Kalıtım ya da soyaçekim, çevre etkisiyle köklü olarak değişmeyen özelliklerin, anne ve babanın kromozomlarıyla bir kuşaktan ötekine geçmesid...
Kalıtım ya da soyaçekim, çevre etkisiyle köklü olarak değişmeyen özelliklerin, anne ve babanın kromozomlarıyla bir kuşaktan ötekine geçmesidir.
Kalıtım, insanoğlunun tüm yaşamına şekil veren mühim bir etkendir; insanların geleceğini, iyi ya da fena şansını, doğumundan seneler, hatta kuşaklar ilkin belirler. Doğuştan olan ya da sonradan ortaya çıkan gelişme eksikliklerinin, bedensel ve ruhsal bozukluk ve sakatlıkların, hastalıkların, alışkanlıkların, tutku ve tutsaklıkların sebepleri içinde kalıtımın mühim bir yeri vardır.
Fakat, kişilik yapısında ve gelişmesinde kalıtımın mı, yoksa çevrenin mi daha etkili rol oynadığı tartışılmaktadır. Kalıtımın ve çevrenin kişilik yapısına tesiri, hayvan deneyleri ve tek yumurta ikizleri üstünde meydana getirilen araştırmalarla ortaya konmuştur. Tek yumurta ikizleri, aynı kromozom ve genleri taşımakta, cinsiyet, gövde yapısı ve ruhsal durumları açısından birbirlerine benzemektedirler. Bu tür durumlar, gelişip büyüdükçe, kişilik özellikleri açısından da birbirlerine benzerlik gösterirler. Bundan dolayı, tek yumurta ikizlerinin, gençlik çağlarında ve daha sonraki yaşam dönemlerinde, kişilik yapıları değişik olursa, bunun çevre etkisiyle ortaya çıkmış olduğu söylenebilir. Araştırmalar, aynı çevre içinde gelişen kardeşler ya da çift yumurta ikizleri arasındaki kişilik benzerliğine oranla, tek yumurta ikizlerinin epey büyük kişilik benzerliği gösterdiklerini ortaya koymuştur. Bu bulgulara dayanarak kişilik gelişmesinde kalıtımın daha etkili rol oynadığını benimseyen görüşler doğmuştur. Fakat kişilik yapısında ve gelişmesinde, çevrenin daha etkili olduğu görüşünü benimseyenlerse, tek yumurta ikizlerine, doğuştan bu zamana kadar aynı çevrenin aynı şekilde davrandığını ileri sürerek, kişilik benzerliğinin buradan kaynaklandığını savunmuşlardır. Öte taraftan bu görüşe karşı olan araştırmalar ve vakalar da vardır. Doğuştan bu zamana kadar türlü nedenlerle birbirlerinden ayrı çevrelerde yetişen tek yumurta ikizlerindeki kişilik benzerliğinin, aynı çevrede beraber büyüyen kardeşler arasındaki benzerlikten epey fazla olduğu ortaya konularak, kişilik gelişmesinde kalıtımın çevreye oranla daha etkili olduğu öne sürülmüştür. Bu mevzuda mühim bir araştırma icra eden Shields, doğduktan sonrasında ayrı çevrelerde yetişen çok sayıda tek yumurta ikizini, türlü psikometrik yöntemlerle zeka ve kişilik yapısı açısından inceleyerek bulmuş olduğu benzerliklerin, aynı çevrede birarada büyüyen kardeşler ve çift yumurta ikizlerinden epey fazla bulunduğunu görmüştür.
O halde, kalıtımla gelen gizil güçler, kişilik yapısında ve gelişmesinde mühim rol oynar ve kişiliğin temel katmanlarından birisini oluşturur.
Kalıtımla kuşaktan kuşağa aktarılan; kişilik yapısı ve davranışın kendisi olmayıp, bu üst yapıların üstünde gelişip oluşacağı merkezi sinir sistemidir. Bu sistem, insanoğlunun içinde yaşamış olduğu çevreyle durmaksızın sürüp giden etkileşimleri soncunda ortaya çıkan davranışın niteliğini ve yapısını oluşturur. Şu demek oluyor ki, üstünde kişiliğin oluştuğu, insanoğlunun doğuştan getirmiş olduğu temel yapı, kalıtımla geçer. Kişilik, bu temel yapı ile çevrenin devamlı etkileşimi sonucu oluşur.
YORUMLAR