin meşhur ustalarıydı.
—El sant. Yazmacılıkta kalem işi yazma yapmada kullanılan fırçanın ya da kamışın ucunu inceltmek ve düzeltmek için kullanılan minik çakı.
—Hat. Hattatların kamış kalemlerini açmak için kullandıkları uzunca saplı, kısa ağızlı bıçak. (Bk. ansikt. böl.) || Kalemtıraş kını, kalemtıraşı saran meşin ya da ahşaptan yapılmış koruyucu, mahfaza. || Kalemtıraş tığı, kalemtıraşın metalden meydana getirilen bıçak kısmı
—ANSİKL. Hat. Yazı takımının ana gereçlerinden kabul edilen kalemtıraşların sapları kemik, fildişi, sedef, öd ağacı, abanoz, akik, mercan, pelesenkten, bıçağı da iyi çelikten yapılırdı. Kalemtıraş tığı ile sap içinde pirinçten yapılmış bir bilezik (pırazvana) bulunurdu. Kalemtıraşlar bıçaklarının biçimine ya da saplarına nazaran değişik adlar alırdı (hattati, kâtibi, demirhindi, gümüş pırazvana, altın pırazvana). Kazıma işinde kullanılanlara mihfere, kalemi yarmada kullanılanlara da mifrez deniyordu. Selim l'in (Yavuz) İran'dan getirmiş olduğu sanatçılarla Osmanlılar'a geçen kalemtıraşlık başlı başına bir sanattı. Sadece icazet alabilen ustalar yaptıkları kalemtıraşlara adlarını koyabilirdi. XVII. yy.'da Galatalı Recai, İstanbullu Recai, XIX. yy.'da Fenni, Safi, Kemali, Sıtki, BursalI Hüsnü, XX. yy. başlarında Hacı Resmi, Azmi dönemlerinin meşhur ustalarıydı.
Kaynak: Büyük Larousse
Mühim İcatlar - Kalemtıraş
kalemtıraş
isim, eskimiş Arapça kalem + Farsça -teraş
1 . Kamış kalemleri açmak için kullanılan, uzun saplı minik bıçak.
2 . Kurşun kalemlerin ucunu açmak için kullanılan türlü biçimlerdeki keski, kalem açacağı.
isim, eskimiş Arapça kalem + Farsça -teraş
1 . Kamış kalemleri açmak için kullanılan, uzun saplı minik bıçak.
2 . Kurşun kalemlerin ucunu açmak için kullanılan türlü biçimlerdeki keski, kalem açacağı.
kalemtıraş ingilizcesi
- pencil sharpener
Mühim İcatlar - Kalemtıraş
YORUMLAR